Op de beurs Fruchtwelt Bodensee vond er een podiumdiscussie plaats over het thema "Tussen systeemrelevantie en kostenexplosie: fruitteelt in onzekere tijden". Dit was een discussie tussen staatssecretaris Sabine Kurtz van het ministerie van Voedsel, Landbouw en Consumentenbescherming Baden-Württemberg, de voorzitter van de fruitregio Bodensee Thomas Heilig, de directeur van Obstgroßmarkt Markdorf en interim-directeur van Obst vom Bodensee Vertriebsgesellschaft Nico Grundler en de woordvoerder van Landwirtschaft verbindet Deutschland Anthony Lee. Manfred Ehrle was de moderator.
Nauwe samenwerking in de waardeketen
De retail is voor ongeveer 85 procent van de appelverkoop in Duitsland verantwoordelijk, aldus Thomas Heilig. Daarom is hij voorstander van een nauwere samenwerking tussen telers, verkopers en de handel, maar zou hij ook graag zien dat de retail beter meewerkt. Als positief voorbeeld noemt hij hierbij een communicatiemodel in Zwitserland, waarbij zowel de handel alsook de coöperaties en telers om de acht weken bij elkaar komen om de marktsituatie te bespreken. Verder sprak hij zich ook uit voor een transparante communicatie in het algemeen: "De markt moet weten wat de teler uiteindelijk overhoudt."
Existentiële moeilijkheden in de sector
Anthony Lee zegt dat de retail tijdens corona enorm heeft verdiend. Traditionele bedrijven moesten hun werk staken, terwijl de levensmiddelenhandel zichzelf verrijkte. "De retail geeft ons net genoeg dat we niet verhongeren." Hij bekritiseerde in dit verband ook de Duitse politiek, die volgens hem meer zou kunnen ingrijpen in de energieprijzen. Bovendien betwijfelt hij of de btw-verlaging de bedrijven zal helpen, en denkt dat het eerder de retail zal helpen. Desondanks verwacht hij dat het in de komende twee tot drie jaar weer beter zal gaan.
Nico Grundler sprak dit echter tegen: "Als het werkelijk alleen om pure winst ging, dan zouden er alleen nog maar Poolse appelen in de schappen liggen. Dat is echter niet het geval. Onze klanten geven de voorkeur aan onze producten, maar natuurlijk alleen tegen betaalbare marktprijzen." Het probleem is volgens Nico veel meer dat je een concurrerend product nodig hebt dat geteeld moet kunnen worden en tegen een redelijke prijs in de winkels moet liggen. Bovendien zou de gehele waardeketen tot aan de teler eerlijk betaald moeten worden. "Ook de retail moet om iedere klant vechten."
Concurrentievervalsing door de politiek?
Sabine Kurtz merkte hierbij op dat vooral de directe verkoop, biologische winkels en weekmarkten te kampen hebben met existentiële problemen. De politiek kan en mag echter niet direct rechtstreeks ingrijpen in de markt. "De politiek is op economisch gebied alleen verantwoordelijk voor de randvoorwaarden. We grijpen niet in op de markt zelf. De prijs wordt nog steeds bepaald door vraag en aanbod." De politiek oefent wel degelijk invloed uit, aldus Thomas Heilig, en wel in de vorm van de minimumloonregeling of het niet goedkeuren van gewasbeschermingsmiddelen. "Dat is concurrentievervalsing. Het is echter nog steeds belangrijk om de grenzen open te houden en de vrije markt te behouden."
Het ontbreekt de klanten niet alleen aan kennis over wat er daadwerkelijk bij de telers terechtkomt, ze hebben ook geen gevoel meer voor de producten. "Het probleem is alleen door middel van communicatie op te lossen." Anthony Lee vindt het ook belangrijk om handelspartners en klanten ervan te overtuigen dat het beter gaat worden. Maar ook om de consumenten duidelijk te maken wat er verloren zou gaan als de telers massaal zouden moeten stoppen met hun werk.
Consumenten bereiken door middel van voorlichting
"Onze land- en tuinbouw heeft de meeste arbeidskrachten, onze tuinbouw is wereldwijd ongeëvenaard." De politiek moet heel voorzichtig zijn, juist wat betreft gewasbescherming. Anthony Lee sprak in dit verband over hoe het niet meer gebruiken van gewasbeschermingsmiddelen tot aanzienlijke oogstverliezen heeft geleid, die Sri Lanka in een crisis gestort hebben. "Als de teler sterft, sterft het dorp." Sabine Kurtz is er daarom voorstander van om herkomst- en kwaliteitslabels en het biologische label sterker te promoten, net als campagnes zoals 'Von Daheim' et cetera. of schoolfruitprogramma's aan de Bodensee.
Manfred Ehrle stelde de vraag of de media niet verplicht is om deze problemen beter te communiceren. Anthony Lee vindt dat iedereen die plicht heeft. "We hebben in de afgelopen jaren een framing van de landbouw gehad die zijn weerga niet kent. Vaak worden er bewust onwaarheden verteld. Als je groen stemt, krijg je niet per se altijd groen beleid."
Anthony Lee vindt dat de politiek als het gaat om levensmiddelimporten uit het buitenland meer zou moeten aandringen op lokale kwaliteitsnormen. "Het kan niet zo zijn dat we bijvoorbeeld biologische appelen uit Nieuw-Zeeland importeren, wat juist vanuit milieuoogpunt geen zin heeft." De retail zou zich duidelijker in moeten zetten voor lokale producten. Minister Kurtz antwoordde daarop dat deze problemen al onder de Supply Chain Act vallen. "Maar hierbij bespreken we dit mogelijk op een niveau waar het aan expertise ontbreekt", stelt ze.
Complexe problemen
Rainer Wielatt, directeur van Salem-Frucht en een collega van Nico Grundler, zag hierbij een complex probleem dat begon met de sancties sinds de Russische annexatie van de Krim in 2014. De Duitse fruitsector verkocht voorheen aanzienlijke hoeveelheden aan Rusland, deze hoeveelheid werd vervolgens massaal beperkt. En ook Polen kan tegenwoordig minder op de Russische markt kwijt, waardoor er meer Pools aanbod in Europa op de markt komt. We kampen eigenlijk met meerdere problemen om producten op de markt te plaatsen. De mogelijkheden zijn beperkter dan zes tot acht jaar geleden.
Verder zou een aanhoudend slechts kwaliteit in de schappen de afzet beperken. "We moeten een kernkwaliteitsbeheer opzetten, waardoor ook de hoeveelheden zullen afnemen. Er wordt dan ook niks weggegooid, maar voor verwerking gebruikt. We moeten ons bewust worden van de kansen in de crisis en deze benutten. Maar eventueel moeten we ook de rassen aanpassen en de hoeveelheden op de markt verminderen door middel van onpopulaire maatregelen."
Voor meer informatie:
https://www.fruchtwelt-bodensee.de