Bananen, kousenband, Aziatische groenten, passiefruit, een grootschalig avocadoproject in de pijplijn en tomaten in een demo- en proefkas. Suriname heeft het allemaal. Eerlijk: de commerciële teelt van groenten en fruit staat er nog in de kinderschoenen, maar er beweegt wat. Komende weken volgt een reportage van een rondreis die Fresh Publishers eind september door het Surinaamse AGF-landschap ondernam. Om de verhalen en inzichten juist te kunnen plaatsen en interpreteren, mag enige achtergrondinfo niet ontbreken.
© Pieter Boekhout | AGF.nl
Suriname, gelegen net boven de evenaar in Zuid-Amerika, telt ongeveer 635.000 inwoners, waarvan de helft in de hoofdstad Paramaribo woont. De rest van de bevolking leeft voornamelijk in de kustvlakte, terwijl het binnenland grotendeels bedekt is met tropisch regenwoud. Met een oppervlakte van 163.820 km² is het land vier keer zo groot als Nederland. Alleen lijkt het niet zo als je kijkt op een traditionele wereldkaart (bijvoorbeeld Google Maps), waar landen naar verhouding oppervlakte verliezen naarmate ze dichter bij de evenaar liggen en, omgekeerd, er relatief groter uitzien naarmate ze dichter bij de noord- of zuidpool liggen.
Bezuinigingsmaatregelen
Suriname was van 1667 tot 1954 een Nederlandse kolonie, werd daarna een autonoom land binnen het Koninkrijk der Nederlanden, en verkreeg in 1975 volledige onafhankelijkheid. De officiële taal is Nederlands, maar ook het Sranantongo, een creoolse taal, wordt veel gebruikt in het dagelijks leven. De economie draait vooral op landbouw en natuurlijke hulpbronnen zoals bauxiet, olie en goud. Volgens gegevens van de Wereldbank (2024) bedraagt het BBP per capita $7.430 (ter vergelijking: $68.219 in Nederland), groeit de economie met 2,8%, ligt de werkloosheidsgraad op 7,3% en bedraagt de inflatie 16,2%. Het minimumloon is anno 2025 $265.
© Google MapsSuriname is vier keer zo groot als Nederland en er wonen slechts 635.000 mensen
Na een staatsgreep in 1980 nam legerleider Dési Bouterse de macht. Hij bleef aan tot 1988 en daarna leidde hij het land ook nog eens als democratisch verkozen president, in twee ambtstermijnen, van 2010 tot 2020. In dat jaar won Chan Santokhi de verkiezingen, al erfde hij het land met een lege staatskas. In tien jaar tijd, van 2010 tot 2020, was de staatsschuld opgelopen van 17% van het bbp tot 146% (cijfers: IMF). In 2024 werd de schuld teruggebracht tot 87%, al stonden daar logischerwijs bezuinigingen tegenover, die door de bevolking niet altijd in dank werden afgenomen. Zo werd in februari 2023 Paramaribo nog geteisterd door onlusten, onder meer door de verhoging van de prijzen van brandstof, gasflessen en internet. In juli van dit jaar werd president Santokhi na zijn termijn van vijf jaar opgevolgd door Jennifer Geerlings-Simons.
Oliewinning
Op 23 september jongstleden zei de president op de voorbije VN-top in New York dat de grootste vervuilers ter wereld hun verantwoordelijkheid moeten nemen en dus bijdragen aan het behoud van het (Surinaamse) regenwoud. "Niet alleen met woorden, maar ook met daden, rechtvaardigheid en financiering." Tijdens haar toespraak had ze het ook over de toekomstige inkomsten van het land, vanaf 2028, uit oliewinning in diepzeegebied. Het geld kan worden besteed aan het ontwikkelen van sectoren zoals toerisme, landbouw en onderwijs.
© Pieter Boekhout | AGF.nlMet de start van de olie- en gaswinning in 2028 kan Suriname weer inkomsten genereren
"De productie start in 2028 en we moeten nu handelen", zegt Anilkumar Paradath van de Kamer van Koophandel en Fabrieken (KFF) enthousiast over het olieproject in een interview met Fresh Publishers. "Tijdens een recente bijeenkomst lichtte Total Energies hun plannen toe: 50 boorlocaties, een investering van $1,5 miljard en een verwachte instroom van 2.000 buitenlandse experts."
Naast inkomsten uit olie zorgt dit voor Suriname voor kansen in elke sector. "Appartementen bouwen, maaltijden leveren of materialen aanleveren – alles komt in beeld", aldus Anil. Ook het midden- en kleinbedrijf ziet perspectieven. Total belooft zoveel mogelijk lokaal in te kopen, mits bedrijven voldoen aan de standaarden.
Ook in de agrarische sector liggen kansen, maar er is een addertje onder het gras. "De producten moeten gecertificeerd zijn", benadrukt Anil. "Geen teler kan zomaar leveren." Omdat Suriname vooral kleinschalige telers telt – ramingen geven 6.000 tot 7.000 aan – en certificering duur en ingewikkeld is, wordt er gewerkt aan collectieve trajecten. Steun wordt verwacht van de Inter-Amerikaanse Ontwikkelingsbank (IDB) en het IMF.
