De bananenprijzen schommelen over de hele wereld naarmate de marktomstandigheden en de dynamiek van vraag en aanbod veranderen. In Nederland is er veel vraag naar groene bananen, waardoor de prijzen voor dit soort fruit stijgen. In Duitsland is de markt voor bananen weinig opwindend, maar zijn de prijzen op onvoorspelbare wijze gestegen en gedaald. Oostenrijk meldt stabiele prijzen voor bananen, terwijl in het Verenigd Koninkrijk de tarieven voor Nigeriaanse bananen zullen worden opgeheven. In Italië is de markt gecompliceerd door het lage verbruik en de hoge kosten, terwijl in Spanje een overaanbod van bananen van de Canarische Eilanden ertoe heeft geleid dat een deel van de oogst is vernietigd. In Zuid-Afrika hebben de weersomstandigheden geleid tot een toename van grote bananen, maar zijn er problemen bij de afzet van de doorgerijpte vruchten.
Nederland: Goede groen-prijs bananen
Januari zorgt met de nieuwe supermarktcontracten traditiegetrouw voor de nodige reuring op de markt. Met de wat onregelmatigere aanvoer na de kerstweek zijn er voldoende bananen op de markt, maar zijn ze niet in overvloed aanwezig. Dit zorgt voor een goede markt voor groene bananen, waarbij er volgens specialisten in Nederland op het moment in sommige gevallen meer voor de groene dan de gele bananen wordt betaald.
Duitsland: Ongewone maar onvoorspelbare bananenmarkt
De bananenverkoop was relatief weinig opwindend, maar de prijzen ontwikkelden zich anders, meestal gingen ze licht omhoog. Er waren echter ook prijsdalingen, hoewel er geen duidelijke lijn in te ontdekken viel.
Voor zowel premiumbananen als tweede en derde merken waren er zowel prijsstijgingen als prijsdalingen, meestal afhankelijk van de beschikbaarheid en natuurlijk van de vraag.
Volgens een marktdeskundige op het gebied van bananen uit Noord-Duitsland is de grote vraag naar bananen tijdens de twee Covid-19 jaren weg, maar worden er wel meer bananen gekocht dan in 2019. Dit geldt voor conventionele en biologische bananen. Door stevigere prijzen is de afzet hoger dan in het voorgaande jaar. In de top 10 van meest gekochte fruitsoorten in Duitsland hebben bananen in 2022 appels van hun troon gestoten en staan ze op de eerste plaats. Dit is in vele jaren niet gebeurd en is een uitzondering. Berekend per kilo zijn bananen erg goedkoop. Bovendien daalt de consumptie van appels al enige tijd.
De invoerprijs op de EU-markt is al lang niet meer zo hoog als in 2022, waarbij in sommige weken bijna 16 euro per colli wordt betaald. De gemiddelde prijs in de EU lag in 2022 rond de 14 euro. De laatste keer dat de prijs even hoog was, was in 2015, als gevolg van hogere vracht- en bunkerkosten en een lagere opbrengst in de Latijns-Amerikaanse teeltgebieden, vooral in Ecuador. Maar door de langetermijncontracten met de retailers met meestal jaarcontracten konden de prijzen niet worden doorberekend.
Er zijn nog steeds ketens die adverteren met bananenprijzen van 1 euro per kg, hoewel dit gezien de kostprijzen niet langer mogelijk is, maar in het algemeen zijn de prijzen hoger dan in voorgaande jaren, zelfs bij promoties. Premium fruit in standaardprogramma's kosten nu meer dan 2 euro per kg.
Oostenrijk: Bananenprijzen blijven stabiel
Grote hoeveelheden fruit van overzee, waaronder bananen, worden momenteel geleverd aan de groothandelsmarkt in Wenen en worden verhandeld tegen stabiele prijzen. De prijzen per kilo bananen bedragen momenteel € 1,28 - € 1,56 op de groothandelsmarkt, € 2,80 - € 3,20 in de gespecialiseerde retail en € 1,49 - € 2,29 in de supermarkten.
Verenigd Koninkrijk: Tarieven op Nigeriaanse bananen worden opgeheven
De prijs van bananen die het Verenigd Koninkrijk binnenkomen, schommelt elke week; vorige week was de grootste verandering voor bananen uit Guatemala, waar de prijs met 11% steeg van 0,82 pond tot 0,91 pond per kg. Er waren ook lichte stijgingen voor bananen uit Costa Rica en Ecuador met respectievelijk 3% en 4%. Uit het verslag van DEFRA over de prijzen van ingevoerde bananen op de groothandelsmarkten van Birmingham en Londen blijkt dat de prijzen uit andere bronnen gelijk zijn gebleven of niet beschikbaar waren. Het VK heeft aangekondigd dat het de tarieven voor bananen uit Nigeria zal afschaffen.
