De wereldwijde blauwe bessenmarkt kenmerkt zich door wat exporteurs en importeurs als blijvend hoge prijzen beschouwen, samen met een hoge vraag. Sommige partijen voorzien lagere, maar verbeterende kwaliteit in vergelijking met voorgaande seizoenen. Over het algemeen is er minder fruit beschikbaar van de grootste blauwe bessenproducent ter wereld, Peru, en vanuit Zuid-Amerikaanse landen als Mexico en Chili. Deze schaarste wordt voornamelijk veroorzaakt door klimatologische uitdagingen die zich voordoen in het nieuwe jaar.
In Europese landen zoals Nederland, waar men "blijvend hoge prijzen" constateert, Italië en Centraal- tot Oost-Europa, worden zeer hoge prijzen waargenomen. Tijdens de kerst- en nieuwjaarsperiode werden alternatieve bronnen zoals Zuid-Afrika gezocht. Het land had echter moeite om volledig te profiteren van deze trends vanwege problemen in de havenlogistiek en moest overschakelen naar duurdere luchtvracht om aan de piekvraag te voldoen. Noord-Amerika ziet een toename van de leveringen met bovengemiddelde prijzen voor blauwe bessen. Portugal verwacht een van de beste seizoenen tot nu toe te hebben. Marokko, ondanks uitdagend weer tijdens de oogst, zal naar verwachting piekvolumes zien tegen het einde van januari.
Nederland: Prijzen voor blauwe bessen blijven bestendig hoog
Al enkele maanden blijven de prijzen voor blauwe bessen consistent hoog. "Peru levert goede kwaliteit, maar de prijzen blijven hardnekkig hoog, en er is maar een beperkte voorraad beschikbaar. De naweeën van El Niño zullen de Peruaanse productie dit jaar blijven beïnvloeden, volgens een Nederlandse importeur. "Dit jaar hebben we te maken gehad met weersgerelateerde uitdagingen in oktober/november, en het fenomeen keerde terug in december/januari. Beschikbaarheid zal zelfs in het komende seizoen niet eenvoudig zijn. Hoewel het misschien niet zo extreem heet zal zijn als dit jaar, verwacht ik nog steeds aanzienlijke tekorten en hoge prijzen. Daarom blijven de prijzen op een hoog niveau, vooral voor deze tijd van het jaar. Sekoya-bessen halen tot wel 10,50 tot 11 euro per kilogram, en zelfs standaardvariëteiten halen prijzen rond de 9,50 euro. Ondanks dit blijft de vraag sterk. Men zou verwachten dat de aankopen aanzienlijk zouden afnemen, maar voor veel consumenten zijn blauwe bessen een vast onderdeel van hun dagelijkse voeding geworden."
Duitsland: Laatste zendingen uit Zuid-Afrika en eerste grote hoeveelheden uit Chili in week 3
Een zachtfruithandelaar uit Zuid-Duitsland verwacht de laatste zendingen uit Zuid-Afrika in week 3, terwijl de eerste hoofdhoeveelheden uit Chili in dezelfde tijd zullen arriveren. Chili is echter ongeveer twee weken te laat. In week 4 tot 7 zullen ook de eerste winkelacties met grote formaten plaatsvinden. De prijs is tot op heden constant gebleven en is ook over een lange periode op een hoog niveau geweest. De prijzen van de afgelopen weken waren waarschijnlijk zo hoog omdat er geen aanlevering was vanuit Peru. Peru is de grootste producent van verse blauwe bessen, vandaar dat de afname in hoeveelheid de hele markt heeft opgeschud, volgens de handelaar. El Niño is voornamelijk verantwoordelijk voor de situatie in Peru. Het El Niño-effect zal waarschijnlijk ook in 2024 doorgaan. Producenten passen daarom hun teeltwijze dienovereenkomstig aan.
