"We zijn 'pricemaker' in de regio en dat willen we graag zo houden", zegt Nitesh Ramlakhan, Director Production Operations van Food and Agriculture Industries (FAI). Als enige bananenplantage van Suriname zit het bedrijf in een unieke positie. Met een focus op smaak, een gezonde dosis realisme en een langetermijnvisie timmert FAI aan de weg in de Caribische markt en daarbuiten.
© Pieter Boekhout | AGF.nl
Alle wagens moeten bij de poort door een ontsmettingsbak om ziekten te voorkomen
De plantage bestaat al sinds het einde van de vorige eeuw, maar kende een hobbelig parcours. In 2014 werd FAI geprivatiseerd en kwam 90% van de aandelen in handen van het Belgische Univeg. "Toen de Belgen vertrokken, was het bedrijf er slecht aan toe", vertelt Nitesh. "Er was nauwelijks geïnvesteerd in goed teeltbeheer en de ziektedruk was groot. Moko had op korte tijd honderden hectares vernietigd."
© Pieter Boekhout | AGF.nlNieuwe zending uit de plantage komt aan op pakstation. Bananentrossen worden via een kabelbaan vervoerd.
Strategisch heropbouwen
In 2019 nam de Surinaamse overheid het bedrijf over, inclusief de torenhoge schulden. "Er waren toen 1.100 mensen in dienst", zegt Nitesh. "De overheid wilde die banen niet verliezen. Na een grondige evaluatie van de gewassen werd besloten alles te rooien en van nul te herbeginnen."
© Pieter Boekhout | AGF.nlBij binnenkomst worden de bananen gecontroleerd op uitwendige kwaliteit...
Die beslissing blijkt vruchten af te werpen. In Jarikaba is inmiddels 100 hectare opnieuw aangeplant, met nog eens 100 hectare in de pijplijn tegen begin 2026. In Nickerie staat alweer 175 hectare overeind. "Daarnaast hebben we momenteel 70 hectare bakbananen en 3,5 hectare dragonfruit."
© Pieter Boekhout | AGF.nl... en inwendige kwaliteit
Regionale markt en lokale afzet
FAI mikt momenteel op de regionale markt. "We exporteren naar Trinidad & Tobago, Barbados en Guyana. Elke week kunnen we minstens zo'n 15 containers kwijt", legt Nitesh uit. "In elk van die landen hebben we vaste importeurs die over moderne rijpcellen beschikken. In Trinidad zijn onze bananen in twee dagen daar. Naar Guyana duurt het slechts vijf uur met de ferry."
© Pieter Boekhout | AGF.nlDe bananenkammen worden van de tros ontdaan en in een waterbak met latex gegooid
Ook de binnenlandse markt blijft belangrijk. "We hebben een vaste afnemer die levert aan de grote supermarkten", zegt Nitesh. "Daarnaast werken we met acht opkopers die fruit in bulk aankopen en verpakken voor de marktkramers." Er is zelfs een industriële afzet: "Elke week gaat er 1.000 kilo naar een producent van bananenmeel en 300 kilo naar een chipsfabrikant."
© Pieter Boekhout | AGF.nlDames controleren op lengte en kwaliteit en maken kammen van 4 of 5 bananen, net wat de klant wil. Alles voor export moet 20+ cm lang zijn, korter is voor binnenlandse markt en verwerking tot chips of puree.
Een opvallende afwezige is Frans-Guyana. "Dat is officieel Frankrijk. Daar komen de bananen nu uit Guadeloupe en Martinique, twee eilanden die ook onderdeel zijn van de Franse Republiek", aldus Nitesh. "Maar in 2028 vervallen de IPA-regels, en kunnen we weer vrij exporteren naar onze oostelijke buur." Ook Aruba, Bonaire en Curaçao horen in de nabije toekomst tot de mogelijkheden voor afzet in de regio.
© Pieter Boekhout | AGF.nl
De kammen worden op een plastic plateau gelegd. Een plateau komt overeen met de inhoud van een karton.
"De Switie smaakt beter"
Suriname is dan wel geen bananengigant zoals Ecuador of Colombia, maar volgens Nitesh zit het verschil in de smaak. "We zijn zelfs drie dollar per karton duurder dan onze concurrenten in Trinidad. Toch kiezen klanten voor ons. De Surinaamse banaan is zoeter. Dat komt door de kleigrond. In het Caribisch gebied worden onze bananen verkocht onder het veelzeggende merk 'Switie'. Ze liggen naast bananen uit Costa Rica en anderen, maar de onze springen eruit."
