De Gelderse fruitteelt zet sterk in op innovatie. Op vele vlakken. De provincie Gelderland faciliteert dit met diverse subsidies. Daarnaast is er in de provincie een speciale Innovatiemakelaar Fruitteelt, die ondernemers helpt om verdere stappen te zetten. "Want hoewel al veel is bereikt, zijn er ook nog volop wensen en ambities."
"We willen de innovatie in de fruitteelt ondersteunen en versnellen"
Landbouwgedeputeerde Harold Zoet (BBB) windt er geen doekjes om: de fruitteeltsector is van cruciaal belang voor de provincie Gelderland. "De sector is een belangrijke economische motor van onze provincie", geeft hij aan. "Ik ben zonder meer trots op de Gelderse fruitteelt; we beschikken over professionele, goede ondernemers, die supergezonde producten maken. En innovatie heeft de fruitteelt groot gemaakt, net zoals ook de rest van de agrarische sector."
Zoet erkent echter dat innoveren nodig blijft, vanwege de vele uitdagingen die op de sector afkomen. "Denk aan de uitdagingen op het gebied van duurzaamheid, arbeid c.q. robotisering en digitalisering, watervoorziening, enzovoorts. Op al deze vlakken is actie vereist. En als provincie willen wij fruittelers daar graag bij helpen, om te komen tot een duurzame, efficiënte en toekomstbestendige bedrijfsvoering."
Harold Zoet
Subsidiemogelijkheden
Om die reden biedt de provincie Gelderland diverse subsidiemogelijkheden voor fruittelers die willen innoveren. Zo is er, naast de GLB-subsidies die deels afkomstig zijn uit Brussel, de subsidieregeling Innovatie Agrifood. Vanuit deze provinciale regeling was vorig jaar één miljoen euro beschikbaar. Voor 2024 is - vanwege het succes en de grote animo in het afgelopen jaar – een vergelijkbaar bedrag gereserveerd. "Deze regeling ondersteunt een breed scala aan innovaties", zegt Zoet. "Het gaat dan bijvoorbeeld om innovaties die bijdragen aan kringlooplandbouw of natuurinclusieve landbouw, vernieuwende technologieën en teeltwijzen, enzovoorts. Afgelopen jaar is onder meer subsidie verstrekt aan projecten op het gebied van precisiefruitteelt en rondom het plaatsen van zonnepanelen boven fruit. Ook de Fruit Tech Campus heeft subsidie ontvangen: het delen van kennis is namelijk essentieel voor de fruitteeltsector. Al met al gebeurt er enorm veel in deze sector; daar ben ik met recht van onder de indruk. En met onder meer deze regeling willen we de innovaties ondersteunen, versnellen en zorgen voor een bredere toepassing. Ook hopen we de transitie naar een natuurinclusieve landbouw een verdere impuls te geven."
Sneeuwbaleffect
De gedeputeerde roept fruittelers met een goed en vernieuwend idee op om zich altijd te melden bij de provincie. "Wanneer het betreffende idee niet meteen binnen de genoemde subsidieregelingen past, kunnen we hier wellicht een andere oplossing voor vinden. Maar we zijn sowieso blij dat fruittelers al zo goed de weg weten te vinden naar ons subsidieloket. En je ziet ook dat telers onderling veel kennis uitwisselen, waardoor een soort van sneeuwbaleffect ontstaat op het gebied van innovatie. Dat is mooi; daar doen we het voor!"
"Er wordt hier meer gedaan voor de sector dan op andere plekken"
"Waarom innoveren een must is voor de Gelderse fruitteelt? Om de eenvoudige reden dat je niet verder komt als je blijft doen wat je altijd deed", zegt fruitteeltadviseur Peter van der Werf van Fidus Advies. "Daarbij móeten fruittelers zaken anders gaan aanvliegen. Onder meer vanwege de toenemende discussie rondom de inzet van arbeidsmigranten en het feit dat het weer steeds extremer wordt. Om zich hiertegen te wapenen, investeerden telers de laatste jaren flink in onder meer hagelnetten en regenkappen. Dergelijke constructies hebben op hun beurt weer veel impact op het landschap, wat in het Gelderse voor behoorlijk wat maatschappelijke discussie zorgt. Daarnaast verschraalt het middelenpakket en komt de inzet hiervan meer en meer onder een vergrootglas te liggen."
Peter van der Werf
Van der Werf is van mening dat een overheid die extra regels oplegt – bijvoorbeeld op het gebied van gewasbescherming en ruimtelijke ordening - ondernemers ook moet helpen bij het zoeken naar alternatieven en deze oplossingen dient te faciliteren. "En dat doet de provincie Gelderland heel goed. De provincie is trots op haar fruitteeltsector en waardeert deze. Er is zeker geen sprake van een afbraakbeleid; er wordt hier meer gedaan voor de sector dan op andere plekken. Bijvoorbeeld door het beschikbaar stellen van subsidies en het aanstellen van een Innovatiemakelaar voor de fruitteelt."
