In het district Pará, op zo'n uur rijden van Paramaribo, groeit iets moois. Letterlijk. Tussen secundair regenwoud en op savannegronden werken kleinschalige inheemse telers aan de opmars van de biologische ananasteelt. Bescheiden productie voor eigen gebruik groeit uit tot een ambitieus commercieel project onder de vleugels van de Verenigde Naties. "We verkopen niet zomaar een vrucht", zegt ASTA-projectcoördinator Swami Girdhari. "We verkopen een verhaal."
© Pieter Boekhout | AGF.nlSwami Girdhari (projectcoördinator), Nisha Goeptar (agronome verbonden aan het project, Cyrell Sabayo (ananasteler op wiens terrein een proefveld is aangelegd)
In 2022 werd het Agrifood Systems Transformation Accelerator-project voor Suriname officieel gelanceerd. Dit ananasproject wordt gesteund door de Surinaamse regering en de VN-organisaties FAO en UNIDO. Het wordt gefinancierd met 2,2 miljoen dollar uit het UN Joint SDG Fund.
De eerste stap was een grondige analyse van de waardeketen van de ananasteelt in Suriname. Die bracht iets opvallends aan het licht: 95% van de teelt ligt in handen van inheemse gemeenschappen in het district Pará, waar het fruit volgens traditie, generatie op generatie, voor eigen gebruik wordt geteeld. "Dat traditionele vakmanschap is prachtig", zegt Nisha Goeptar, agronoom bij het project. "Maar als Suriname zelfvoorzienend wil zijn in ananas en daarnaast ook nog mikt op export, moet enerzijds het areaal en anderzijds de opbrengst per hectare omhoog."
Vision 2030: ambitie in de tropen
Samen met de telers werd een toekomstplan geschetst: Vision 2030. Tegen dat jaar wil het project van Suriname een producent maken van hoogwaardige, biologisch geteelde ananas en verwerkte ananasproducten die voldoen aan internationale standaarden. De strategie rust op drie pijlers: de Horticulture Innovation Hub (HIH), een nationale ananascoöperatie en de Collateral Financial Facility (CFF).
"De HIH is een soort kenniscentrum waar we moderne, maar haalbare teelttechnieken introduceren. Denk aan de teelttechnisch veel interessantere rijenbeplanting in plaats van het traditionele schrankpatroon en het gebruik van de juiste combinatie van biologische meststoffen", aldus Swami.
© Pieter Boekhout | AGF.nl
Het hele project is strikt biologisch, op uitdrukkelijke wens van de inheemse telers en organisaties.
"Wil je serieus aanleveren, dan moet je bovendien volume en consistentie hebben. Daarom wordt een coöperatie opgericht die ananastelers groepeert en de onderlinge samenwerking bevordert. Zo wordt continue aanvoer mogelijk, zowel voor de lokale markt als voor potentiële export naar het Caribisch gebied, en wie weet, Europa. We dromen al luidop over deelname aan de Fruit Logistica in Berlijn."
Een struikelblok voor veel telers is financiering. "Omdat ze telen op collectieve gronden, en daarop dus geen individuele eigendomsrechten hebben, kunnen ze de grond niet beschikbaar stellen als onderpand en geen leningen krijgen om hun teelt op te schalen en te professionaliseren", legt Swami uit. De CFF biedt daar een oplossing voor: het fungeert als cash-onderpand, zolang de teler zijn inzet en areaal kan aantonen. Deze faciliteit werd begin oktober gelanceerd.
© Pieter Boekhout | AGF.nl
Boerenverstand en wetenschap
Op drie proefvelden in het land worden momenteel verschillende combinaties van meststoffen getest, op zoek naar de beste balans tussen rendement en betaalbaarheid. "Niet alles wat agronomisch het beste is, is ook economisch haalbaar", zegt Nisha nuchter. "Soms moet je voor de suboptimale oplossing kiezen."
Er worden ook testen gedaan met kunstmatige bloemvorming. "We dienen een stof toe wanneer de plant negen maanden oud is", legt Nisha uit. "Zo forceren we de bloemvorming en kunnen we oogsten buiten het natuurlijke seizoen om. Want uit zichzelf vormt de bloem zich niet in de maanden waarin de temperatuur zakt."
En met succes: "Op onze proefvelden werkte het voor de volle 100%. Zo kunnen we het hele jaar door ananas leveren. Volgens de natuurlijke cyclus zijn er slechts twee oogstmomenten: van eind april tot eind juli en in de overgang van november naar december. Consumenten, zo blijkt uit ons onderzoek, vragen inmiddels jaarrond naar ananas." Beschermnetten tegen vogels en te felle zon worden gespannen net na de bloeminductie.