© Pieter Boekhout | AGF.nl
Het plateau gaat door een ontsmettingsmachine
Met de huidige productiecapaciteit kan FAI de regionale markt goed bedienen, maar een terugkeer naar Europa – zoals in 2012, toen er 150 containers per week naar Frankrijk gingen – vraagt meer. Veel meer. "We zouden ons areaal fors moeten uitbreiden. In de piek van de oogst hebben we nu 21 à 22 containers per week. In het laagseizoen zijn dat er 14 à 15", licht Nitesh toe. "Tenzij er een Europese partner komt die mee wil investeren en een meerjarig contract aanbiedt, focussen we op de regio. Toch blijft Europa een aantrekkelijke optie, ook al zouden we daar 'pricetaker' zijn."
© Pieter Boekhout | AGF.nlEn daarna in een karton verpakt. Deze bananen gaan naar het Caribisch gebed en hoeven niet in plastic ingepakt te worden.
Kwaliteit en klimaatdruk
FAI teelt de Cavendish-variëteit CV902. "Dat ras doet het hier uitstekend", zegt Nitesh. "Met steun van het Franse onderzoekscentrum CIRAD hebben we ziektes zoals moko nu onder controle." Dat vereist wel een strak managementsysteem: ontsmetting van schoeisel en gereedschap, elke dag schone kledij voor arbeiders, en een strikt toegangsbeleid per kavel.
© Pieter Boekhout | AGF.nl
Eenvoudige dozenopzetmachine
Toch zijn de uitdagingen niet min. "In Suriname is zowel yellow als black sigatoka aanwezig. Tegen sigatoka sproeien we zelfs met vliegtuigen", vertelt Nitesh. "En klimaatverandering maakt het nog moeilijker. Droogte, hitte, extreme regenval, het komt allemaal harder aan. In droogteperiodes kost het ons veel geld aan benzine om te irrigeren, in regentijd om te draineren. Een bananenplant houdt niet van dorre grond, maar ook te nat is niet goed. Er is een evenwicht nodig. De schokken van klimaatverandering eisen dus zeker hun tol op het bedrijf."
© Pieter Boekhout | AGF.nlExport met koelcontainers
Een recente droogte van zes maanden zorgde voor een nieuwe wake-upcall. "Drie maanden lang konden we niet irrigeren, omdat het zoutgehalte in het water te hoog was", zegt Nitesh. "We denken nu aan spaarbekkens. De Saramaccarivier staat lager dan ooit."
Mensen, mensen, mensen
Een ander groeiend probleem is de personeelskwestie. "De actieve bevolking in Suriname vergrijst", stelt Nitesh vast. "En de toestroom van arbeiders uit Haïti is stilgevallen door de politieke en sociale situatie daar." FAI kijkt nu naar gastarbeiders uit Vietnam, de Filipijnen of Cuba. "De bananenteelt is immers arbeidsintensief. Heel veel processen kun je gewoon niet automatiseren. Je hebt ongeveer één persoon per hectare nodig."
© Pieter Boekhout | AGF.nl
Van links naar rechts: Aartie Autar (supervisor packing station), Nitesh Ramlakhan (director production operations), Amernath Badrie (manager cultivation), Kisoorkoemar Goerdien (manager packing station & harvest), Maniesha Kalidien (head of agronomics & research Jarikaba Estate)
Voor verdere uitbreiding van de bananenteelt is dus beleid nodig. "We vragen de overheid om een migratievisie, met langere verblijfsvergunningen. Niet alleen voor FAI, maar voor de hele landbouwsector." In cacao, waar FAI ook over nadenkt als diversificatiegewas, is één arbeider per drie hectare voldoende om de teelt te beheren. "Je kan bovendien alles van de vrucht benutten, niet alleen de bonen, maar ook het omhulsel. En de rentabiliteit ligt hoger dan die van banaan. Het zou een goede aanvulling zijn."
FAI heeft teeltlocaties in Nickerie en Jarikaba en is GlobalGAP en Rainforest Alliance gecertificeerd.
© Pieter Boekhout | AGF.nlBananenplanten zijn hier niet zo hoog (+/- 4 meter hoog), met in het midden een greppel die vol staat met water
Voor meer informatie:
© Pieter Boekhout | AGF.nl
Nitesh Ramlakhan (Director Production Operations)
FAI Suriname (Food and Agriculture Industries N.V.)
Lakatanweg 173
Jarikaba, Saramacca (Suriname)
Tel: +597 328-221
[email protected]
Wil je meer weten over teelt en handel in Suriname, contacteer Anilkumar Padarath van de Kamer van Koophandel en Fabrieken: [email protected]
Lees alle andere artikelen over de Suriname special hier