Olievlekwerking
Desondanks zijn veel telers niet of maar beperkt op de hoogte van de provinciale subsidiemogelijkheden, ervaart de adviseur in de praktijk. "De provincie communiceert wat dit betreft goed en heeft een pragmatische insteek. Desondanks blijft het lastig om ondernemers te bereiken; de afstand tussen het provinciehuis en de individuele ondernemer lijkt groot. Fruittelers bekendmaken met de subsidieregelingen die er zijn, daar ligt de grootste uitdaging. Mijn advies is dan ook om hier - naast de Innovatiemakelaar Fruitteelt - ook erfbetreders een rol in te geven. Denk aan adviseurs. Zij hebben ook een groot netwerk en op die manier breidt de olievlek snel uit. Ook wil ik de provincie adviseren om meer te gebruik te maken van de infrastructuur die er al ligt, in de vorm van het Fruitpact als onderdeel van Greenport Gelderland. Via deze weg zou de provincie ondernemers ook beter kunnen bereiken."
Verdere innovatie
Van der Werf verwacht dat de innovaties en investeringen op het gebied van teeltondersteunende voorzieningen de komende jaren zullen doorzetten. "Niet alleen om teeltrisico's te beperken, maar het leidt ook tot een beperking van het gebruik van gewasbescherming.", geeft hij aan. "Het gaat echter om forse investeringen; het zou mooi zijn als de provincie hierin extra wil faciliteren. Daarnaast zal de innovatie binnen de fruitteelt zich de komende jaren ook blijven richten op de ontwikkeling van nieuwe rassen, om de gevoeligheid voor vorst en ziekten te beperken. En ook mechanisatie van oogst zal een must zijn; het vinden van voldoende personeel en ook het huisvesten van deze mensen wordt steeds lastiger. Kortom: er is nog volop werk aan de winkel."
"Samen stappen zetten in uitvoering innovatieve ideeën"
Jeannet Mulder, tevens werkzaam als projectleider Scholing en Innovatie bij de NFO, is door de provincie Gelderland aangesteld als Innovatiemakelaar voor de fruitteelt in de provincie. In deze rol helpt zij fruittelers om stappen te zetten in de uitvoering van innovatieve ideeën binnen hun bedrijfsvoering. "Er gebeurt al ontzettend veel op de fruitbedrijven, dat we kunnen scharen onder de noemer 'innovatie'", zegt Mulder. "Denk bijvoorbeeld aan reductie van watergebruik door het gebruik van fertigatiesystemen en een optimale inzet van gewasbeschermingsmiddelen en kunstmest door gebruik van nieuwe technieken en data. Ook werken fruittelers volop aan het verhogen van de biodiversiteit door het benutten van loze ruimtes op hun bedrijf."
Jeannet Mulder
Veel plannen en ambities
Maar er zijn volgens de Innovatiemakelaar ook nog veel plannen en ambities. "Bijvoorbeeld rondom de flexibele inzet van energie, als onderdeel van een duurzaam teeltsysteem. En ook rondom het thema bodem is nog veel kennis te vergaren, die kan bijdragen aan een weerbare teelt. Ik ga over dergelijke plannen en ideeën het gesprek aan met de telers en zet hierbij de ondernemer centraal. Ik help hen om een idee verder uit te werken en praktijkrijp te maken. Ook bekijk ik samen met de teler wat er nodig is om een innovatie tot een succes te maken. Denk bijvoorbeeld aan financiële middelen (subsidie), techniek, specifieke kennis, uitbreiding van het netwerk of de inzet van communicatie."
Innovatie op het gebied van duurzaamheid vraagt volgens Mulder samenwerking en denkkracht van fruittelers, vertegenwoordigers en onderzoek. "Maar ook de inzet van studenten kan waardevol zijn. Daarnaast kunnen we nog veel leren van andere (plantaardige) sectoren. Overigens kunnen telers kosteloos gebruikmaken van de diensten van de Innovatiemakelaar; de provincie Gelderland neemt de kosten op zich."
Beperken van financiële risico's
Volgens Mulder is de ondernemer erbij gebaat als de financiële risico's die samenhangen met innoveren zoveel mogelijk worden beperkt of gezamenlijk worden gedragen. "Fruittelers weten het provinciale loket van subsidie en regelingen redelijk te vinden, maar er is zeker ruimte voor verbetering. Daarbij is het belangrijk dat telers continu worden meegenomen in de actuele provinciale regelingen en dat het aanvraagproces duidelijk en eenvoudig is."
Bron: NFO