Italië: Gecompliceerde bananenmarkt
De bananenmarkt in Italië is momenteel gecompliceerd. Een marktdeelnemer in het noorden van Italië, die het fruit importeert en rijpt, zegt dat enerzijds de consumptie laag is en de retail de vraag heeft vertraagd. Anderzijds zijn de kosten nog steeds hoog, ook al zijn de energiekosten gelukkig weer op een houdbaarder niveau gekomen. Volgens de laatste informatie is er in Costa Rica, Ecuador en Guatemala zeer weinig aanbod, waardoor de telersprijzen zijn gestegen. Onder andere is de dollar de afgelopen maanden gerevalueerd, waardoor de marges voor de importeurs kleiner zijn geworden. Volgens de marktdeelnemer kost een karton bananen (ongeveer 20 kg) nu 2 euro meer dan in het verleden. "Voor elke kilogram fruit is dit slechts een paar cent, maar de retailers erkennen deze verhogingen niet eens. Zowel het werk van de telers in Midden-Amerika als dat van de rijpers in Italië moet worden gerespecteerd."
Met betrekking tot bakbananen verklaarde een groothandelaar uit Noord-Italië: "Tussen oktober en december 2022 overschreden de prijzen 50 euro/verpakking (22 kg) tegenover het gemiddelde van 24 euro van dezelfde periode in 2021. Nu is de consumptie gedaald en zijn de prijzen weer op het oude niveau. De prijzen bij de oorsprong zijn echter zeer hoog gebleven. Het enige wapen dat we momenteel hebben, is het stopzetten of verminderen van de invoer. We registreren slechts 50% van de binnenkomende volumes. Het fruit komen uit Colombia en Ecuador. De Colombiaanse bananen blijven erg duur, maar de volumes en de kwaliteit zijn laag. In drie weken tijd is de prijs van het fruit uit Ecuador juist met 50% gedaald."
Volgens gegevens van het GfK Consumer Panel kochten meer dan 20 miljoen huishoudens in Italië ten minste één keer bananen in de laatste 12 maanden eindigend in november 2022 (80,9%). Dit is eigenlijk een dalend cijfer in de afgelopen twee jaar.
Spanje: Overschot Canarische bananen vernietigd
Het aanbod van bananen van de Canarische Eilanden is momenteel groter dan de vraag, waardoor de sector genoodzaakt is een deel van de oogst te vernietigen om meer evenwicht te vinden. Tot oktober 2022 was de situatie omgekeerd, na enkele maanden op rij met een schaarse opbrengst als gevolg van de gevolgen van een vulkaanuitbarsting op het eiland La Palma. Vervolgens begonnen vanaf oktober de volumes Canarische bananen te groeien en daalden de prijzen op de groothandelsmarkten, behalve voor de retail, die tot eind 2022 boven de 3 euro per kilo bleven. De hoge prijzen in de schappen vertraagden de consumptie, maar vanaf januari 2023 daalden de prijzen tot onder de 2 euro per kilo en werd de vraag langzaam gestimuleerd. Het door de vulkaan veroorzaakte productiegat van Canarische bananen is al achter de rug, hoewel er nog steeds enkele badges door de as zijn getroffen. Niettemin is de kwaliteit van de Canarische bananen in het algemeen momenteel niet hoog.
Anderzijds is de prijs van de ingevoerde bananen momenteel hoger dan die van de Canarische bananen, waardoor de consumptie wordt afgeremd, vooral op de groothandelsmarkten. Een deel van de ingevoerde bananen wordt verlegd naar Noord-Europa, waar de markten momenteel beter zijn.
Zuid-Afrika: Vergroot aandeel grote bananen
Na jaren van inkrimping van het bananenareaal in Zuid-Afrika, om plaats te maken voor vooral avocado's, is een aantal telers de afgelopen drie jaar weer bananen gaan verbouwen als snel geldgewas.
Het afgelopen jaar is het aanbod van bananen groot geweest (sommige Zuid-Afrikaanse telers hebben opnieuw bananenblokken aangelegd) en de afgelopen week werd 12% meer bananen op de markt gebracht.