In 2023 had Peru ongeveer 30 tot 40 procent minder hoeveelheden beschikbaar dan in het voorgaande jaar. Als gevolg daarvan waren er minder Peruaanse goederen beschikbaar, maar deze zijn gecompenseerd door aanvoer vanuit Zuid-Afrika. Chili zal waarschijnlijk ook 15 tot 20 procent minder aanvoer hebben, wat ook de vertraging van twee weken verklaart. Marokko en Spanje zijn dit jaar eveneens laat. Aanzienlijke volumes worden niet verwacht voor maart. De vraag naar biologische blauwe bessen, die voornamelijk uit Chili worden gehaald, blijft constant en met toenemende productievolumes, maar niet zo veel als in voorgaande jaren. Dit komt waarschijnlijk door een gebrek aan promotie. Het biologische segment groeit dus langzamer.
Italië: Consumenten kopen 4% meer blauwe bessen
Momenteel komen de meeste blauwe bessen die in Italië worden geconsumeerd uit Peru en Chili. Dit werd bevestigd door een retailinkoper verantwoordelijk voor ongeveer 200 winkels in centraal Italië. Blauwe bessen zijn het hele jaar door te vinden in de schappen, maar in de lente en zomer komen ze uit Italië. Blauwe bessen zijn het best verkopende zachtfruit. Dit komt omdat het het fruit is dat het beste thuis bewaard blijft. In vergelijking met bijvoorbeeld framboos, de op een na best lopende zachtfruitsoort, is de consumptie ongeveer drie keer hoger. Het 125-grams bakje is het populairst, maar in de zomer worden ook 250-grams bakjes verkocht. Een koper zei dat ze het product kopen tegen prijzen tussen €1,50 en €1,70 per 125-grams bakje. Dit wordt als normale prijzen beschouwd. Op dit moment is de heersende prijs voor Peruaanse blauwe bessen op groothandelsmarkten in Noord-Italië €16,50.
In Italië worden blauwe bessen voornamelijk gekocht in de grote steden van Noord-Italië, vooral in het noordoosten. Supermarkten, als het belangrijkste verkoopkanaal voor blauwe bessen, zagen vorig jaar een toename van vijf procent in het aantal klanten, terwijl discounters op de tweede plaats kwamen en hun marktaandeel met drie procent verhoogden. Hoewel de aankopen van blauwe bessen in Italië in 2023 met 4% toenamen, daalde de gemiddelde hoeveelheid die per hoofd van de bevolking werd gekocht van 270 naar 250 gram in één jaar. De dalende hoeveelheden zijn afhankelijk van inflatie en lagere koopkracht van consumenten. In totaal kopen 6,5 miljoen Italiaanse huishoudens blauwe bessen.
Spanje: Vertraging bij de start van het Spaanse seizoen
In Huelva loopt het blauwe bessenseizoen achter op schema, net als bij aardbeien. "Dit jaar voorspellen we dat het een goed jaar zal zijn voor blauwe bessen, vergelijkbaar met vorig jaar, met gunstige prijzen, ondanks een niet al te hoge oogst. Onze enige hoop is dat de verschillende variëteiten op tijd beschikbaar zullen zijn, zodat de productie niet samenvloeit en we de druk op de aanvoer kunnen vermijden. Het is echter nog te vroeg om met zekerheid te zeggen wat er zal gebeuren."
"Het feit dat ons seizoen echter een beetje vertraagd is, zal voor ons zeer goed zijn, omdat Peru dit jaar later is binnengekomen en dit zal voorkomen dat we de markt betreden en direct concurreren met hen," zegt een operator in de sector.
Portugal: Zeer sterke vraag
De Portugese blauwe bessenoogst staat gepland om te beginnen in week 3, en één exporteur mikt op een oogst van ongeveer 1600 ton blauwe bessen in 2024. Er is een zeer sterke vraag, die niet alleen wordt beïnvloed door het gebrek aan volume uit Chili/Peru, maar ook door het feit dat de vraag de afgelopen jaren gestaag is blijven stijgen. Tot nu toe is er een lichte prijsstijging, die wordt veroorzaakt door zowel de lagere volumes uit Peru en Chili als de algemene inflatie. De verwachting is dat Portugal een van de beste seizoenen tot nu toe zal beleven, zowel wat betreft de hoeveelheid als de kwaliteit van de blauwe bessen.
