Waar de Libanese exportdruiven doorgaans hun weg vinden naar de Golfstaten of Azië, richt Fadi Sarkis van Natagri de blik resoluut op Europa. "Ik ga vaak naar de beurzen in Berlijn en Madrid om er bij te leren over de Europese marktvereisten. Nu exporteert mijn bedrijf als een van de enige in Libanon druiven naar die commercieel heel interessante bestemming", zegt Fadi niet zonder enige trots.
Toch reikt de ambitie van de teler en exporteur verder, niet in kilometers – want verder afgelegen markten komen niet meteen in zijn plannen voor –, maar in de rol van voortrekker die hij wil spelen. "Ik zou graag andere telers meekrijgen in het verhaal, zodat we allen samen Libanon als de ideale druivenpartner op de kaart kunnen zetten in Europa. Want onze troeven zijn duidelijk: uitzonderlijke kwaliteit en een uniek afzetvenster van oktober tot en met december."
Fadi Sarkis heeft voor Europese markt veel Crinson seedless aangeplant
Eerst naar Nederland
In 2015 richtte Fadi het teelt- en exportbedrijf Natagri op, met een rugzak vol kennis over Europese voorkeuren op het gebied van rassen, consumentenervaring, verpakking, MRL’s en allerhande specificaties. "En ik heb flink geïnvesteerd om aan al die vereisten te voldoen, met speciale aandacht voor teeltbeheer. Want dat is en blijft de basis. Het kostte me tijd en moeite, en nog altijd redelijk wat geld, want hier in Libanon kun je niet alle nodige inputs verkrijgen. Maar de Europese markt is meer dan de moeite waard: redelijk dichtbij, groot, goed gestructureerd, ethisch en een interessante vraag in de laatste drie maanden van het jaar."
Druiven verpakt in 500 gram punnets
In 2017 zette hij de eerste lading druiven af in Nederland Ondertussen doet hij ook het Verenigd Koninkrijk aan, naast Polen, Denemarken en Noorwegen via doorvoerland Nederland. "De export verloopt meestal via de haven van Rotterdam. Dat is het goedkoopst. Via de haven van Koper in Slovenië kan het dubbel zo snel, namelijk in 9 dagen, waarvan 6 dagen boot en 3 dagen vrachtwagen, maar dat is toch eerder een noodoplossing. Voor extra bestellingen en zo. Wie naar Kenia exporteert vanuit Libanon, mag rekenen op 30 dagen, en naar Singapore en Maleisië, ook twee gebruikelijke bestemmingen, op 20 dagen zonder overlading. Wij verkiezen Europa."
Samen sterk
Ook al begrijpt hij de keuze van andere telers en exporteurs die vooral naar de Golfstaten en in mindere mate naar Azië exporteren – na de sluiting van de Saoedi-Arabische markt kunnen ze er vlot hun vrije rassen kwijt, al is het meestal niet rechtstreeks, maar op commissiebasis –, hij probeert nu als een "servicecenter" andere telers aan zich te binden om samen sterker te staan op de lucratieve Europese markt.
Onbeperkte mogelijkheden voor uitbreiding druiventeelt in de Beka vallei
"In Libanon is er geen cultuur van vereniging in coöperaties. Er is te weinig onderling vertrouwen, vermoed ik. Maar dat is dus precies wat ik uit de grond aan het stampen ben, zij het dan op private basis. Het doel is vele teelteenheden te groeperen, om van schaalvoordelen te genieten aan aanbod- en vraagzijde en op operationeel vlak. Aan vraagzijde via de inkoop van inputs, op operationeel vlak met centrale diensten voor teeltbeheer, kwaliteitszorg, packaging, transport en administratie, en aan aanbodzijde ten slotte met een gezamenlijke marketing- en verkoopafdeling."
Crimson
In Libanon worden volgens Fadi jaarlijks zo’n 130.000 ton druiven geteeld, waarvan tussen de 20.000 en 30.000 ton wordt geëxporteerd. De binnenlandse consumptie is hoog. Er zijn evenwel nauwelijks rassen met royalties, wegens de beperkte ondersteuning van de overheid op dat gebied. "En dat is een van onze grootste problemen", zegt Fadi. "Ik zet in op Crimson, een vrij ras dat het goed doet op de Europese markt, zeker tegen het einde van het jaar, onze piekperiode. Het is niet het gemakkelijkste ras in de teelt en het haalt ook maar een gemiddelde opbrengst van 30 ton/ha, maar qua inkomsten stelt het nooit teleur."
