"Het is nu dat we de handen uit de mouwen moeten steken", zeggen Henk Kasi, landeigenaar en ondernemer, en Rakesh Jhagroe, teelttechnicus en gepassioneerd pionier in de tuinbouw. Samen zetten ze onder de naam Agro Nature Su NV de schouders onder een ambitieus project: een moderne kas van 4.000 m² in Lelydorp, waarin binnenkort elke maand tot wel 60.000 kroppen sla zullen worden geoogst. De timing is geen toeval: Suriname verwacht vanaf 2028 een toestroom van duizenden werknemers in de olie- en gasindustrie. Die zullen uiteraard ook moeten eten, bij voorkeur gezond, vers en lokaal.
© Pieter Boekhout | AGF.nl
Rechts Henk Kasi, landeigenaar en ondernemer, en links Rakesh Jhagroe, teelttechnicus en gepassioneerd pionier in de tuinbouw
Voor Rakesh zou je kunnen stellen dat het verhaal van dit project eigenlijk begint met een teleurstelling. Hij werkte enige tijd aan een grootschalig teeltinitiatief voor gember, bananen en passiefruit, ondersteund met USAID-geld uit de Biden-administratie. "Er was al voor een half miljoen SRD, iets meer dan €10.000, geïnvesteerd in irrigatiesystemen en meststoffen", vertelt hij. Maar toen de Amerikaanse regering wisselde onder president Trump, droogden de fondsen plots op. "Het project viel stil, de velden liggen sindsdien braak."
Maar waar de ene deur sluit, gaat een andere open. Nu bundelt Rakesh zijn krachten met Henk Kasi voor iets nieuws en veelbelovend: de grootschalige teelt van sla in een kas in Lelydorp. De kas is op dit moment voor 75% klaar, maar de plannen zijn al tot in detail uitgewerkt.
© Pieter Boekhout | AGF.nl
De ambitie is stevig: tot 60.000 kroppen per maand. Ze hebben gekozen voor Israëlische kastechnologie en schaduwgaas.
Sla en boksoi
In de kas zal een mix van slasoorten geteeld worden: Caipiri (een Batavia-type), eikenbladsla en mogelijk ook ijsbergsla. "Met ijsbergsla zijn we nog aan het proefdraaien", zegt Rakesh. Daarnaast komen er ook bladgroenten zoals boksoi (paksoi). De ambitie is stevig: tot 60.000 kroppen per maand, met dagelijkse leveringen aan supermarktketens zoals Tulip en Choi's, restaurants, fastfoodketens en broodjeszaken. De eerste afzet is voor november gepland.
Maar dat is nog niet alles. "We kijken ook naar gesneden slamixen, vooral omdat casino's en fastfoodketens daar om vragen", aldus Henk. "Die nemen niet per stuk af." Er wordt gewerkt aan certificeringen zoals HACCP en GlobalGAP, een vereiste om internationale ketens zoals KFC, McDonald's en Popeyes van groenten te kunnen voorzien. Gekoelde busjes zullen de sla over het hele land verspreiden, met een bereik van zo'n 500 verkooppunten.
Rakesh ziet de toekomst helder: "Naast sla test ik van alles uit om te kijken of we Suriname, ook met het oog op de instroom van buitenlandse werknemers in 2028, zelfvoorzienend kunnen maken. Broccoli, paprika's, wortelen, zelfs aardbeien. Nog niet alles lukt perfect, maar we leren snel. Je moet inspelen op wat de markt wil."
© Pieter Boekhout | AGF.nlDe teeltgoten komen uit Brazilië
Een kas als oplossing voor de droogte
Sla is populair in Suriname, maar wordt niet geïmporteerd. Het aanbod is dan ook kleiner dan de vraag, zeker in de droge tijd. "Dan stijgt de temperatuur van het irrigatiewater boven de 27 graden", legt Rakesh uit. "Voor sla heb je water van 20 à 21 graden nodig, maar de meeste telers hebben niet de technologie om dat te koelen."
Henk en Rakesh hebben geopteerd voor Israëlische kastechnologie en schaduwgaas. "Alle licht komt binnen, maar de temperatuur blijft een paar graden lager dan buiten", vertelt Henk. De structuur wordt gebouwd door de Braziliaanse Hydro Group, met plastic en irrigatiesystemen van Arco 4G. De sla groeit straks op goten, met zaden afkomstig van Nederlandse zaadhuizen via vertegenwoordigers in Zuid-Amerika.