Door een recente hittegolf in Mozambique, Zuid-Afrika en Eswatini zijn de vruchten zeer snel opgezwollen en ontwikkeld, terwijl de regen die sindsdien op grote schaal is gevallen, heeft geleid tot scheuren in de vruchten tijdens het vervoer of de rijping.
"Tien tot veertien dagen na de hittegolf beginnen we meer overontwikkelde vruchten te ontvangen", zegt een handelaar. "We krijgen meer extra grote vruchten die moeilijker te verkopen zijn."
Retailers en groothandelaren gebruiken middelgrote en grote bananen om voor te pakken, terwijl de marskramers zoeken naar eenheden per doos, dus geen van beiden zijn erg gesteld op de extra grote bananen waarvan er al de hele zomer een overaanbod is.
"Wij verkopen de extra grote bananen voor zeer lage prijzen," merkt hij op. "De vraag is zeer gematigd. Ik zou zeggen ongeveer 60% van wat het zou moeten zijn."
De verkoop is traag geweest, maar ze hopen dat het aanbod tegen de herfst zal dalen, waardoor de prijs zal stijgen.
Middelgrote bananen van goede kwaliteit worden verkocht voor ongeveer R120 (6,35 euro) per karton van 18 kg, ongeveer R130 (6,9 euro) tot R140 voor een karton grote bananen en R140 tot R150 (7,97 euro) voor extra grote bananen. Bananen van tweede kwaliteit gaan momenteel van R90 (4,7 euro) tot R120 voor een karton van 18 kg.
De gemiddelde prijs voor eersteklas bananen is R7 (0,37 euro) per kilogram.
China versterkt zijn plaats als wereldimporteur van bananen
Van de Zuidoost-Aziatische landen bleef China in 2022 een snelle groei van zijn bananeninvoer registreren. Uit gegevens van de Chinese douane blijkt dat de invoer van bananen in de eerste negen maanden van 2022 met 2,5% is gestegen. In totaal voerde China vorig jaar ongeveer 2 miljoen ton bananen in, goed voor iets meer dan 10% van de wereldwijde bananeninvoer. Vietnam en Cambodja zijn belangrijke regionale leveranciers. De invoer uit de Filipijnen, de grootste bananenleverancier van China, daalde met 8%. Bovendien daalde de totale bananenuitvoer van Cambodja in de eerste 10 maanden van 2022 met 12%, als gevolg van de zwakkere uitvoer naar China. China is de grootste bananenimporteur van Cambodja, en de strenge Covid-19-maatregelen die in de loop van 2022 werden uitgevoerd, bemoeilijkten de verzending naar het land.
Ook de totale bananenexport van Ecuador daalde in 2022. Toch ziet Richard Salazar, uitvoerend directeur van de Vereniging van Bananenexporteurs (Acorbanec), potentieel in de Chinese markt: "Een nieuwe handelsovereenkomst tussen China en Ecuador zal de tarieven die worden betaald op de bananenexport tussen nu en 10 jaar verlagen van 10% naar 0%. Momenteel sturen we 3%, oftewel 10,5 miljoen kisten, naar China. Wij verwachten dat dit volume met de nieuwe tariefafspraken zal verviervoudigen."
Noord-Amerika: Verwacht wordt dat het lage aanbod van bananen zal aanhouden
De aanvoer van bananen naar Noord-Amerika blijft laag en dat zal waarschijnlijk zo blijven tot volgende maand. "Het aantal stammen is laag, dus de voorraden liggen ergens tussen 15 en 20 procent lager dan zou moeten", aldus een verlader.
De voorraden zijn laag sinds november en eind december waren ze bijzonder krap. "Dit zal waarschijnlijk krap blijven tot begin maart. Daarna, na Pasen, ziet het ernaar uit dat het weer zal dalen", zegt hij, waarbij hij opmerkt dat de telers dicht tegen Pasen vaak vooroogsten omdat arbeid in die week moeilijk te vinden is. Dat is ook de tijd van het jaar waarin de regen in sommige gebieden het aanbod beïnvloedt.
Er is een combinatie van redenen waarom de voorraden in meerdere teeltgebieden, waaronder Mexico, Guatemala en Ecuador, laag zijn. Naast de bevoorradingsproblemen zijn ook de meststofkosten gestegen, zodat de telers minder nieuwe plantages aanleggen. Hij schat dat de sector in heel Amerika 5 tot 6 miljoen kartons bananen minder heeft.
