In het district Saramacca, tussen de groene velden en zonovergoten kassen, runt Bhiesnoe Gopal samen met zijn echtgenote Madhevi sinds 1998 het teelt- en exportbedrijf Gopex. Met zo'n 80 hectare aan grond – deels in open lucht, deels onder plastic – telen ze een indrukwekkend scala aan groenten en fruit. Hun producten vinden gretig aftrek op de lokale markt, maar ook in Europa via luchtvracht, waar vooral de Surinaamse diaspora hun vertrouwde smaken weet te waarderen.
© Google mapsGopex is op 1 uur van Paramaribo gevestigd
De lijst aan gewassen bij Gopex leest als een exotisch menu: van Cobra tomaten en zoete aardappelen in alle kleuren, tot cassave, antroewa, okra, kousenband, papaja en natuurlijk de pittige Madame Jeanette. "We proberen een breed assortiment te telen", zegt Bhiesnoe. "Sommige producten, zoals okra of kousenband, kunnen we jaarrond oogsten. Andere, zoals mango of knippa, zijn duidelijk seizoensgebonden."
© Pieter Boekhout | AGF.nl
Bhiesnoe Gopal tussen de opkweekplanten
Sommige gewassen vragen om speciale zorg. "Als je tayerblad te veel in de schaduw zet, krijg je vooral lange stelen en weinig blad. Dus moeten we in de kas slim omspringen met het schaduwnet. Na vele jaren weten we nu ook beter hoe we onze kassen moeten bouwen, want wind en regen kunnen hier flink tekeer gaan."
© Pieter Boekhout | AGF.nl
Alle planten worden in eigen beheer opgekweekt
Water genoeg, maar de economie werkt tegen
Met een overvloed aan rivierwater is irrigatie geen probleem. Toch zijn er andere zorgen, zoals de zwakke SRD. "Vijftien jaar geleden wisselde je 1 dollar voor 2,70 SRD, drie jaar geleden voor 25 SRD en momenteel zelfs voor 38 SRD. Import – en dat is het gros van de inputs, van zaden tot meststoffen – wordt steeds duurder. De positieve keerzijde is dan weer dat devaluatie van de munt de export stimuleert", vertelt de teler en exporteur. De lonen van arbeiders blijven relatief stabiel. "Een arbeider verdient ongeveer 1.000 SRD per dag, dat is zo'n 26 dollar. Dat kunnen we aan, het zijn de inputkosten die steeds zwaarder op de marges wegen."
© Pieter Boekhout | AGF.nl
Slakassen
Van de kas naar de cargo: verse export met hindernissen
De export van verse groenten loopt voorlopig enkel via luchtvracht. "We verzenden vooral naar Nederland", zegt Madhevi. "En van daaruit gaat een deel van onze producten ook naar Duitsland of het VK – overal waar Surinamers wonen." Dagelijks vertrekken er vluchten met KLM en SLM, al is er stevige concurrentie om de laadruimte. "Pakketten en vis worden ook per cargo geëxporteerd", legt Bhiesnoe uit.
© Pieter Boekhout | AGF.nl
Op dit moment leeg. Gopex teelt sla voor een fastfoodketen en de horeca
De kosten zijn niet laag: "Zo'n 2 dollar per kilo FOB, exclusief inklaring en keuring." En dan is er nog de controle op ziektes en plagen, naast die op MRL's, de maximale residulimieten van gewasbeschermingsmiddelen.
© Pieter Boekhout | AGF.nl
Kouseband ligt te drogen. Uit de gedroogde groente worden de zaden gehaald voor de volgende oogst.
Niet elk eiland is even geïnteresseerd
Vroeger leverde Gopex ook aan Curaçao en Barbados. Maar die markten zijn weggevallen. "Ze zijn daar heel beschermend voor hun eigen telers. En ik begrijp dat", zegt Bhiesnoe. "Maar als de vraag niet consistent is, kan ik mijn teelt niet plannen. En de ABC-eilanden zijn niet zo dol op onze typisch Surinaamse groenten."
© Pieter Boekhout | AGF.nl
Zo groei okra aan de struik
Op de lokale markt is fastfoodketen KFC een belangrijke afnemer. "We leveren twee keer per week", vertelt Madhevi. "Ze stellen hoge eisen, net als de exportmarkt. Alles moet volgens Amerikaanse standaarden. Laatst nog moesten we een extra en dure aansprakelijkheidsverzekering afsluiten." Aan KFC leveren komt ook met een hoop papierwerk, maar Bhiesnoe ziet het positief in: "Het is een betrouwbare klant en hun netwerk groeit nog steeds in Suriname."