Modern pakstation
En dat heeft natuurlijk veel te maken met de kwaliteit van het fruit. "In vergelijking met de Crimson druiven uit de buurlanden heeft het Libanese product het voordeel dat het knapperigheid combineert met een rijke smaak. Het droge en milde weer hier in de Bekaa-vallei gedurende de hele herfst, met een nachttemperatuur van 10-12 graden en dagtemperaturen van 30-35 graden, maakt de teelt en oogst ook minder risicovol. De druiven kunnen rustiger rijper en het teeltbeheer is minder complex. Niet voor niets waren de Feniciërs hier 3.000 jaar geleden al experten in de druiventeelt."
Natuurlijk zijn er serieuze concurrenten in de regio, zoals Egypte, Turkije en Iran, maar de ervaring en technologische vooruitgang van Libanon op het gebied van de druiventeelt bieden het kleine land volgens Fadi een voorsprong op de internationale markt. "In steenfruit zijn ze wel geduchte concurrenten. Of in tarwe of aardappelen. Daarin controleert Syrië de markt en bepaalt het de prijs. Er is veel meer land voorhanden en de kosten, onder meer van arbeid, zijn er lager. Maar op het gebied van druiven kunnen we met trots zeggen dat we de lat behoorlijk hoog kunnen leggen."
Nood aan investeringen in de tuinbouw
Gezien de kwaliteit van het product, stelt de afzet geen problemen. De uitdagingen stellen zich, zo zegt Fadi, aan het begin van de supply chain: er zijn te weinig investeringen om het versnipperde Libanese tuinbouwlandschap op een hoger niveau te tillen qua bedrijfsgrootte, gewaskeuze, rassenkeuze, teelttechnieken, postharvest en certificeringen. "Van de overheid moeten we geen steun verwachten, zelfs niet om het product in het buitenland te promoten. En binnenlandse private investeerders hadden tot voor kort veel meer oog voor andere economische sectoren, zoals het toerisme, dan voor tuinbouw. Dat is enigszins begrijpelijk, want de terugverdientijd in onze sector ligt toch op zo’n 7 of 8 jaar. Niet iedereen wil zo lang wachten. Maar in het geval van de moderne druiventeelt is de winstgevendheid daarna wel zeer hoog, met gemiddeld 30-60% en uitschieters van 100% in gezegende jaren."
Sinds een vijftal jaar is er volgens Fadi meer interesse, maar veel Libanese investeerders kennen de sector niet goed en nemen niet de juiste strategische beslissingen. "Vermoedelijk is de beste manier zelf initiatieven opstarten en daarna gespecialiseerde internationale partnerschappen aangaan. Dat is mijn werkwijze. Met het juiste plan is het zeker mogelijk investeringen aan te trekken. Je moet gewoon goed weten welk gewas en welk ras je wilt telen, je hebt een bepaald volume nodig, je organisatie en teeltbeheer moeten op punt staan en je moet een markt voor ogen hebben. Zonder daarbij de nodige certificeringen te vergeten, zoals GlobalGAP, GRASP, Smeta en BRC. Eens je je huiswerk af hebt, sta je sterk in je schoenen om partners te zoeken. Het potentieel van Libanon is immers ongelooflijk groot."
In die zin is Fadi duidelijk opgetogen met de USAID-projecten die telers en investeerders aanmoedigen de teelt te moderniseren, en ook met de steun van het CBI bij het opentrekken van de afzetmogelijkheden, onder meer via de aanwezigheid op belangrijke beurzen, zoals begin oktober in Madrid, waar Natagri aanwezig zal zijn op de Libanon-stand (hal 1, stand 1C10).
Voor meer informatie:
Fadi Sarkis (CEO)
Natagri
2 Park Avenue
Beirut Central District (Libanon)
Mob: +961 3 495 346
Tel: +961 8 542 332
fadi.sarkis@natagri.co