Tholen - Vorig jaar september ondernamen Piet Schotel van het Centrum tot Bevordering van Import uit Ontwikkelingslanden (CBI), en Pieter Boekhout, manager van Fresh Publishers, een werkreis naar Moldavië, een klein land geprangd tussen Oekraïne en Roemenië, waar ze een bezoek brachten aan een 15-tal fruittelers. Op agf.nl en FreshPlaza kon je de reportages lezen.
Zicht vanaf Libanon gebergte met de Middellandse Zee op de achtergrond
De inforeeks had tot doel de Moldavische branche in de rest van Europa bekend te maken en de telers en exporteurs aldaar een handje toe te steken nadat in de zomer van vorig jaar de deur naar de Russische markt, hun belangrijkste afzetgebied, met een smak werd dichtgegooid. Dit jaar helpt het CBI, een dienst van het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken, ondernemers in Libanon om toegang te krijgen tot nationale, regionale en internationale markten. En Piet nodigde Pieter weer uit voor een kijkje ter plaatse.
Arbeiders oogsten witte komkommers
Fruit Attraction
Als intro op de reeks verslagen over een tiental Libanese AGF-bedrijven, die begin oktober ook op een gezamenlijke stand zullen exposeren op de Fruit Attraction in Madrid, hier kort even wat algemene info over het land en zijn groente- en fruitsector (bronnen: Wereldbank, FAO, USDA en plaatselijke bronnen tijdens de reis).
Libanon heeft meerdere skiresorts
Klein, maar dichtbevolkt
Met een kwart van de oppervlakte van Nederland is Libanon, gelegen aan de oostkust van de Middellandse Zee en grenzend aan Israël in het zuiden en aan Syrië in het noorden en oosten, een klein land. Er leven slechts 5 miljoen mensen, maar het land is dichter bevolkt dan Nederland. Bijna 90% woont in stedelijk gebied. Iets meer dan de helft van de Libanezen is moslim, 35% christen en 5% behoort tot de religieuze gemeenschap van de druzen, een afsplitsing van de islam.
Je passeert regelmatig controleposten
Parijs van het Midden Oosten
Nog niet zo lang geleden was Libanon een rijk land, met het mondaine Beiroet als trekpleister, ook wel het “Parijs van het Midden-Oosten” genoemd. Daarvan getuigen nog altijd de vele mooie gebouwen. De jaren 50 en 60 van vorige eeuw was een tijd van grote economische voorspoed. Maar in 1975 brak een burgeroorlog uit en sindsdien is het land, een amalgaam van etnisch-religieuze groeperingen in een regio die een kruitvat blijft, politiek, economisch en sociaal allesbehalve een toonbeeld van stabiliteit. Vooral de invloed van Hezbollah en haar vijandige relatie met buurland Israël bleek vaak een bron van gewelduitbarstingen en een belemmering van vooruitgang.
Omdat de republiek failliet is, is er geen openbaar vervoer. Soms zie je enkele private bussen rijden, maar het kan ook zoals hier op de foto.
In de republiek Libanon wordt Arabisch gesproken. De hoogste functies in het land (president, premier, parlementsvoorzitter en opperbevelhebber van het leger) worden verdeeld over de belangrijkste etnisch-religieuze groepen (christenen, soennitische moslims en sjiitische moslims). De etnische diversiteit is enorm in Libanon, want naast Arabieren leven er onder meer ook Armeniërs, Arameeërs, Koerden en Turkmenen.
Toevluchtsoord Syriërs en Palestijnen
Het is ook een haven voor bijna een half miljoenen gevluchte Palestijnen en sinds de burgeroorlog in buurland Syrië voor ongeveer anderhalf miljoen Syriërs. Per hoofd van de bevolking herbergt Libanon momenteel het grootste aantal vluchtelingen ter wereld. De massale toestroom van vluchtelingen heeft een enorme druk uitgeoefend op de fysieke en sociale infrastructuur van het land. Toch dragen de Syrische vluchtelingen nauwelijks bij aan de beschikbare arbeid in het land, aangezien de geldelijke steun per persoon of gezin die ze van onder meer de VN krijgen bijna even hoog – en in sommige gevallen hoger – is dan een maandloon in bijvoorbeeld de land- en tuinbouw.
Syrisch vluchtelingenkamp
De bevolking van Libanon is hoog opgeleid. Veel mensen zijn het Frans en/of het Engels machtig. Er is weinig industrie en ook de landbouw speelt met ongeveer 5% van het bbp en 8% van de beroepsbevolking een relatief kleine rol in het land. De belangrijkste sectoren zijn handel, financiële dienstverlening (vandaar de bijnaam "het Zwitserland van het Midden-Oosten") en toerisme. Veel producten moeten worden geïmporteerd, met een negatieve handelsbalans tot gevolg. Het bbp per hoofd van de bevolking is iets meer dan $ 4.000 (Nederland: $ 55.000), de werkloosheidsgraad officieel 12% (Nederland: 3,5%).