© Pieter Boekhout | AGF.nlVers geoogste okra
Exportpotentieel blijft onderbenut
Van de 15 ton groenten en fruit die Gopex wekelijks oogst, gaat momenteel slechts 3 ton naar de export. "Dat kan veel meer zijn", stelt Bhies. "Maar dan moet er meer samenwerking komen tussen Surinaamse instanties en bijvoorbeeld de NVWA in Nederland. Het gevoel is dat Nederland guller is met de inspanningen dan onze eigen instellingen, terwijl van beide economieën de Surinaamse natuurlijk het meest gebaat is met een intensivering van de handel."
© Pieter Boekhout | AGF.nlPalmen achter de kassen en kantoor. Daarachter is de grootschalige teelt van onder andere okra.
Gopex zou bovendien graag zijn kennis delen met andere telers, maar merkt dat ook daar weinig structurele steun is. "De overheid moet hier een rol in spelen", vindt Bhiesnoe. "We kunnen meer bereiken via samenwerkingsverbanden en opleidingen."
© Pieter Boekhout | AGF.nlOkra wordt volgens GlobalGAP certificering geteeld
Okra
Een van de topproducten in de export is okra. "Die is erg in trek in Nederland, Duitsland en het VK", aldus Bhies. "Wist je dat de bruine korst op sommige fastfoodburgers okrapoeder bevat? We telen die groente op 20 hectare. Dat is best veel. Om 10 hectare te planten zijn we met 8 mensen een hele week bezig. Daarom zoeken we nu naar manieren om dat machinaal te doen." De zaden komen uit Afrika via Nederland, de oogst start al na twee maanden en loopt door tot negen maanden na aanplant.
© Pieter Boekhout | AGF.nlGopex levert ook kant-en-klaar product. Vrouwen schillen hier uien.
Op dit moment komt het leeuwendeel van de export van Gopex via drie vaste afnemers uiteindelijk in de schappen van toko's in vooral Nederland. Om ook grotere retailers te beleveren, werkt het bedrijf momenteel aan een certificeringstraject voor GlobalGAP. "Dat opent veel deuren", zegt Madhevi. "Supermarkten vragen dat."
© Pieter Boekhout | AGF.nl
Eigen koel- en vriescellen
Investeren in vernieuwing en verwerking
Niet alleen verse export staat op de agenda. Gopex werkt aan een vriesinstallatie voor IQF (Individually Quick Frozen). "Daarmee kunnen we de houdbaarheid verlengen en de afhankelijkheid van luchtvracht verminderen", legt Madhevi uit. "Maar de afzet zal lokaal beginnen, om de kinderziektes eruit te halen."
© Pieter Boekhout | AGF.nlOp het terrein wordt een diepvriesgroentefabriek gebouwd. Deze zal binnen op niet al te lange tijd geopend worden.
Producten zoals pompoen, kousenband, cassave en zoete aardappelen – bij Gopex beschikbaar in vijf kleuren – lenen zich uitstekend voor IQF-export. Er komt diepvriesruimte met capaciteit voor vier ton. "En zonnepanelen, want de machines verbruiken veel stroom."
Verse export blijft immers kwetsbaar. Er is geen koeling beschikbaar op de luchthaven. "Is een vlucht vertraagd, dan haal ik mijn producten op en zet ze terug in mijn eigen koeling", aldus Bhiesnoe.
© Pieter Boekhout | AGF.nl
Eigenaren Madhevi en Bhiesnoe Gopal
Ondanks de uitdagingen blijft de vraag naar Surinaamse groenten groeien. "Sopropo mag sinds 2019 niet meer geëxporteerd worden, maar er zijn er ook lichtpunten. We hebben nu groen licht voor Thaise eggplant, boskommer en zoete antroewa. Vanuit Nederland zal er altijd vraag zijn naar verse Surinaamse groenten en fruit."
Voor meer informatie:
© Pieter Boekhout | AGF.nl
Bhiesnoepersad Gopal
Gopex International N.V.
Catharina Sophia BR 550
Calcutta Saramacca km 58,5
Suriname
Tel: +597 873-6865/8717479
[email protected]
Lees alle andere artikelen over de Suriname special hier
Wil je meer weten over teelt en handel in Suriname, contacteer Anilkumar Padarath van de Kamer van Koophandel en Fabrieken: [email protected]
