Zuid-Afrika zal een pakket aan herzieningen van haar huidige fytoisanitaire systemen bespreken met het permanente comité voor planten, dieren, levensmiddelen en diervoeders van de Europese Commissie na een jaar dat zich kenmerkte door een ongebruikelijk groot aantal onderscheppingen van Afrikaanse fruitmot en Citrus black spot.
Het Zuid-Afrikaanse CBS-managementsysteem heeft haar waarde de afgelopen jaren ruimschoots bewezen. Het aantal onderscheppingen van de schimmel daalde van 50 naar slechts twee in 2020.
"Ons systeem werkt goed, maar was niet berekend op de onverwachte, impactvolle omstandigheden die we dit jaar meemaakten. Ik heb het onder meer over de volledige ontwrichting van de logistiek en koelketen gedurende acht weken," vertelt Deon Joubert (op foto), de afgezant van de Citrus Growers' Association voor de Europese Unie.
"Zuid-Afrika kampt al geruime tijd met zowel Citrus black spot (CBS) als Afrikaanse fruitmot (FCM), maar beschikt over de capaciteit om zelf te reguleren en het risico op tekenen van deze plagen in sommige jaren tot vrijwel nul terug te brengen, wat zich vertaalt in het feit dat 99,9% van de zendingen vrij van plagen zijn. Zelfs in slechte jaren, zoals 2021, betekent dit dat 99,8% van alle zendingen geen tekenen van plagen vertonen."
Het afgelopen jaar was 'een bende', geeft hij toe. De onlusten in KwaZulu-Natal en Gauteng werden gevolgd door een cyberaanval en wereldwijde logistieke problemen, waardoor in juli en augustus zo'n 300.000 pallets citrus ergens tussen de pakstations en haven strandden. De nationale weg van de boomgaarden in Limpopo en Mpumalanga naar de haven van Durban was dagenlang afgesloten voor het verkeer.
Wanneer het fruit de haven wel bereikte, waren er geen schepen beschikbaar en als dat wel het geval was, dan was de lading onderweg gestrand. Het was onmogelijk om zoals andere jaren een ononderbroken koelketen te garanderen.
"We wisten dat er problemen aan zaten te komen," vertelt Deon. Er werden 43 onderscheppingen van Citrus black spot gedaan en er werden 15 keer larven van de Afrikaanse fruitmot gevonden op de 750.000 ton citrus (50 mln kartons van 15 kilo) die Zuid-Afrika naar de EU exporteerde, een volume dat neerkomt op 31,3% van de totale Zuid-Afrikaanse citrusexport.
"We willen niet dat de voorvallen in 2021 leiden tot de invoering van extreme maatregelen. We zijn van mening dat ons onderzoek naar de levenscycli van de betreffende plagen uitmuntend is."
Zuid-Afrika besteedt jaarlijks €230 mln aan het beheersen van CBS en FCM
Zuid-Afrikaans citrus levert jaarlijks tussen de €470 - €560 mln aan inkomsten op in de EU (totale inkomsten citrusexport bedroegen in 2020 €1,4 mld). Er zijn meer dan 140.000 mensen werkzaam in de sector. De implementatie van risicobeperkende maatregelen voor CBS en FCM kost de sector jaarlijks ruim €229,4 mln, zo blijkt uit een recente analyse van het Bureau for Food and Agricultural Policy.
Intensieve gesprekken tussen het ministerie van Landbouw, de Citrus Growers' Association en andere stakeholders volgden, waarin het afgelopen seizoen werd geëvalueerd en mogelijke herzieningen werden besproken.
Herziening boomgaardregistratie voor EU
"Na analyse van de data van het seizoen 2021 lijkt het erop dat sommige regio's een strengere aanpak vereisen om het risico op CBS te beperken dan in het huidige systeem is voorzien," merkt Deon op.
Een voorbeeld hiervan zijn de acht onderscheppingen van zendingen Navels afkomstig van een citruscoöperatie in Oost-Kaap. Het komt weinig voor dat er CBS wordt aangetroffen in zendingen Navels en de schimmel komt alleen voor in Zuid-Afrikaanse regio's met regenval in de zomer. De schimmel verspreidt zich nooit naar regio's met winterregens.
Oneffenheden veroorzaakt door Citrus black spot
“Eind juli hebben we extra voorzorgsmaatregelen getroffen en besloten om uitsluitend fruit van de lijst CBS-vrije citrustelers naar Europa te verladen. Deze lijst omvat alle boomgaarden in zomerregengebieden die nooit te maken hadden met CBS-onderscheppingen, niet lokaal noch internationaal."
"Het komt er feitelijk op neer dat CBS in heel weinig delen van Zuid-Afrika voorkomt. Ik zou durven te stellen dat minder dan 5% van de Zuid-Afrikaanse citrusboomgaarden ooit te maken heeft gehad met onderscheppingen van Citrus Black spot."
De CGA stelt momenteel een lijst van boomgaarden op die al lange tijd CBS-vrij zijn.
FCM: meer nadruk op detectie in boomgaarden en naleving verlaadprotocol
"De Afrikaanse fruitmot is weer een een heel ander verhaal," zegt Deon. FCM is pas sinds twee jaar een quarantaineplaag. Zuid-Afrika betwist echter niet dat FCM een fytosanitair risico voor de EU vormt.
Rechts: boorgaten van larven van de FCM kunnen door zorgvuldige inspectie worden opgespoord.
“Het FCM-risicomanagementsysteem is in grote mate gebaseerd op een duurzame en niet-chemische benadering en bestaat uit het monitoren van FCM. Er heeft een verschuiving plaatsgevonden van een chemische aanpak naar een actieve monitoring. De laatste pijler van het systeem is de richtlijn voor verlading bij lage temperaturen, waarvan wetenschappelijk is bewezen dat het effectief is om FCM-larven te doden."
Er zal meer nadruk komen te liggen op detectie in boomgaarden en de naleving van verlaadprotocollen.
Aantal FCM-onderscheppingen betwist
Ondertussen is de CGA er niet van overtuigd of alle 15 FCM-onderscheppingen gegrond zijn. "Zuid-Afrika heeft een vriendelijk verzoek gedaan voor nadere samenwerking met de EU en relevante gewasbeschermingsdiensten van lidstaten om het vertrouwen in het systeem van 'live detectie' te versterken, met name met betrekking tot de standaarden die Nederland in de tweede helft van 2021 heeft ingevoerd, om zo het vertrouwen en de naleving te verbeteren."
"2021 was een opmerkelijk seizoen dat zich kenmerkte door force majeure. Desondanks zullen we ons risicomanagement nog verder aanscherpen om in toekomstige seizoenen beter om te kunnen gaan met onverwachte omstandigheden. Zuid-Afrika zal zich inspannen om het huidige systeem aan te scherpen om zo nog beter te kunnen voldoen aan de huidige wet- en regelgeving van de EU," besluit Joubert.
Voor meer informatie:
Deon Joubert
Citrus Growers’ Association
+27 31 765 2514
[email protected]
www.cga.co.za