De tuinbouw in Axarquía bepaalt al eeuwenlang het aanzicht van het landschap van deze streek in de Spaanse provincie Malaga. De druiven voor de verwerking tot rozijnen worden er al sinds de oudheid geteeld op de steile heuvels. De eerste verwijzingen naar de productie van rozijnen dateren uit de tijd van de Feniciërs, oprichters van het verdwenen Malaka - en grondleggers van ons alfabet -, maar het waren de moslims die de teeltsystemen ontwikkelden die vandaag de dag nog steeds het unieke agrarische landschap van deze oostelijke regio van de provincie Malaga kenmerken.
Het belang van de productie van rozijnen overstijgt de loutere economische activiteit. Het is een veerkrachtig teeltsysteem dat eeuwenlang ecosystemen en hun biodiversiteit in stand heeft gehouden. De traditionele teeltmethode, die van generatie op generatie is doorgegeven, is ook duurzaam en maakt deel uit van de cultuur en folklore van de regio. Daarom heeft de FAO in 2018 dit tuinbouwsysteem in Axarquía als werelderfgoed erkend. Daarmee zijn de rozijnen uit Malaga het eerste tuinbouwproduct in Spanje en Europa dat deze titel (Globally Important Agricultural Heritage System) heeft gekregen. In de hele wereld pronken er nog 61 andere teelsystemen met deze erkenning.
"De variëteit van de rozijnendruiven die in Axarquía worden geteeld, is Moscatel van Alexandrië. De druivengaarden maken al sinds mensenheugenis deel uit van ons landschap, maar rond 1870 had de regio last van de druifluisplaag (Phylloxera Vastatrix) die vrijwel alle druiven- en wijngaarden wegvaagde. Om het gewas te herstellen, namen de telers hun toevlucht tot wilde onderstammen die resistent waren tegen de druifluis. Het ras werd geënt op de wortelstokken en zo werd de teelt gered", vertelt Salvador Muñoz van de Vereniging van Rozijnenproducenten van Axarquía (Ucopaxa).
"De teelt van rozijnen is volledig ambachtelijk. De wijnstokken groeien op percelen met een hellingsgraad van 30 à 40% waardoor het gebruik van landbouwmachines niet mogelijk is. Alle taken in de teelt moeten met de hand worden gedaan, net als de oogst", zegt Salvador. "De trossen worden met een mes afgesneden en met behulp van muilezels in dozen vervoerd naar de droogbedden. Het droogproces gebeurt op oppervlakken met een hellingsgraad van 10% naar de zon toe waar de druiven op natuurlijke wijze worden gedroogd. Nadat de eerste laag is opgedroogd, moeten de trossen één voor één worden omgedraaid, zodat alle druiven drogen. Eenmaal gedroogd, worden ze in houten kisten naar het magazijn gebracht waar de rozijnen met een specifieke schaar worden gescheiden van de tros."
Ondanks het feit dat het teeltsysteem als werelderfgoed is erkend door de FAO, dat een oorsprongsbenaming de gedifferentieerde kwaliteit van de rozijnen garandeert en dat deze eeuwenoude teelt is opgenomen in de Atlas van Immaterieel Erfgoed van Andalusië, staat het voor een van zijn grootste uitdagingen ooit: de generatiewissel.
"Oudere telers gaan met pensioen en er staan geen jongeren klaar om het bedrijf over te nemen. De traditionele tuinbouw heeft het erg moeilijk in de wereld van vandaag, want jonge mensen gaan liever naar de steden, waar een heel ander soort leven hen meer aanspreekt. Daar zoeken ze werk in de dienstensector, zoals bijvoorbeeld in de horeca, waar ze uitzicht hebben op een hoger inkomen", zegt Salvador Muñoz. "Daarom neemt de productie van rozijnen jaar na jaar af."
"In de jaren 90 zetten we ruim 500 ton rozijnen af, maar dit jaar zullen we niet boven de 150 à 160 ton uitkomen. Het grootste deel van de productie wordt op de nationale markt afgezet, vooral in het noorden van Spanje, met name Galicië, Asturië, Cantabrië en Catalonië."
"Dit jaar hebben we zelfs een nog groter probleem, namelijk het gebrek aan water. Sinds het hydrologische jaar in september begon, is er nog geen druppel water gevallen in de regio", vertelt Salvador. "De prijzen die telers voor hun rozijnen ontvangen, ligt op € 6-6,50, maar de meeste telers hebben percelen van 1,5-2 hectare, wat niet groot genoeg is van te kunnen leven. In de lagere zones, waar wel water is, wordt de rozijnenproductie al vervangen door de teelt van mango's en avocado's, die minder arbeid vergen en grotere winstmarges bieden."
Voor meer informatie:
Salvador Muñoz
Ucopaxa
+34 952 503 400
ucopaxa@ucopaxa.com
www.ucopaxa.com