An apple a day keeps the doctor away! Volgens dit oude Engelse gezegde zorgt het dagelijks eten van een appel voor een betere gezondheid. Het gaat daarbij vooral om de inname van vezels, vitaminen en mineralen die in een appel zitten. Maar er zitten nog veel meer gezonde stofjes in dit bekende stukje fruit. Jerome Hendriks van Universiteit Hasselt doet er onderzoek naar.
Appels bevatten stoffen die mogelijk kunnen helpen bij het onderdrukken en vertragen van symptomen van chronische ziekten, zoals Multiple Sclerose (MS). Nederlands en Belgisch Limburg doen via het project 'De waarde van Limburgs fruit' gezamenlijk onderzoek naar de effecten van werkbare stoffen in onder andere appels. Het doel is om binnen een paar jaar de stoffen van appels te kunnen toepassen bij de onderdrukking, vertraging en het geven van verlichting bij chronische ziekten.
De eerste resultaten zijn veelbelovend volgens Jerome Hendriks, Professor Neuroimmunology aan de Universiteit Hasselt. "Dit onderzoek is een ingewikkelde puzzel, omdat een appel boordevol gezonde stoffen zit. Maar welke stof heeft welk effect? We hebben in het laboratorium via celkweekmodellen de hersencellen van muizen laten groeien en gekeken wat er met deze cellen gebeurt als er bepaalde stoffen toegevoegd werden. Dit heeft een aantal hele potente stoffen opgeleverd die de capaciteit hebben om het herstel in hersencellen te bevorderen."
Het onderzoek concentreert zich in eerste instantie op MS, maar de kans bestaat dat de werkzame stoffen ook verlichting kunnen bieden bij andere chronische ziektes zoals Alzheimer, aldus Hendriks, “Het gaat bij een goede werking niet per se om een pil gemaakt uit fruit, maar ook juist om een combinatie van stoffen die een appel bevat.”
Multiple Sclerose
MS is een chronische een aandoening in de hersenen en het ruggenmerg waarbij er op verschillende plekken ontstekingen ontstaan. Die ontstekingen zorgen ervoor dat de hersenen sommige functies niet goed kunnen uitvoeren. Patiënten kunnen daardoor klachten krijgen bij het zien, bewegen of praten. De ziekte verloopt meestal in twee fasen: in fase 1 wisselen slechte en goede periodes elkaar af en in fase 2 herstellen de klachten (bijna) niet meer: ze worden geleidelijk erger en het lichaam is niet meer in staat om de weefselschade zelf te herstellen. "In fase 2 is MS een progressieve aandoening. Via dit onderzoek krijgen we meer inzicht in de werkzame stoffen in fruit waarmee we - hopelijk - deze slopende ziekte kunnen afremmen en/of stoppen."
Hersenen
Uit het eerste onderzoek blijkt dus dat er stoffen in een appel zitten die een positief effect kunnen hebben op mensen met MS. Maar met iedere dag een appel eten zijn deze mensen volgens Jerome nog niet geholpen. "We hebben de werkzame stoffen gevonden in de appel, maar in een lage concentratie en het lichaam neemt ze lastig op. We moeten dus een strategie verzinnen voor hoe we die stoffen bij de patiënt krijgen: bijvoorbeeld via een appelsoort die van nature veel van die stof bevat, het ontwikkelen van nieuwe producten met een hoge concentratie van die stoffen of de pure stof toedienen. Maar daar zijn we nu nog niet."
De volgende stap in het onderzoek is om met behulp van proefdieren te onderzoeken of de werkzame stoffen na toediening ook daadwerkelijk in de hersenen terecht komen, vertelt Hendriks. "Het effect is er, dat weten we uit de celkweekmodellen. Maar wat gebeurt er als je de stoffen inneemt: waar komen die terecht en wat voor effect hebben ze? De stoffen kunnen bijvoorbeeld ook een verandering in de darmen veroorzaken waardoor er weer iets in de hersenen gebeurt. Dit moeten we echt nog verder onderzoeken." In de toekomst zullen er ook klinische trials opgezet worden, waarin de werking van de stoffen met proefpersonen wordt onderzocht.
Expertises
Nederland en België werken in dit onderzoek intensief met elkaar samen. De uitdagingen voor de fruitsector stoppen volgens Jerome niet bij de grens. "Er is zoveel expertise in de grensregio en door al die kennis te combineren, kun je sneller grote stappen zetten. Wij doen in Hasselt veel onderzoek naar de neurologische effecten van inhoudsstoffen. Het Proefcentrum Fruitteelt heeft kennis van de teelt en inhoudsstoffen in fruit. Bij het Centre for Healthy Eating & Food Innovation van de Universiteit Maastricht draait het om de opname en de metabole werking van inhoudsstoffen in het menselijk lichaam en de psychologische en gedragsaspecten van voeding. En Brightlabs is expert in het meten van inhoudsstoffen. We vullen elkaar echt aan."
Verdienmodellen
Binnen dit onderzoek ligt de focus op het Limburgse fruit. "De fruitsector in de regio staat sterk onder druk. Er is veel concurrentie vanuit het buitenland en de omzetten lopen terug. Door via dit onderzoek te kijken welke potente stoffen er in fruit zitten, kunnen er in de toekomst nieuwe producten ontwikkeld worden met mooie gezondheidswaarden. Hierdoor ontstaan er nieuwe verdienmodellen en markten voor de fruittelers. Maar denk ook aan fruit dat door weerschade (hagel/vorst) bijvoorbeeld niet meer te verkopen is of reststromen uit de fruitteelt: als je hier de werkzame stoffen uit kan halen en nieuwe producten van kan maken, creëer je meer waarde met je appel, peer of blauwe bes."