© Pieter Boekhout | AGF.nlIn het midden van de kassen komt het ondergrondse waterbassin
Opvallend is dat er in eerste instantie slechts vier mensen vast in de kas zullen werken. Dankzij automatisering is dat voldoende. Voldoende personeel vinden blijft immers een uitdaging in Suriname. "Al heeft de vorige regering dat probleem onderkend en ook aangepakt. Ze haalde Cubanen naar hier", zegt Henk. "Die werken hard, dat helpt."
Op het terrein in Lelydorp is er nog ruim 5 hectare beschikbaar, voldoende om op termijn uit te breiden. Plannen voor een tweede kas, specifiek voor vruchtgroenten zoals tomaat, paprika en komkommer, liggen al op tafel. De eerste testteelten op substraat zijn begonnen.
"Zelfs bloemkool is mogelijk", zegt Rakesh. "Ik heb dat al eerder geleverd aan Tulip. Mooie kolen van 1,2 kilo. Je zou denken dat het hier te warm is voor die teelt, maar het lukt als je het goed aanpakt." Hij ziet kansen in een breder palet aan kwaliteitsgroenten. Surinamers zijn traditioneel ingesteld qua eetgewoonten, maar volgen langzaam de trends van fastfoodketens, die steeds meer verse ingrediënten gebruiken in salades. "Sla, tomaat, ui, paprika, dat zijn producten waarvan de vraag stijgt", zegt hij. "En omdat sla niet wordt geïmporteerd, is elke krop die wij lokaal telen er één die direct de markt op kan."
© Pieter Boekhout | AGF.nlTestopstelling met kweekvis
Van groenten naar vis
Voor Henk en Rakesh is Lelydorp slechts het begin. Op een ander terrein van 500 hectare in Coronie willen ze Tilapia gaan kweken. "De rivieren zijn vervuild met kwik, dus er komt nog weinig zoetwatervis op de markt. Dat maakt vis ook erg duur." Er zijn kansen in zowel lokale verkoop als export. "Chinezen zijn dol op Tilapia. We kunnen het in containers exporteren. En op de dammen van de vijvers kunnen kokospalmen worden geplant. Maar laten we eerst de kas in Lelydorp in volle productie krijgen", lacht Henk.
Volgens beide ondernemers is het gebrek aan grootschalige teelt in Suriname niet te wijten aan een gebrek aan potentieel, maar aan een gebrek aan durf, toegang tot financiering en bureaucratische rompslomp. De meeste telers zijn ouder, werken parttime en hebben geen behoefte om te groeien.
© Pieter Boekhout | AGF.nlTegenover de kassen ligt nog een perceel Madame Jeanette pepers
Maar dat is precies wat Henk en Rakesh wel willen. "Ik zoek samenwerkingen om het land dat ik bezit rendabel te maken", zegt Henk. En Rakesh voegt eraan toe: "We kunnen niet blijven wachten tot iemand anders het doet. Als je wilt dat er iets verandert, moet je zelf beginnen."
Voor meer informatie:
Henk Kasi en Rakesh Jhagroe
Agro Nature Su NV
Sastrodisoemoweg BR 60 (Suriname)
Tel: +597 863 7282 (Rakesh)
Tel: +597 857 6782 (Henk)
[email protected]
In deze special verschenen:
1. Suriname biedt veel mogelijkheden: volop water, grond, zon
2. Fotoreportage bij de twee enige supermarktketens in Paramaribo
3. "Het aanbod acerola kan de Europese vraag niet bijhouden"
4. "Vanuit Nederland zal er altijd vraag zijn naar Surinaamse groenten en fruit"
5. Import in tropisch Suriname vervangen door lokale sla, paprika's en tomaten uit de kas
6. Export Surinaamse bananen naar Europa komt weer in het vizier
7. Nederlandse fruitimporteur start grote avocadoplantage in Suriname
8. Van kassendroom tot kennisnood: Surinaamse telers zoeken een uitweg uit de onzekerheid
9. Suriname investeert in kleinschalige passiefruitteelt voor export
Wil je meer weten over teelt en handel in Suriname, contacteer Anilkumar Padarath van de Kamer van Koophandel en Fabrieken: [email protected]
Lees alle andere artikelen over de Suriname special hier
