Kees de Kat, CEO van telerscoöperatie FruitMasters in Geldermalsen, zette als vertegenwoordiger namens het economische cluster van Fruitpact de dreiging die uitging van de Aanvullende Strategische (water)Voorraden (ASV’s) om in een noodzakelijke kans. ‘Samen met andere stakeholders zoals NFO, TCO en LTO Noord, hebben we voortdurend het belang van de fruit- en laanboomcluster benadrukt. En met de komst van de Betuwse Watertafel kunnen we gezamenlijk werken aan een integrale visie voor de transitie in watermanagement", stelt hij op de site van Fruitpact.
De Kat: ‘Bij goedkeuring van de aanwijzing omtrent de ASV’s was aanvankelijk twintig jaar lang 3000 van de 6000 hectare fruitteeltareaal in het rivierengebied gereserveerd als mogelijk drinkwaterwingebied. Daarnaast ging het nog eens om 300 hectare laanboomteelt. Inmiddels is die reserveringsperiode flink verkort. Maar dat dat een plan was, verbaast me nog steeds. Evenals dat er, gezien de impact op fruit- en laanboomteelt, niet eerder door de provinciale overheid specifiek met beide sectoren over gesproken is. Wij zagen de dreiging als een noodzakelijke kans om de economische en landschappelijke waarde van fruit- en laanboomteeltsector te benadrukken. De provincie Gelderland is immers de grootste fruitteeltprovincie van Nederland. Zo’n tachtig procent van alle appels in Nederlandse supermarkten komt uit het rivierengebied. Jaarlijks gaat het wat betreft beide sectoren om een omzet van 830 miljoen euro. Daarnaast heeft de hele sector indirect impact op aanpalende sectoren, zoals toeleveringsbedrijven, maar ook het toerisme.’
Er werden meer dan driehonderd zienswijzen ingediend. Een coalitie van stakeholders uit de fruit- en laanbomenteelt besloot samen in actie te komen en lanceerde een campagne om genoeg water, ook voor fruit- en laanboomteelt, in het rivierengebied te behouden (www.laatdeteeltnietopdrogen.nl). ‘We maakten een impactanalyse voor zowel de twee teelten als de economische impact op de regio. Zo zijn door de plannen nieuwe, diepe waterboringen vanaf 2023 niet meer mogelijk. Daarbij vraag ik me af of het niet beter is om te onderzoeken of het wel mogelijk is om diepe boringen te blijven verrichten, zonder dat de kans bestaat dat de diepere bodemlaag verontreinigd raakt. Telers hebben dat water juist nodig om onder meer waterbesparende druppelirrigatie mogelijk te maken. In de economische impactanalyse keken we bijvoorbeeld naar hoeveel fruit en inkomsten verloren gaan als je geen water kunt geven bij nachtvorst, droogte of zonnebrand. Onze aansprekende campagne was gericht op zowel beleidsmakers als het publiek. En we hebben gekeken wat juridisch gezien de haalbaarheid van de plannen was.’
‘We hebben veel gesprekken gevoerd met ambtenaren en politici. Het beleid vroeg om beweging van de gedeputeerden. Ik was met name erg verbaasd over het plan omdat de vier pijlers van het provinciaal beleid juist gericht zijn op de Gelderse topsectoren Food, Health, Tech en Energy. Onze sector raakt zowel health als food. Ging het nu om één of enkele telers die getroffen zouden worden, dan was dat nog steeds vervelend, maar begrijpelijker geweest. Maar ik snap niet dat zo’n groot gebied met groene en gezonde teelten, die weinig water verbruiken, aangewezen werd als mogelijk drinkwaterwingebied. Dat die teelten blijven, is niet alleen belangrijk voor het behoud van het landschap, maar ook voor de natuur. Boomgaarden fungeren zo ongeveer als dierentuinen. Bomen nemen veel CO2 op en met weinig water weten beide sectoren veel gezondheid te creëren. We meenden dat het hele waterbeleid in Gelderland terug naar de tekentafel moest. En dat gebeurt ook met een integrale aanpak in het nieuwe platform de Betuwse Watertafel.’
Fruitpactbestuurslid De Kat: ‘Er is al fruitteelt in het rivierengebied sinds de Romeinse tijd. Niet alleen door de vruchtbare bodem, maar ook door de aanwezigheid van rivieren. We zijn ons bewust van het belang van de nationale opdracht om meer drinkwater voor de toekomst te reserveren. Maar daarnaast zou er voldoende water voor fruitteelt moeten zijn. En volgens ons kan dat ook, als we zowel regenwater als smeltwater vasthouden in plaats van alleen maar afvoeren. We realiseren ons dat er voor de beschikbaarheid van water op de langere termijn een transitie in watermanagement nodig is. Daar gezamenlijk vanuit een integrale benadering aan werken, is een belangrijke opdracht voor de Betuwse Watertafel. Met de vijf actoren die wat betreft het ASV-beleid te maken hebben met watermanagement en -verbruik: Rijkswaterstaat, het Waterschap, de provincie Gelderland, het drinkwaterbedrijf en de tuinbouwsectoren. Door de klimaatverandering is de vraag immers niet langer alleen meer hoe we het water buitendijks houden, maar ook hoe we het water op peil kunnen houden.’
‘Vanuit een donker scenario zijn we naar een meer werkbaar scenario gegaan, waarbij een integrale benadering centraal staat. In plaats van de fruitteelt- en laanboomteeltsectoren sterk te beperken, is het belang ervan juist nog duidelijker gemaakt. Maar nog steeds blijf ik me afvragen waarom juist deze gebieden aangewezen zijn. Vanuit de Betuwse Watertafel gaan de verschillende actoren werken aan een plan waarbij én genoeg kwalitatief goed drinkwater zal zijn én voldoende water voor hoogwaardige, groene sectoren zoals de fruitteelt- en laanboomteeltsector, om de fruit- en laanboomteelt in de Betuwe te behouden.’
Bron: Fruitpact