© Pieter Boekhout | AGF.nl Suriname beschikt over ongeveer 15 lokale ananasvariëteiten. Uit geblindeerde smaaktesten blijkt dat deze vaak aromatischer en lekkerder worden bevonden dan het wereldwijd populaire MD2-ras
Alles bio — geen discussie
Het hele project is strikt biologisch, op uitdrukkelijke wens van de inheemse telers en organisaties. "Zij hebben nooit chemicaliën gebruikt", aldus Swami. "Dat willen we zo houden." Daarom werd een traject opgestart om zowel de biologische als de Rainforest Alliance certificering te behalen. Niet voor de binnenlandse markt — daar is die niet vereist — wel voor export op termijn.
Natuurlijk zijn er uitdagingen, vooral in de biologische teelt. "Onkruid is een groot probleem in de tropen", vertelt Nisha. "Daarom willen we investeren in plastic mulch." Uitbreiding van het areaal vereist ontbossing – laat je een perceel enkele weken ongemoeid, dan vind je na enkele weken een plantenzee terug –, maar daaromtrent zijn de afspraken duidelijk: geen primair bos kappen, enkel secundair bos of overwoekerde plantagegronden in gebruik nemen.
Ondanks de vele kleinschalige telers – het project hoopt op 200 aangesloten telers tegen 2030 – wordt gestreefd naar een uniform product van 1,2 tot 1,4 kilo per vrucht. Dit wordt mogelijk gemaakt dankzij centrale controle op het plantmateriaal en strikte teeltrichtlijnen.
© Pieter Boekhout | AGF.nl
"Onkruid is een groot probleem in de tropen", vertelt Nisha. "Daarom willen we investeren in plastic mulch"
De bewuste consument
Interessant is dat Suriname beschikt over ongeveer 15 lokale ananasvariëteiten. Uit geblindeerde smaaktesten blijkt dat deze vaak aromatischer en lekkerder worden bevonden dan het wereldwijd populaire MD2-ras, doorgaans uit Costa Rica afkomstig. Toch kost de Surinaamse ananas meer. "Maar we mikken niet op de supermarktprijs", zegt Swami beslist. "We mikken op de bewuste consument, zeker in Europa. Iemand die iets meer wil betalen voor een product met een verhaal, duurzaam geteeld door inheemse boeren in het Amazonegebied. Via het scannen van een QR-code zal de consument weten van welke teler zijn ananas afkomstig is."
Voor de lokale markt heeft de hub een troef: de wettelijke doorverkoopmarge van 25%. "Telers kunnen dus iets meer vragen, terwijl de consument toch minder betaalt dan nu, wanneer opkopers hun prijs verdubbelen."
Hoewel de focus nu op verse ananas ligt, wordt er ook gewerkt aan plannen voor verwerking. Denk aan sap en stroop, maar ook gedroogd fruit. Swami: "In Europa betaal je makkelijk 5 euro voor 100 gram gedroogde ananas. Dat is toegevoegde waarde."
Voorzichtig vertrouwen
De grootste uitdaging is volgens Swami het vertrouwen van de telers winnen. "De inheemse gemeenschappen hebben in het verleden van derden veel beloftes gekregen die niet zijn waargemaakt. Dat verklaart hun terughoudendheid bij initiatieven, van welke aard dan ook. Maar als je het project samen ontwikkelt, hun dorpsstructuren respecteert, en ze kleine successen zien bij andere boeren, dan groeit de interesse vanzelf."
Toch gaat het niet allemaal van een leien dakje. "We liggen niet op schema, eerlijk gezegd", geeft Swami toe. "Door overmachtsituatie zijn we op sommige punten opgehouden. Maar er is geen man overboord. Als we blijven communiceren, komt het goed."
Het project loopt voorlopig tot maart 2026. Maar Swami is duidelijk: "We gaan voor verlenging. We willen doorgroeien naar certificering, waardetoevoeging en de zelfstandige werking van de drie entiteiten, totdat de boeren en overige waardeketenactoren autonoom verder kunnen gaan en Suriname een belangrijke ananasteler is."
Voor meer informatie:
Swami Girdhari (manager)
Nisha Goeptar (agronoom)
Horticulture Innovation Hub
Margarethalaan 13
Paramaribo (Suriname)
Tel:+597 8876966
[email protected]
www.horticulturehub.org
In deze special verschenen:
1. Suriname biedt veel mogelijkheden: volop water, grond, zon
2. Fotoreportage bij de twee enige supermarktketens in Paramaribo
3. "Het aanbod acerola kan de Europese vraag niet bijhouden"
4. "Vanuit Nederland zal er altijd vraag zijn naar Surinaamse groenten en fruit"
5. Import in tropisch Suriname vervangen door lokale sla, paprika's en tomaten uit de kas
6. Export Surinaamse bananen naar Europa komt weer in het vizier
7. Nederlandse fruitimporteur start grote avocadoplantage in Suriname
8. Van kassendroom tot kennisnood: Surinaamse telers zoeken een uitweg uit de onzekerheid
9. Suriname investeert in kleinschalige passiefruitteelt voor export
10. Grotere vraag dan aanbod leidt tot modern slateeltproject
Wil je meer weten over teelt en handel in Suriname, contacteer Anilkumar Padarath van de Kamer van Koophandel en Fabrieken: [email protected]
Lees alle andere artikelen over de Suriname special hier
