In juni heeft het Permanent Fytosanitair Comité van de Europese Unie (SCOPAFF) drastische en betwistbare nieuwe voorschriften gepubliceerd die koudebehandeling vereisen om het probleem van de onderscheppingen van Afrikaanse fruitmot bij de sinaasappelimport vanuit Zuid-Afrika aan te pakken. Als die nieuwe regelgeving deze maand wordt gehandhaafd, kan dit ertoe leiden dat miljoenen kartons citrus die momenteel onderweg zijn naar de EU vernietigd zullen worden.
Ondanks bezwaren van een aantal landen, waaronder ook Europese markten die momenteel Zuid-Afrikaanse sinaasappelen importeren, werd de nieuwe regelgeving op 21 juni 2022 gepubliceerd in het Publicatieblad van de Europese Unie, waarin staat dat de maatregel van kracht wordt vanaf 14 juli 2022.
Deze regelgeving brengt ingrijpende wijzigingen aan in de huidige fytosanitaire eisen voor citrus afkomstig uit Zuid-Afrika. Zo worden een bepaalde koudebehandeling en voorkoeling verplicht gedurende een specifieke periode (tot 25 dagen koudebehandeling) voordat het fruit wordt verzonden.
Deze nieuwe vereisten verschillen aanzienlijk van het bestaande, strenge Zuid-Afrikaanse risicobeheersysteem, dat gedurende meerdere jaren zeer effectief is geweest in het beschermen van de Europese teelt tegen de dreiging van plagen of ziekten, waaronder Afrikaanse fruitmot. Dat wordt ook bevestigd door de resultaten van wetenschappelijke studies die in internationale wetenschappelijke tijdschriften zijn gepubliceerd.
De aard van de koudebehandeling die in de nieuwe regelgeving wordt voorgeschreven, is in strijd met wetenschappelijk bewijs, waardoor het een willekeurige, ongerechtvaardigde en onnodig handelsbeperkende maatregel is en bijgevolg in strijd is met de internationale vereisten voor dergelijke fytosanitaire handelsregels.
Zuid-Afrikaanse citrustelers exporteren momenteel jaarlijks 800.000 ton citrus van hoge kwaliteit naar de EU, maar de onderscheppingen van Afrikaanse fruitmot zijn de afgelopen drie jaar constant laag geweest (19 in 2019, 14 in 2020 en 15 in 2021). Dit staat in schril contrast met de onderscheppingen bij fruit uit andere derde landen, die veel hoger waren (respectievelijk 53, 129 en 58 onderscheppingen). Tegen deze landen zijn echter geen maatregelen voorgesteld.
Een aanzienlijk deel van de sinaasappeloogst in Zuid-Afrika zal ook niet bestand zijn tegen de nieuwe voorgeschreven koudebehandeling. Biologische sinaasappelen en fruit dat niet met chemische producten is behandeld zijn bijzonder vatbaar voor schade door koude en zullen het zwaarst worden getroffen, hoewel er in de EU geen onderscheppingen van Afrikaanse fruitmot zijn gemeld op deze milieuvriendelijke en duurzame sinaasappelpartijen.
Zuid-Afrika is momenteel in gesprek met zijn tegenhangers in de EU om deze regelgeving te heroverwegen op basis van het feit dat ze technisch gezien niet goed onderbouwd zijn en niets meer lijken te zijn dan een politiek gemotiveerde zet van Spaanse telers om Zuid-Afrikaans citrus uit de Europese markt te bannen.
Op korte termijn is het zorgwekkend dat er momenteel talloze ladingen citrus onderweg zijn naar de EU met fytosanitaire certificaten die vóór 14 juli 2022 zijn afgegeven op basis van de bestaande Zuid-Afrikaanse systeembenadering. Deze zendingen zullen de EU na 14 juli bereiken, de datum waarop de nieuwe fytosanitaire eisen van de EU van toepassing worden.
Naar schatting 3,2 miljoen kartons citrus met een waarde van € 38,4 mln die momenteel onderweg zijn naar de EU lopen dus het risico te worden vernietigd bij aankomst.
Dit zal niet alleen leiden tot grote gaten in de toeleveringsketen en hogere prijzen voor Europese consumenten, in een tijd waarin de regio door het aanhoudende conflict tussen Oekraïne en Rusland een reëel risico op voedselonzekerheid loopt, maar zal ook een ernstige bedreiging vormen voor de rentabiliteit van de Zuid-Afrikaanse citrussector. Ongeveer 140.000 banen, vooral in plattelandsgebieden, staan op het spel. De massaal ongerechtvaardigde potentiële vernietiging van miljoenen kartons fruit strookt ook niet met de prioriteit van de EU om voedselverspilling te minimaliseren.
Het feit dat de EU deze nieuwe regelgeving slechts 23 dagen na publicatie probeert af te dwingen, waardoor het voor Zuid-Afrikaanse telers onmogelijk wordt om eraan te voldoen, laat zien hoe ongerechtvaardigd en discriminerend deze wetgeving is. De Europese consument en de Zuid-Afrikaanse plattelandsarbeiders zullen uiteindelijk de prijs betalen.
De Citrus Growers Association (CGA) zal samen met de Zuid-Afrikaanse regering blijven lobbyen tegen deze beperkende wetgeving, die in feite het equivalent vormt van een handelsblokkade voor landen in het zuiden van Afrika. Het zou gewetenloos zijn als politieke agenda's ertoe leiden dat miljoenen kartons citrus van topkwaliteit worden vernietigd.
Voor meer informatie:
Thabi Ndhlovu
Tel: +27 61 993 6672