Het runnen van een fruitexportbedrijf voelt een beetje aan als het runnen van een handelsbedrijf dat toevallig ook fruit verkoopt, merkt een exporteur op, want het managen van de logistiek en het vechten om ruimte op de schepen neemt het grootste deel van de dagen in beslag.
"Je moet echt een passie voor fruit hebben om nu in de fruithandel te werken", zegt hij. "Het is momenteel geen gemakkelijke plek."
Langzame start voor de Valencia’s
De trage kleurontwikkeling van de Valencia sinaasappelen in de provincie Limpopo heeft geleid tot ten minste twee tot drie weken aan verloren afzetmogelijkheden, wat, in combinatie met belemmeringen voor de Zuid-Afrikaanse citroen- en grapefruitoogst, zou kunnen verklaren waarom de citrusvolumes die via de haven van Durban tot nu toe zijn verladen niet zo hoog zijn als verwacht.
"Wanneer we door de boomgaarden met Valencia sinaasappelen van onze telers wandelen, hebben we nog geen zicht op de gemiddelde maatvoering of opbrengst. Het is nog te vroeg om ons daarover uit te spreken, maar ik vermoed dat er minder kleine Valencia's van maat 105 of kleiner zullen zijn dan in een normaal seizoen, en meer grotere maten, met vooral maten 64, 72 en 56", zegt een citrusexporteur uit Limpopo.
Hij vroeg om niet genoemd te worden, maar gaf aan "een frisse wind" op te merken rond de Valencia en Navel-types vanuit vele markten, zoals onder meer Rusland, Zuidoost-Azië, China en het Midden-Oosten. "We zagen dit niet per se bij citroenen of grapefruit."
De eerste Zuid-Afrikaanse CaraCara Navels werden naar verluidt voor uitstekende prijzen verkocht in China. De sinaasappelexport naar China trekt nu aan.
Wat betreft de levendige Amerikaanse markt is er volgens exporteurs minder ruimte voor Navels dan voor mandarijnen op de wekelijkse schepen naar Noord-Amerika vanwege de sterke vraag naar easy peelers.
De Amerikaans markt is leeg en Europa is vol. "Er gebeurt momenteel heel weinig in Europa."
De olifant in de kamer is het nieuwe koudeprotocol voor sinaasappelen naar Europa, dat een enorme impact zal hebben op de export van Zuid-Afrikaans citrus. De sector wacht met spanning af wat de kleine lettertjes in het protocol zijn.
Chinese lockdown wurgde de afzet van citroenen 
"Het was een interessant jaar voor citroenen. Aanvankelijk waren de verwachtingen voor de citroenenexport niet hooggespannen, maar al snel kwamen er tekenen dat retailers in de EU sneller zouden overschakelen op citroenen van het zuidelijk halfrond, veel eerder dan normaal", legt een exporteur uit.
"Europa verwachtte een tsunami van fruit uit Zuid-Afrika, maar de oogst werd uitgesteld wegens late regenval en overstromingen in KwaZulu-Natal. Daarnaast hield de staking in Sundays River in de Oost-Kaap het verpakken van citroenen tegen zodat de aanvankelijk verwachte volumecurve werd afgevlakt."
Dit jaar werden er voor het eerst Zuid-Afrikaanse citroenen naar China verzonden onder een sterilisatieprotocol. Er werden zeer goede prijzen behaald voor de eerste aankomsten van Zuid-Afrikaanse citroenen. Maar toen gingen delen van China in lockdown en de distributie werd onderbroken door perioden van quarantaine in verschillende regio's.
"Aanvankelijk kwamen onze citroenen op een ontvankelijke markt terecht – al moet er toch vermeld worden dat er jaarrond Chinese citroenen op de markt zijn – en de aankomstkwaliteit was erg goed. De prijsniveaus waren eerst zeer bevredigend, totdat de lockdowns de verkoop wurgden."
De steden Guanghzou en Shanghai zijn nu officieel weer open. "De boodschap is dat je niet alles kan bestrijken op een enorme en complexe markt als China. Je moet je concentreren op een specifiek marktsegment."
Export naar Rusland is "een beetje een nachtmerrie"
De oorlog in Oekraïne heeft een grote impact gehad op de gehele Zuid-Afrikaanse citrussector en ongeveer 80% van de exporteurs besloot eind februari om geen fruit naar Rusland te verzenden vanwege de extreme onzekerheid over betalingen en transportmogelijkheden.
Zuid-Afrikaans citrus bij een Russische retailer
De exporteurs die besloten het risico te nemen op basis van hun sterke relaties met Russische kopers (en omdat er voor bepaalde maten van Satsuma’s geen andere bestemming is) zijn beloond geworden, hoewel de verzending "een beetje een nachtmerrie" was.
Het conventionele schip naar Rusland, dat aan het begin van het seizoen om de twee weken uit Zuid-Afrika vertrok, zit telkens propvol. Reefers naar Rusland gaan binnenkort over op een wekelijkse dienst.
"De Russische markt bleek eigenlijk heel goed te zijn omdat er te weinig aanbod was", constateert een exporteur uit Limpopo. "De Russische roebel nam in kracht toe naarmate de tijd verstreek en de kostencomponent, in dollars, werd beter beheersbaar."
Een exporteur van citrus uit de Oost-Kaap zegt tegen FreshPlaza dat de enige markt waar er momenteel goede opbrengsten te behalen zijn, in feite Rusland is.
Inmiddels is het volgens exporteurs nu wel bij iedereen doorgedrongen dat er onderaanbod was in Rusland en zijn de condities op de Russische markt dus weer verzwakt.
Belemmeringen remden export van citroenen naar Midden-Oosten
Wat het Midden-Oosten betreft, hadden de citroenexporteurs in het begin van vorig seizoen veel geld verloren omdat er regelmatig een overaanbod aan citroenen ontstond.
Dit jaar hebben de overstromingen in Durban en de onrust in de Oost-Kaap de citroenaanvoer naar het Midden-Oosten gereguleerd.
De start van het citroenseizoen was erg behoudend in het Midden-Oosten, maar later, toen de Oost-Kaap niet meer volop functioneerde, stegen de prijzen lichtjes. Tegelijkertijd begon echter de Ramadan, wat meestal de marktvraag vertraagt.