Waar ooit elke vlucht naar Amsterdam vol zat met Surinaamse groenten en fruit, blijven de vliegtuigruimten vandaag opvallend onderbenut door de AGF-exporteurs. "We laden nog maar hooguit 10 ton per vlucht in", verzucht Swami Girdhari, secretaris van de Vereniging van Exporteurs van Agrarische Producten in Suriname (VEAPS). Wat is er aan de hand met de AGF-export naar Europa? En vooral: wat kan eraan gedaan worden?
Tien jaar geleden floreerde de export van Surinaamse rijst, bananen en andere verse producten naar Nederland en omringende landen met een Surinaamse gemeenschap. Vandaag is daar weinig van over. De oorzaken zijn volgens Girdhari divers, maar met enige goede wil liggen de oplossingen binnen handbereik.
© Swami Girdhari"Ze eten liever asperges dan boulanger"
Ten eerste beweegt er wat aan de vraagzijde. Swami wijst op de veranderende consumptiepatronen in Nederland: "De jongere generaties Surinamers – intussen al de zesde generatie – eten minder traditionele producten. Ze eten liever asperges dan boulanger." Daarom pleit hij voor een nieuwe aanpak in de marketing. "We moeten ons niet alleen richten op de Surinaamse gemeenschap in Nederland, maar ook op de bredere Nederlandse consument. Waarom zouden we antroewa niet via de reguliere supermarkt aanbieden, met duidelijke uitleg over bereidingswijzen?"
Importverbod
Een ander pijnpunt: de Europese Unie heeft in 2019 de import van bepaalde planten en plantdelen aan banden gelegd. Een van de gewassen die niet meer van buiten de EU ingevoerd mag worden zijn de Momordica gewassen, waaronder sopropo. Sopropo vertegenwoordigde voorheen maar liefst 35% van de Surinaamse AGF-exporthoeveelheid. De reden voor het verbod is de vrees dat Thrips palmi, die beschouwd worden als een risico voor de Europese landbouw en biodiversiteit, zich in de plooien van de vrucht verstoppen en ook de reis naar Europa maken. "Maar andere landen, zoals Honduras en Mexico, hebben wel toestemming gekregen om sopropo te blijven exporteren, na het treffen van specifieke maatregelen die goedgekeurd zijn door de EU. Onze overheid zou in contact moeten treden met die landen om te leren hoe zij dat hebben aangepakt", vindt Girdhari.
Ook het verkrijgen van fytosanitaire certificaten is een uitdaging. "Het hele proces om aan de eisen van de Surinaamse plantgezondheidsdienst te voldoen is complex", zegt Girdhari. "Toch is er hoop: de overheid heeft sinds 2019 al stappen gezet om de telers en exporteurs beter te ondersteunen, maar moet nu echt doorpakken. Er is nood aan duidelijke protocollen en betere plaagbestrijdingsfaciliteiten. En misschien nog belangrijker: een nauwe samenwerking tussen overheid en private sector."
© Swami Girdhari
Vliegen met een halve vleugel
Logistiek vormt een ander knelpunt. Suriname beschikt niet over voldoende vrachtcapaciteit en is afhankelijk van de schaarse ruimte in passagiersvliegtuigen. En dat is niet goedkoop: luchtvracht, inclusief de afhandeling, kost zo'n €2,50 per kilo. "Voor verse groenten en fruit is dat bijna onhoudbaar", zegt Girdhari.
En ondertussen ligt de concurrentie niet stil. Diepvriesgroenten uit landen als China, Indonesië, India en Egypte overspoelen de Europese markt met prijzen waar Suriname niet tegenop kan. "Soms zien we zelfs dat groenten uit andere landen een Surinaams label krijgen om beter te verkopen. Dat is frustrerend. Maar het toont ook aan dat het merk "Suriname" verkoopt."
De economische crisis in Suriname heeft een negatief effect op de teelt en vertaalt zich in hoge prijzen voor Surinaamse groenten. Door de waardevermindering van de Surinaamse dollar en de hoge inflatie van de afgelopen jaren zijn de productiekosten gestegen. "En dan wordt het lastig concurreren met landen die veel goedkoper kunnen produceren. Bovendien werken we nog te kleinschalig, met weinig mechanisatie en een gebrek aan technologie. Daardoor is de efficiëntie laag, ondanks onze lonen."
Swami pleit voor meer verspreiding van teeltkennis en toegang tot moderne technieken. "We kunnen leren van landen waar het wel goed loopt. Kijk naar de ananasteelt in Costa Rica of de citrusteelt in Brazilië. We zouden meer moeten samenwerken met bedrijven en organisaties uit diverse landen."
© Swami GirdhariBananenpakstation van FAI
Niet alles hoeft naar Europa
Toch wil Girdhari het debat niet vernauwen tot alleen export. Hij ziet ook kansen op de binnenlandse markt. "Door inefficiënte teelt zijn onze lokale groenten duur, terwijl we tegelijk veel groenten importeren. Als we door een efficiëntieslag de groenten goedkoper op de interne markt kunnen plaatsen, moeten we in staat zijn om een deel van de import te vervangen door lokale teelt. En daarbij moeten we ons niet blindstaren op het huidige productpalet. Waarom zouden we hier niet bloemkool of broccoli, die aan populariteit winnen in Suriname, kunnen telen?", vraagt Swami zich af.
Ook de Caribische markt, waar voor Suriname geen invoerrechten gelden, biedt potentieel. De Caricom-landen, goed voor een bevolking van 15 miljoen mensen, importeren jaarlijks voor 7 miljard dollar aan voedsel. "Dat is een gigantische kans. We moeten durven denken aan Suriname als regionale voedselproducent."
© Swami GirdhariCitrusteelt Suriname bij Goliath
Een blik op de toekomst
Girdhari blijft met andere woorden optimistisch voor de Surinaamse AGF-sector. "Over vijf jaar kan onze branche er totaal anders uitzien", zegt hij. "We hebben dan hopelijk herwonnen markten, een groter areaal, een hogere productiviteit en een duidelijke samenwerking tussen overheid en sector. Misschien is landbouw niet het grootste exportproduct van Suriname, maar het is strategisch wel van groot belang. Alleen al om onszelf te kunnen voeden. Dat heeft Covid ons wel geleerd."
Voor meer informatie:
Swami Girdhari
Vereniging van Exporteurs van Agrarische Producten in Suriname (VEAPS)
[email protected]
Lees alle andere artikelen over de Suriname special hier
Wil je meer weten over teelt en handel in Suriname, contacteer Anilkumar Padarath van de Kamer van Koophandel en Fabrieken: [email protected]
