Tholen - Het is een bijzonder jaar geweest voor de Europese, en daarmee ook Belgische land- en tuinbouw. Weersextremen, veranderingen in regelgeving en geopolitieke conflicten passeerden de revue. Toch zag Luc Vanoirbeek ook een duidelijke verbetering in 2023. "De herwaardering die bleek uit de State of the Union van Ursula von der Leyen in de Europese Commissie geeft mij hoop dat we hier als sector uit zullen komen."
Gevraagd naar een terugblik op 2023 voor de Belgische AGF-sector vallen de secretaris van het VBT eigenlijk drie dingen op. "Ten eerste is dit dus de waardering die het afgelopen jaar heeft gebracht voor de telers en de sector in zijn algemeenheid. Voorbij jaren kwamen de land- en tuinbouw vaak niet voor, of in zeer beperkte mate, in de toespraken. Er werd dan enkel gesproken over de kosten die erbij kwamen kijken. Een cruciale zin van afgelopen jaar werd uitgesproken door EU Commissievoorzitter Ursula von der Leyen. Ze zei in haar toespraak: 'Ik wil de kans nemen om de waardering uit te spreken voor telers voor het leveren van voedsel dag na dag. Het produceren van gezond voedsel is het fundament van ons landbouwbeleid'. Plotseling begon men in Europa ook te spreken over voedselsoevereiniteit. Die bewustwording is voor mij wel een gamechanger in 2023."
Luc Vanoirbeek (rechts) met Philippe Appeltans van BelOrta
Duurzaamheid niet langer vrijwillige stap
Vervolgens gaat de ervaren vakman in op het thema duurzaamheid. Het is een zeer breed onderwerp, wat steeds vaker voorkomt in de bedrijfsvoering van menig ondernemer. "Echter zien we dat dit voorheen een vrijwillige stap was die men kon nemen. Uiteraard werd het wel aangemoedigd, maar lijkt sinds afgelopen jaar een noodzakelijke voorwaarde te worden voor toegang tot de markt. Duurzaamheidsrapportering zal een wettelijke verplichting voor bedrijven worden. Zeker de grotere ondernemingen zijn hier dan ook al in grote mate mee bezig. Wij zien het ook bij de Belgische veilingen. 'Hoe moeten we ons precies verantwoorden?' en 'Wat zijn de voorwaarden waar aan voldaan moet worden?' en vooral 'Wat is nu precies duurzaam?'. Dikwijls wordt de vergelijking gemaakt tussen Spaanse, Belgische of Nederlandse tomaten. Dan wordt het Spaanse aanbod vaak als duurzamer gezien vanwege minder gebruik van fossiele brandstoffen. Echter als je watergebruik en circulariteit in ogenschouw neemt, ligt dat toch wat genuanceerder. Het is zaak om dit te objectiveren", legt Luc uit.
Klimaatverandering
"Ten slotte blijft me van 2023 natuurlijk de weersextremen bij. Het is iets wat we in grote mate hebben gezien afgelopen jaar. Of het nu de droogte en hitte in landen als Spanje en Marokko is of de overstromingen en regenval in Italië, Griekenland en recent België en Noord-Frankrijk. Door die extremen zijn er enorme oogstverliezen opgetekend. Lang werd er gekeken naar klimaatverandering als iets voor de toekomst. Iets waar we ooit mee aan de slag zullen moeten gaan, maar het is tastbaar geworden. De gevolgen zijn effectief zichtbaar en het zal in de komende jaren een nog grotere rol gaan spelen. Dan is het nog wel eens lastig om een breed gedragen beleid in te voeren, want de nadelen van de een kunnen de voordelen voor de ander zijn, zoals je nu ziet op de perenmarkt. Het is alleen nooit goed om afhankelijk te zijn van andermans ongeluk. Op de lange termijn zal dat je opbreken."
Belang van onderzoek
Het brengt Luc dan ook bij misschien een van de belangrijkste items voor 2024: het belang van onderzoek. "Dat kan echt niet onderschat worden. We zullen alles uit de kast moeten halen om de toekomst van de Europese land- en tuinbouw te garanderen", vervolgt hij gepassioneerd. "Dat zal onderzoek vergen. Onderzoek naar alternatieven voor fossiele brandstoffen in de glastuinbouw. Door de koopwoede van andere delen van de wereld blijft dit niet eeuwig voorradig. Daarnaast onderzoek naar het gebruik van water. In België en Nederland valt over het algemeen voldoende water. Het kan soms alleen slecht vallen. Maanden van droogte kunnen afgewisseld worden met maanden van overvloedige regen, zoals we recent hebben meegemaakt. Hier zullen we efficiënt mee om moeten gaan. Duurzaam mee omgaan door het beter te bufferen. Als plantaardige sector zitten we op het goede spoor, maar er is nog een lange weg te gaan."
"Hetzelfde geldt voor gewasbeschermingsmiddelen. Het heeft geen zin om enkel en alleen te zeggen: 'We gaan gewasbeschermings-middelen afbouwen'. Ziektes en plagen verdwijnen niet. Integendeel, met de klimaatverandering zullen ze alleen maar meer voorkomen. Het is dan zaak om er een zinvol antwoord op te geven en een toolbox te ontwikkelen, zodat er voldoende met die problemen omgegaan kan worden. Daardoor is er ook hier dringend nood aan onderzoek om tot alternatieven te komen. Zeker in Europa onderschatten we wel eens hoe belangrijk onderzoek is in de totale ontwikkeling van de land- en tuinbouw. Echter zijn nieuwe resistente rassen en alternatieve gewasbeschermingsmiddelen zaken die noodzakelijk en dringend zijn."
Nieuwe politieke omgeving
Luc geeft dan ook aan dat dit zaken zijn die niet op de lange baan of zelfs aan de kant geschoven moeten worden. Aan de ene kant blijkt er namelijk meer waardering vanuit de Europese Commissie, maar aan de andere kant staat 2024 ook in het teken van verandering, zo stelt hij. "Het is het jaar van de Europese verkiezingen, maar ook verkiezingen in vele landen. Dat zal de nodige onrust creëren, omdat we niet weten welke kant nieuwe leiders of regeringen op zullen gaan. Dan rijst dus de vraag hoe we in deze nieuwe politieke omgeving omgaan met belangrijke dossiers voor de agrarische sector. Reglementering rond verpakkingen, ngt's en watergebruik zijn onderwerpen waar we vanuit het VBT de komende maanden met spanning naar uit kijken. Uiteindelijk hoop ik dat we in dit opzicht de goede lijn, die is ingezet, vol kunnen blijven houden", besluit hij.
Voor meer i
nformatie:
Luc Vanoirbeek
Verbond van Belgische Tuinbouwcoöperaties (VBT)
[email protected]
www.vbt.eu