Marokko: Piekvolumes verwacht aan het einde van januari
De eerste oogsten vonden plaats eind december in de Loukkos/Gharb-as in het noordwesten van het land, dat het voornaamste teeltgebied in Marokko is, en eerder in de regio Souss Massa. De piek in volumes wordt verwacht tegen het einde van januari. "Het product is van uitstekende kwaliteit en heeft diverse groottes, wat een goed seizoen belooft," zegt een exporteur. Het areaal voor blauwe bessen in Marokko is dit jaar met bijna 30% gestegen, zoals gemeld door deskundigen uit de sector. Deze toename is het gevolg van een aanzienlijk aantal telers dat de overstap maakt van aardbeien naar blauwe bessen en bramen.
De teeltomstandigheden waren moeilijk, vooral door stormen en onstabiel weer. Maar met meer irrigatie was het mogelijk om goede opbrengsten te behouden, volgens dezelfde bron.
Wat betreft de prijzen zegt de exporteur: "Er is nog veel onzekerheid en het is nog te vroeg om een gemiddelde prijs vast te stellen. Desondanks zijn de prijzen af teeltbedrijf nooit onder die van het vorige seizoen gezakt, ondanks dagelijkse schommelingen."
Marokko profiteert momenteel van een periode van lage concurrentie op de internationale markt, omdat de Peruaanse kalenders aflopen en Spanje pas in maart de markt betreedt.
Peru: Volumes blijven laag
Peruaanse telers met voornamelijk traditionele blauwe bessenrassen blijven achter, volgens de laatste statistieken van de brancheorganisatie ProArandanos tot week 50 van 2023. Deze statistieken tonen een daling van 43% in volumes naar Europa voor het seizoen 2023/24 in vergelijking met het vorige seizoen. "We zien hoge prijzen en een grote vraag, maar met lagere kwaliteit dan in andere seizoenen," merkt een exporteur op. Telers die oude variëteiten verbouwen, lijken meer moeilijkheden te ondervinden, terwijl diegenen met nieuwere rassen beter lijken te reageren op de drogere klimatologische omstandigheden.
Chili: Lagere volumes, maar in staat om te leveren om aan de vraag te voldoen
Volgens de Blueberry Committee van Chili bereikte het piekvolume van de zendingen zijn hoogtepunt in de laatste weken van december, tussen Kerst en Nieuwjaar. "De hogere temperaturen van de laatste twee weken van het afgelopen jaar zorgden voor een snellere rijping in de boomgaarden die dicht bij de oogst waren, en dit was merkbaar in het grotere outputvolume. De weken 51 en 52 samen bedroegen 20.507 ton, iets meer dan verwacht. Dit resulteert in een cumulatief seizoensvolume van 33.888 ton tot de laatste week van 2023, wat 31% minder is dan het vorige seizoen," stelt de commissie.
De Chileense blauwe bessen worden momenteel voornamelijk geoogst in de grote teeltgebieden van Chili, met name in de centraal-zuidelijke zone, waaronder de regio's Maule, Ñuble en Bio Bio. "Daarom heeft het weer, zowel de vertraging die voor Kerst werd gezien door de lage temperatuur, als de huidige versnelling, directe en sterke invloed op het geoogste en verzonden volume. Het totale volume geschat fruit voor verse export dit seizoen is niet veranderd in vergelijking met hun laatste beoordeling in december, dat blijft 73.500 ton."
Een andere Chileense exporteur verklaarde dat de lagere volumes en vertragingen in het land te wijten zijn aan verschillende redenen: "De vertraging van de vroegste rassen resulteerde in het samenvallen van dit volume met de variëteiten van het middenseizoen. Ook vanwege ruwe zeeën mochten sommige schepen de haven niet binnenkomen, waardoor containers werden overgezet naar schepen van de komende weken. Met al deze factoren samen is het moeilijk om de markt te voorspellen. We weten dat er minder volume is voor het hele Chileense seizoen, maar we weten ook dat de markt onder druk zal staan door de hoge concentratie van het volume, vooral in de weken 3, 4 en 5."
