Het Zuid-Afrikaanse grapefruitseizoen is zo'n twee weken eerder dan normaal van start gegaan. Het merendeel van de grapefruittelers in het noorden van het land oogsten hun fruit momenteel selectief vanuit het binnenste van het bladerdek, waar de grotere vruchten doorgaans te vinden zijn.
Hoewel het internationale afzetvenster voor Zuid-Afrikaanse grapefruit lang en relatief stabiel is, bereikt de aanvoer tussen half april en half mei een piek. Dit jaar zijn telers en exporteurs echter van plan om de oogst over een langere periode te rekken, zo laat Jan-Louis Pretorius weten, de CEO van Groep 91 Uitvoer in Letsitele, in de provincie Limpopo.
"Gezien de drastisch gestegen kosten van de totale toeleveringsketen, en dan met name van de vrachttarieven, kunnen telers zich eigenlijk geen onnodige opbouw van voorraden op markten veroorloven, omdat dit leidt tot een negatieve druk op de prijzen en inkomsten. Als je bedenkt dat er ook nog sprake is van congestie in onze havens, dan is het logisch dat telers hun oogst dit jaar over een zo lang mogelijke periode proberen te spreiden."
40% tot 45% van de oogst is mogelijk niet te exporteren
"De omgevingsomstandigheden waren gunstig gedurende het seizoen en de verwachting is dat de oogst hoger zal zijn dan in 2021. De export zal echter niet dezelfde groei doormaken vanwege de het feit dat klasse II fruit, zoals fruit voor de verwerking, grote maten (28/32) en kleine maten (55/60), niet kostendekkend zal zijn en niet zal worden verpakt en verladen."
In 2021 had fruit voor de verwerkende sector een aandeel van 16% in de totale export, terwijl klasse II fruit 6% vertegenwoordigde. Grote maten, die van oudsher bestemd zijn voor Rusland, hadden een aandeel van 9% en kleinere maten vertegenwoordigde 12% van het totaal.
"Het komt er dus op neer dan 40% tot 45% van de traditionele exportoogst in gevaar komt vanwege commerciële redenen. Het voortbestaan van telers komt in het geding als de vrachttarieven zo krankzinnig hoog blijven."
Sapmarkt is een reëel alternatief
Lokaal is de vraag naar grapefruit zwak, hoewel de eetkwaliteit van rijpe premium grapefruit uit Letsitele volgens Jan-Louis onovertroffen is. De situatie op de sapmarkt is echter goed. De lokale verwerking van grapefruit is dan ook een reëel alternatief voor de export.
De tijd tussen het verpakken van het fruit en het tijdstip waarop het de markt bereikt, werd de afgelopen twee seizoenen drastisch verlengd en dit had verstrekkende gevolgen voor telers, variërend van cashflow problemen tot een mogelijke toename van kwaliteitsproblemen bij aankomst.
"We maken ons grote zorgen over de vertragingen in de havens en logistieke keten," vervolgt Jan-Louis. Deze zorgen worden verergerd door de gevolgen van de recente overstromingen in Durban en de schade aan de toegangswegen tot de haven."
Fruit gaat naar Rusland, maar onder uiterst lastige condities
"Rusland en buurlanden, waaronder Oekraïne (dat een grote grapefruitmarkt voor Zuid-Afrika was), Georgië en Azerbeidzjan, zijn van cruciaal belang voor de Zuid-Afrikaanse grapefruitexport," zo vertelt hij.
"Ik begrijp dat er alternatieven worden onderzocht, maar deze gaan gepaard met hoge kosten. Het is mogelijk om fruit naar deze markt te exporteren via andere routes, maar er zijn hoge winstmarges nodig om de bijbehorende hoge logistieke kosten te dekken. Daarnaast zijn we niet helemaal zeker of de koopkracht momenteel toereikend is. We moeten ook niet vergeten dat de waarde van de roebel is gedaald."
Het fruit naar deze markt krijgen is maar één stukje van de puzzel. Het behalen van redelijke inkomsten is weer een heel andere uitdaging. Tot nu toe werd een gering aantal Zuid-Afrikaans grapefruit naar Rusland geëxporteerd en dan ook nog eens onder uiterst lastige condities.
"Het is een ongelooflijk moeilijk seizoen dat nu voor ons ligt. Er zijn zoveel variabelen waar we geen vat op hebben, maar waar we wel rekening mee moeten houden, willen we het hoofd boven water houden. De huidige prijsstijgingen zijn onhoudbaar. Momenteel zit iedereen in een lastig parket," zegt hij tot slot. 
Voor meer informatie:
Jan-Louis Pretorius
Groep 91 Uitvoer
Tel: +27 15 345 1671
admin@groep91.co.za
www.facebook.com/people/Groep-91-Uitvoer/