Zuid-Afrika heeft 164,8 miljoen kartons van 15 kg geëxporteerd in 2022. Dat is 3,2 miljoen kartons meer dan in 2021, maar 5,7 miljoen kartons minder dan voorspeld aan het begin van het seizoen.
In een verklaring zegt Justin Chadwick, CEO van de Citrus Growers' Association of Southern Africa (CGA), het volgende: "Deze cijfers tonen aan dat het seizoen heel zwaar is geweest voor de telers. Het heeft een negatieve invloed gehad op de exportvolumes en hun inkomsten en het vormt een bedreiging voor de toekomst van de sector, die meer dan 140.000 banen creëert en R30 miljard (€ 1,62 miljard) aan inkomsten per jaar oplevert voor Zuid-Afrika.
Een van de uitdagingen was de enorme stijging van de grondstofprijzen en transportkosten, zodat het voor veel telers niet meer haalbaar was om het fruit op de buitenlandse markt af te zetten. Maar ook de onterechte en discriminerende nieuwe regelgeving rond Afrikaanse fruitmot die halverwege het seizoen door de Europese Unie is ingevoerd zorgde voor financiële druk en risico's. Daarnaast waren er aanhoudende problemen met de openbare infrastructuur zoals wegen, spoorwegen en havens. De elektriciteitsvoorziening was grillig en zelfs de reële exportprijzen daalden. De toch al krappe winstmarges voor citrustelers zijn onder druk komen te staan en slechts een op de vijf teeltbedrijven zal dit seizoen waarschijnlijk een positief rendement behalen.
Hoewel er in vergelijking met 2021 een bescheiden groei is in de export, is die toename veel lager dan was voorspeld in maart van dit jaar, toen het seizoen van start ging. Van mandarijnen werden 31,8 miljoen kartons verpakt voor de export. Dat is 900.000 kartons meer dan in 2021, maar 2,7 miljoen minder dan verwacht. Citroen deed het wel heel goed. Er werden 34,7 miljoen kartons geëxporteerd, wat 3,6 miljoen meer is dan in 2021 en 2,4 miljoen meer dan was voorspeld.
De hele reeks uitdagingen resulteerde ook in een daling van de export van sommige specifieke soorten. Zo werden er dit jaar 16,7 miljoen kartons grapefruit verpakt voor de export, wat 800.000 kartons minder is dan de 17,5 miljoen van vorig jaar. Ook de export van Valencia sinaasappelen daalde van 55 miljoen kartons in 2021 naar 53,8 miljoen dit jaar.
De enige andere categorie die een groei liet zien, was de Navel sinaasappel: 27,8 miljoen kartons, wat 600.000 kartons meer is dan vorig jaar, maar wel 900.000 minder dan eerst geraamd.
Deze negatieve cijfers zijn een punt van zorg in het licht van de exportvoorspellingen voor de komende 10 jaar. Die wijzen op een groei met (gemiddeld) 10 miljoen kartons tot 200 miljoen kartons over 5 jaar en 260 miljoen kartons over 10 jaar.
Met die cijfers zou de sector nog eens 100.000 banen kunnen creëren en een extra jaarlijkse omzet van R20 miljard (€ 1,08 miljard) genereren. Dat zou op een totaal van 240.000 banen en R50 miljard (€ 2,69 miljard) uitkomen. Maar die groei kan alleen bewerkstelligd worden als de belangrijkste afzetmarkten worden behouden en de logistieke infrastructuur wordt beveiligd en geoptimaliseerd.
Markten met een groot groeipotentieel die in 2023 bijzondere aandacht verdienen zijn de Verenigde Staten, India, China, Japan, Vietnam en de Filipijnen.
Een andere prioriteit is het aanpakken van enkele van de astronomische kosten waarmee telers worden geconfronteerd. De stijging van de transportkosten met 150% gedurende de laatste twee jaar heeft een verwoestende impact gehad op de winstmarges van telers. Veel teeltbedrijven staat het water aan de lippen. Daarom heeft de CGA opdracht gegeven voor een project met andere fruitsectoren om te kijken of het mogelijk is structurele veranderingen in de scheepvaartomgeving door te voeren om de vrachttarieven te beheersen en de dienstverlening te verbeteren.
De CGA blijft van mening dat de nieuwe Europese regelgeving die koudebehandeling van Zuid-Afrikaanse sinaasappelen verplicht een grote bedreiging vormt voor de toekomst van de sector. De voorschriften zijn volledig overbodig in het licht van de reeds bestaande en zeer effectieve risicobeheersystemen voor Afrikaanse fruitmot. De CGA blijft daarom zowel het ministerie van Handel als het ministerie van Landbouw steunen in het huidige geschil bij de Wereldhandelsorganisatie (WTO) en hoopt dat het proces zal leiden tot een oplossing die voor alle partijen aanvaardbaar is.
De CGA blijft vastbesloten om tijdens het komende seizoen 2023 samen te werken met Transnet en andere belanghebbenden om eventuele problemen in de havens te identificeren en oplossingen te bedenken. Het feit dat het proces om publiek-private partnerschappen in de havens van Durban en Ngqura binnen te halen op schema ligt om begin volgend jaar te worden afgerond, is buitengewoon positief en het is van cruciaal belang dat soortgelijke samenwerkings-mogelijkheden ook worden onderzocht voor de haven van Kaapstad. De CGA hoopt verder vruchtbaar samen te kunnen werken met de overheid en andere ketenpartners."
Voor meer informatie:
Thabi Ndhlovu
CGA
Tel: +27 61 993 6672 (Zuid-Afrika)
[email protected]
www.cga.co.za