Zuid-Afrika: Grote vraag uit Europa, niet volledig in staat om te profiteren
Europa betaalde topprijzen voor blauwe bessen tijdens het laatste deel van 2023, merkt een exporteur op, en Zuid-Afrika stond klaar om te profiteren van een lege blauwe bessenmarkt.
Exporteurs konden nauwelijks aan de vraag voldoen, omdat de beschikbare exportvolumes lager waren dan vorig jaar. Niet-seizoensgebonden regen veroorzaakte kwaliteitsproblemen, en op de binnenlandse markt werden blauwe bessen verkocht tegen prijzen die vijf jaar geleden ondenkbaar waren. Vertragingen bij Zuid-Afrikaanse havens veroorzaakten soms problemen (vooral rond Kerst en Nieuwjaar), en bijna de helft van de geëxporteerde blauwe bessen werd per vliegtuig vervoerd.
"De enige reden dat we ons luchtvracht konden veroorloven, was omdat de productie in Peru instortte en de logistiek in het Panamakanaal met problemen kampte," merkte een logistiek agent op, eraan toevoegend: "Zuid-Afrika was op dat moment de enige leverancier van blauwe bessen."
Tijdens het seizoen 2022/2023 werd bijna 85% van de Zuid-Afrikaanse blauwe bessen per schip verscheept; voor het afgelopen seizoen daalde dat tot 55,8% als gevolg van de sterke vraag en de wens om Zuid-Afrikaanse havens te vermijden. "Als ze het zeevervoer op dezelfde schaal als het jaar ervoor hadden kunnen gebruiken, zou Zuid-Afrika er enorm van hebben geprofiteerd." Zoals het nu is, ontvingen telers dit jaar levensvatbare opbrengsten, wat goed nieuws is voor een industrie die sinds Covid-19 door tegenspoed is getroffen.
De exporten zijn grotendeels afgerond, en tegen week 52 (definitieve cijfers zijn nog niet beschikbaar) exporteerde Zuid-Afrika bijna 21.000 ton (een daling van 13% ten opzichte van het voorgaande jaar), waarvan ongeveer 17.000 ton naar Europa en het VK ging (4.200 ton minder dan tijdens 2022/2023). De handel elders, zoals in het Midden-Oosten, het Verre Oosten/Azië, de eilanden in de Indische Oceaan en Rusland, liet een stijging zien.
Noord-Amerika: Aanbod blauwe bessen neemt toe
Het aanbod van blauwe bessen verbetert, hoewel het nog steeds beperkt is doordat de Chileense oogst in totaal 20-30 procent lager is. De productie uit Chili begon langzaam, maar neemt nu toe.
Chileense blauwe bessen werden eerder dit jaar in Noord-Amerika ontvangen, omdat de verzenders probeerden een goede markt te vangen, die begin december erg goed was. De kwaliteit was toen echter niet zo sterk, maar verbetert nu. Zendingen zullen doorgaan tot maart, met een pieklevering die begin februari begint.
De oogst in Peru is dit seizoen ook ongeveer 30 procent lager door de El Niño-winter, hoewel de zendingen de afgelopen drie weken zijn toegenomen. Colombia verplaatst ook wat blauwe bessen, net als Mexico. Wat de vraag in Noord-Amerika betreft, die is sterk, omdat tijdens het Peruaanse seizoen de prijzen zo hoog waren dat retailers geen acties konden doen. Die winkelacties beginnen nu om het binnenkomende volume te absorberen.
Dit alles resulteert in bovengemiddelde prijzen. Hoewel de markt waarschijnlijk een beetje zal dalen, blijft deze redelijk stabiel en wordt verwacht dat dit gedurende het seizoen zo zal blijven.
Volgende week: Overzicht wereldmarkt appelen