Tegelijkertijd is dit het moment waarop de vraag naar bananen toeneemt na een gezonde start van het nieuwe jaar en kinderen die weer naar school gaan.
Dit betekent dat de prijzen voor bananen sterk zijn. "We verkochten fruit in Mexico City voor $17, terwijl dat normaal $10 tot $11 is. De prijzen op sommige markten in de Verenigde Staten bedroegen $24 voor spotprijzen", zegt hij.
Ook bij jaarcontracten zijn de prijzen hoger. "De contracten in Noord-Amerika die wij kennen zijn allemaal ongeveer $1-$1,50 hoger. Dat duwt de prijzen op de spotmarkt ook altijd omhoog," zegt hij.
Zuid-Amerika: 2023 begint met de prognose van minder fruit in de eerste vier maanden
De gecumuleerde uitvoer van bananen uit Ecuador van januari tot december 2022 bedroeg 332,79 miljoen kartons, een daling met 12,16% ten opzichte van de verzendingen in 2021. 26,11% van het uitgevoerde fruit ging naar de Europese Unie (-15,36%); 22,31% naar Rusland (-2,17%); 16,46% naar het Midden-Oosten (+4,26%); 9,38% naar de Verenigde Staten (-17,66%); 7,63% naar de Zuidelijke Kegel (-2,25%); 5,17% (-14,46%) werd uitgevoerd naar Oost-Azië; 4,63% naar Afrika (-40. 76%); 3,25% ging naar Centraal-Azië (+30,94%); 2,44% naar Oost-Europa (-57,57%); 1,26% ging naar het Verenigd Koninkrijk (-13,39%); 0,82% (-20,04%) naar Oceanië (Nieuw-Zeeland); 0,50% (-6,89%) naar de EVA (Noorwegen); 0,02% naar Canada (-41,56%); en 0,02% naar andere markten.
Volgens Acorbanec heeft de daling van de uitvoer verschillende oorzaken, waaronder de stijging van de teeltkosten, de lagere internationale vraag, de oorlog tussen Rusland en Oekraïne (dat een overaanbod op andere markten veroorzaakte) of de wereldwijde inflatoire context.
"In Ecuador is er minder fruit dan de afgelopen 3 jaar. De bananen die voor de komende 12 weken moeten worden geoogst, houden de duidelijke tendens van oogstdalingen aan, en naar schatting zal dit gevolgen hebben voor de fruitvoorraad aan het begin van het jaar 2023."
Op basis van de bananenbloesemvoorraden in de laatste weken van 2022 wordt in januari namelijk een daling van de bananenteelt met 8,10% verwacht, wat zou resulteren in 2,9 miljoen kartons minder ten opzichte van 2022, met 8 2 miljoen kartons per week. In februari wordt de daling geraamd op 5,29% (1,8 miljoen kartons minder dan in 2022) met naar schatting 8,2 miljoen kartons per week. In maart zou de oogstdaling 5,53% bedragen (1,7 miljoen kartons minder), met een prognose van 5,7 miljoen kartons per week. In april ten slotte zou de oogstdaling op jaarbasis 4,01% (2,7 miljoen kartons minder) kunnen bedragen, met een raming van 7,9 miljoen kartons per week).
Australië: Uitdagende situaties op de markt, maar positiviteit overheerst
Het recente natte weer in Far North Queensland veroorzaakte slechts kleine verstoringen van de bananenaanvoer, waar het vervoer werd getroffen. Volgens een Australische instelling van de bananensector waren er geen aanhoudende problemen door de meest recente gebeurtenis en zijn er voldoende bananen beschikbaar voor consumenten. Bovendien worden ook in andere gebieden van Australië bananen geteeld, zij het op kleinere schaal, en ervaren telers in West-Australië bijvoorbeeld "fantastische teeltomstandigheden".
De brancheorganisatie meldt dat ook de telers met uitdagingen te kampen hebben door de stijgende teeltkosten en de personeelsproblemen, die de sector voor ernstige problemen blijven stellen. Wat de marketing betreft, heeft een andere brancheorganisatie de Champion Banana geïntroduceerd voor degenen die moeite hebben om zo vroeg in het jaar hun routine weer op te pakken. Met de hulp van Olympisch kampioene Jana Pittman richt de Champion Banana zich op het promoten van bananen als gezonde brandstof voor back-to-school.
Maandag 13 februari: Overzicht wereldmarkt Fruit Logistica