De KKF zelf gaat ondernemers helpen via een one-stop window, waar informatie, registratie en begeleiding samenkomen. "We inventariseren nu al in beschikbare huizen en cateringbedrijven", vertelt Anil. Ook worden trainingen opgezet, bijvoorbeeld voor duikers en veiligheidsexperts.
Hoewel er optimisme heerst in de samenleving en 2028 al gezien wordt als een economisch keerpunt voor het land, blijft Anil voorzichtig. "We hebben geleerd van de bauxietwinning. Alleen wie zich goed voorbereidt, profiteert." De olie biedt kansen, zeker ook voor de AGF-sector, maar alleen als Suriname de stap naar professionalisering durft te maken.
© Pieter Boekhout | AGF.nlOude kaart. Langs de rivieren lagen vroeger allemaal plantages. Op een enkeling na is alles overwoekerd en niet meer in productie. Suriname is een van de weinige landen in de wereld waar water en vruchtbare grond geen probleem is.
Areaal en export
Rijst is met voorsprong het meest geteelde gewas in Suriname. Het areaal besloeg 49.808 ha in 2023, zo blijkt uit cijfers van Faostat, de statistiekdienst van de Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties. Op grote afstand volgen de teelt van suikerriet (2.148 ha), palmpitten (600 ha), koffie (280 ha) en cacao (160 ha).
© Pieter Boekhout | AGF.nl
In het jaar 2023 werd de fruitteelt gedomineerd door citrus: 1.008 ha sinaasappelen, 68 ha grapefruit (in 2010 nog 233 ha, sindsdien jaar na jaar gestaag afgenomen) en 236 ha andere citrussoorten. Bananen werden in 2023 geteeld op een areaal van 287 ha, fors minder dan de 2.173 ha in 2013, het moment waarop de bananenteelt jaar na jaar afnam door onder meer moko. Verder in de special komt de bananenteelt en de historie nog aan bod. Bakbananen haalden in 2023 in totaal 227 ha (2016: 640 ha).
Verder is de teelt van ananas aan een opmars bezig (224 ha in 2023 tegenover 20 ha in 2010), alsook die van acerola (73 ha tegenover 12 ha in 2010). Kokos heeft de voorbije jaren daarentegen heel veel terrein prijsgegeven (115 ha in 2023 tegenover 1.080 ha in 2020). Mango wordt geteeld op een areaal van 110 ha, watermeloen op 75 ha, papaja op 31 ha en ander tropisch fruit op 57 ha. Daarvan nam avocado in 2023 slechts 7 ha voor zijn rekening, maar zoals we in deze special nog zullen lezen, komt daar binnen enkele jaren verandering in. En hoe!
© Google MapsAan de Commewijne rivier is de voormalige structuur van plantages naast het water duidelijk zichtbaar.
Wortel-, knol- en wortelknolgewassen haalden in 2023 een areaal van 408 ha, waarvan cassave 213 ha en zoete aardappel 44 ha. Peulvruchten klokten af op 120 ha (in 2017 was dat nog 358 ha), vruchtgroenten zoals tomaat op 50 ha (2016: 126 ha) en komkommer op 27 ha (2016: 75 ha). Wittekool werd geteeld op 23 ha. De overige groenteteelt was goed voor 452 ha, al is dat stevig minder dan de 1.207 ha in 2016).
De export van groenten en fruit is heel beperkt. Volgens Faostat werd twee jaar geleden 2.756 ton bananen geëxporteerd, terwijl dat in 2012 maar liefst 83.260 ton was, en ook in 2018 nog 40.882 ton, waarvan het gros naar de EU. De bananenexport naar Europa is vandaag de dag helemaal stilgevallen. De overige AGF-producten, waarvan het palet heel divers is, komt al jaren uit op om en bij de 2.000 ton.
© Pieter Boekhout | AGF.nlVolgens Faostat werd twee jaar geleden 2.756 ton bananen geëxporteerd, terwijl dat in 2012 maar liefst 83.260 ton was, en ook in 2018 nog 40.882 ton, waarvan het gros voor de EU bestemd was.
Suriname heeft de voorbije vijftien jaar naar elf landen van het Caribisch gebied geëxporteerd. Als lid van de Caribbean Community (Caricom) heeft het land een vrije toegang tot deze afzetmarkten. De EU nam volgens Eurostat in 2024 in totaal 934 ton groenten en 21 ton fruit af, met als belangrijkste producten bonen (298 ton), aubergines (154 ton), pepers (40 ton) en mango's (19 ton). Om de export van groenten en fruit te stimuleren, is er een samenwerking met de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) om Surinaamse inspecteurs te trainen, alsook ondersteuning van de IDB en FAO.
Lees alle andere artikelen over de Suriname special hier
Wil je meer weten over teelt en handel in Suriname, contacteer Anilkumar Padarath van de Kamer van Koophandel en Fabrieken: [email protected]
