Tijdens de maandelijkse uitzendingen van Beanstalk.Global bespreken PMA Southern Africa en een panel van deskundigen de belangrijkste aspecten van verschillende soorten AGF-producten die in Zuid-Afrika worden geteeld en bekijken zij manieren om bestaande markten uit te breiden en nieuwe markten te betreden.
De focus van de uitzending van deze maand lag op de blauwe bessensector in Zuid-Afrika. Het panel bestond uit Wian Mouton van Fall Creek Farm & Nursery, Rouxan Jansen van Rensburg van Core Fruit, Louw Pienaar van de BFAP en Elzette Schutte, manager van Berries ZA.
Landbouweconoom Louw Pienaar ziet een enorm potentieel in de Zuid-Afrikaanse blauwe bessensector als aanjager van sociaaleconomische ontwikkeling, met name voor de broodnodige banengroei en verbetering van de levensomstandigheden.
Blauwe bessen zijn het snelst groeiende tuinbouwproduct in Zuid-Afrika en deze sector heeft de afgelopen vijf jaar meer dan 5.000 voltijdse banen gecreëerd. Binnen de Zuid-Afrikaanse zachtfruitfamilie is de blauwe bessenteelt de grootste, met een aandeel van ongeveer 74% van het totale areaal.
De Zuid-Afrikaanse blauwe bessensector begon in de jaren 1970 in het district Lydenburg in Mpumalanga en in 1987 bereikte de blauwe bessenteelt de Westkaap. In 1992 werd de eerste geregistreerde partij blauwe bessen, ter waarde van € 9.780, van Zuid-Afrika naar Zambia geëxporteerd. In 2001 was deze waarde opgelopen tot € 276.810 en het afgelopen jaar is de export van blauwe bessen voor het eerst de grens van € 275 mln gepasseerd.
Volgens Schutte is de verwachting dat de Zuid-Afrikaanse sector in 2023 een teelt van 50.000 ton zal hebben bereikt, wat neerkomt op een export van 35.000 ton, waarmee de Zuid-Afrikaanse sector in de top vijf van blauwe bessenexporterende landen in de wereld komt te staan.
"Momenteel wordt ongeveer 72% van de blauwe bessen geëxporteerd, voornamelijk naar Nederland en het Verenigd Koninkrijk, die van oudsher onze grootste markten zijn," zegt Louw. "Er is groei te zien in andere markten, zoals het Midden-Oosten en Europese landen. Het lokale marktsegment blijft belangrijk met 13% voor consumptie en 15% van de producten die worden bewerkt."
"Wereldwijd is de teelt van blauwe bessen van 2010 tot 2020 gegroeid tot ongeveer 14% per jaar, wat een zeer snelle groei is in vergelijking met andere fruitsoorten zoals citrus. Het aanbod voor 2020 bedroeg 1,4 mln ton, afkomstig van ongeveer 200.000 ha die over de hele wereld zijn aangeplant. De International Blueberry Organisation (IBO) verwacht dat de mondiale teelt tegen 2024 met 12,6% zal toenemen. Deze groei kan worden toegeschreven aan opbrengstverbeteringen als gevolg van meer kennis en een breder scala aan variëteiten," aldus Louw.
Op het zuidelijk halfrond is Zuid-Afrika nog een kleine speler, ten opzichte van Chili en Peru. Hij zegt: "Zuid-Afrika concurreert vooral met Peru in de bulkexport van september tot november. Idealiter moeten de plaatselijke telers vroeg op de markt komen, van augustus tot september, voordat de prijs daalt wanneer de grote spelers in januari en februari op de markt komen."
De belangrijkste macro-economische drijfveren voor tuinbouwers om blauwe bessen te planten zijn de groei van het inkomen per hoofd van de bevolking, de verstedelijking en de toenemende aandacht voor gezonde voeding. Een trend in de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk en Europa is dat de vraag toeneemt doordat meer mensen voor het eerst blauwe bessen consumeren en doordat consumenten die al blauwe bessen afnemen er steeds meer van kopen.
Volgens Mouton maken de uiteenlopende klimaatgebieden in Zuid-Afrika de teelt van verschillende blauwe bessensoorten mogelijk. De toekomst van de blauwe bessenteelt ziet er rooskleurig uit als de bestaande en nieuwe opkomende telers leren van de fouten die in het verleden zijn gemaakt, hun teeltmethoden verbeteren en de kwaliteit van hun producten verhogen.
"Het is belangrijk dat de telers dicht bij de markten blijven en de consumenten geven wat zij willen. Bovendien moeten telers samenwerken met exporterende bedrijven om ervoor te zorgen dat ze op één lijn zitten wat betreft strategieën en markteisen."
Volgens Jansen van Rensburg hebben de oudere rassen het moeilijk om op retailniveau te concurreren op de internationale markten. Blauwe bessen die in de noordelijke regio's van Zuid-Afrika zijn geplant, komen eerder op de markt dan het grote Peruaanse piekaanbod. In de Westkaap is het belangrijk om te focussen op voorkeursrassen vanwege de timing van hun oogst.
Schutte raadt telers aan hun huiswerk te doen voordat ze blauwe bessen gaan telen. Ze moeten ervoor zorgen dat ze rassen planten die geschikt zijn voor hun gebied en samenwerken met de juiste exporteurs.
"De tijd is voorbij dat je zomaar elke blauwe bes op de markt kunt brengen. Je moet iets hebben dat anders is en boven de rest uitsteekt. Zuid-Afrika heeft goede rassen. Er moet echter nog veel worden gedaan aan onze praktijken na de oogst om ervoor te zorgen dat onze producten de markten in topconditie bereiken," zegt Schutte.
Voor meer informatie:
Lianne Jones
PMA Southern Africa
ljones@pma.com
www.pma.com