Syrisch vluchtelingenkamp
Mega inflatie
Sinds 2019 is de inflatie stijgende en bereikt het alarmerende hoogten: in juni van dit jaar ruim 250%. Het Libanese pond heeft vandaag de dag ten opzichte van de dollar 85% aan waarde ingeboet tegenover de periode van vóór 2019. Waar ambtenaren tot voor enkele jaren het equivalent van 2.000 dollar verdienden, is dat nu nog maar een schamele 300. Het leidt tot situaties dat het politiekorps wegens geldgebrek onderbemand is, de straten van Beiroet uitpuilen met aftandse, rookwalmen uitspuwende auto’s, wie voor de overheid werkt er een baantje bijneemt en voor 10 uur elektriciteit per dag in huis nagenoeg een maandloon moet worden opgeofferd. De meerderheid van de bevolking heeft het moeilijk de eindjes aan elkaar te knopen, de toplaag baadt in weelde. Ook op het platteland wisselen zich armoedige dorpen, opgetrokken uit krotten, zich af met zones waar mooie huizen en goed onderhouden tuinen grenzen aan verzorgde akkers.
Grote fruithandel aan de kant van de weg. Vaak zijn het stalletjes met 1 product.
Nog geen gebrek aan water
Libanon heeft het hoogste aandeel landbouwgrond per hoofd van de bevolking in de Arabische wereld. De Libanese tuinbouw heeft een sterke positie in de regio dankzij het gematigde klimaat, de rijke bodem en de overvloedige watervoorraden van het land. Ongeveer 60% van de burgers buiten Beiroet is voor het gezinsinkomen afhankelijk van de landbouw en aanverwante industrieën. Toch wordt de Libanese tuinbouwsector onderbenut.
De Bekavallei vanaf het Libanon gebergte: 120 km lang en 12 km breed
Langs de kust is het klimaat mild en wordt het ‘s winters niet kouder dan 7-8 graden. Zo worden er in het zuiden zelfs bananen geteeld, met rassen afkomstig van de Canarische Eilanden. En landinwaarts, over de Libanon bergketen, met toppen tot 3.000 meter hoog, waardoor het land geen gebrek aan water heeft, ligt tegen de grens met Syrië aan de Bekaa-vallei, een zeer vruchtbare hoogvlakte van 16 km breed op 1.000 meter hoogte. In de zomer is het er warm, in de winter worden vriestemperaturen opgetekend en er is nachtvorst mogelijk tot begin april. Maar door de droge lucht is de ziektedruk in de teelt van groenten en fruit heel laag.
Opnieuw de Bekavallei in de verte
De percelen zijn over het algemeen klein, als gevolg van opeenvolgende erfenissen van vader op kinderen. Vele kleine boeren voorzien dan ook enkel in het eigen onderhoud. Voor AGF-investeerders ligt de prijs voor een hectare tussen de € 35.000 en
€ 100.000.
Aardappeloogst
AGF-oogst en export
Libanon heeft een behoorlijk sterk ontwikkelde fruitsector. In 2021 werd onder meer 260.000 ton hardfruit geoogst, 83.000 ton bananen, 105.000 ton citroenen, 165.000 ton sinaasappelen, 25.000 ton mandarijnen, 60.000 ton druiven, 120.000 ton steenfruit, 33.000 ton kersen en 77.000 ton meloen. Bij de groenten vallen de volgende producten op: aardappel (660.000 ton), tomaat (270.000 ton), komkommer (120.000 ton), aubergine (27.000 ton), paprika (9.000 ton), witte kool (54.000 ton), sla (15.000 ton) en look (3.000 ton).
Mooi perceel aardappelen met beregening
Het Midden-Oosten en Egypte zijn de belangrijkste export-bestemmingen voor de Libanese tuinbouwproducten, goed voor ongeveer 80% van de totale export ($ 460 miljoen in 2021). De belangrijkste afnemers zijn de Verenigde Arabische Emiraten, Qatar en Syrië. Libanon heeft ook een associatieovereenkomst met de EU en de EVA, maar de export van tuinbouwproducten naar Europa is nog onderontwikkeld ($ 60 miljoen in 2021). Naar de rest van de wereld werd voor ongeveer $ 35 miljoen aan tuinbouwproducten geëxporteerd.
Vanwege de enorme inflatie hebben veel Libanezen al hun spaargeld opgenomen en het in vastgoed gestopt. Daarom zijn er heel veel huizen half afgemaakt.
Importstop Saoedi-Arabië
Vooral sinds Saoedi-Arabië, eertijds de belangrijkste bestemming voor de groenten en fruit van vele Libanese kleinschalige telers, in april 2021 de grenzen dichtgooide voor landbouwproducten uit Libanon – uit onvrede over de stijgende invloed van Hezbollah in het land en volgens Riyad ook omwille van de drugssmokkel via de ladingen groenten en fruit, maar misschien ook om de eigen opkomende teelt te beschermen –, richt Libanon zijn blik meer en meer op Europa. Vandaar ook de aanwezigheid van een representatieve groep telers en exporteurs van groenten en fruit op de komende Fruit Attraction, daarbij geholpen door het CBI. En daar zal Libanon zijn troeven uitspelen: een goed klimaat, een vruchtbare bodem, goedkope arbeid en een afzetkalender die aansluit op het Europese seizoen.
Met mijn reismaatjes: Piet Schotel, Hania Chahal (Libanese consultant) Rola Arouni (Libanese KVK) en Cees van Doorn