"Onlangs zag ik een naburige teler en die zei me dat mijn boomgaarden er behoorlijk goed uitzien", zegt Henry Hopkins, teeltmanager bij de Zuid-Afrikaanse MTO Group. "Dat is fijn om te horen. Want voor mij, en de manier waarop ik opgeleid ben, ziet het er rommelig uit. We zijn gewend dat alles onder de bomen schoon is. Nu kuisen we niets meer op, omdat er geen andere keuze is: we moeten de natuur weer haar ding laten doen."
De MTO Group, voornamelijk een bosbouwbedrijf, heeft sinds 2017 verschillende percelen met macadamiabomen verworven in het White River district. Na het doppen en drogen van de noten – met de schil wordt compost gemaakt, zo legt Hopkins uit –, worden de noten geleverd aan Golden Macadamias, een handelsbedrijf dat volledig door telers wordt beheerd en waarvan de groep aandeelhouder is.
Macadamiaplanten van MTO met op de achtergrond de Klipkoppies Dam in Nelspruit
Bij de eerste overname had MTO slechts 42 hectare aan macadamiaboomgaarden, maar ondertussen is het areaal toegenomen met de aanplant van nog eens 316 ha, waarop vorig jaar boven alle verwachtingen al ruim 200 ton werd geoogst.
Toen Hopkins bij MTO kwam, nadat hij voor een bananenteler, een citrusteler en het zaadbedrijf Hygrotech had gewerkt, groeiden de macadamiaplanten op kale en gebarsten grond, ondanks dat de percelen in de groene gordel van White River liggen. Dat is nu wel anders. "Eigenlijk werk je niet met de bomen, maar met de grond. Als de grond gezond is, zal de boom gezond zijn en zal de oogst goed zijn."
Kruiden en grassen bedekken de open ruimtes in de boomgaarden en elke boom is omringd door mulch, dat zijn gewicht in goud waard is: sommige bomen werden drie jaar geleden voor het laatst bewaterd, namelijk bij het planten.
Henry Hopkins met cichorei, onderdeel van een plantenmix voor een bijenweide rond jonge macadamiaplanten
Rhodes gras, dat vaak wordt gebruikt om verstoorde bodems te koloniseren, en Guinea gras zijn beide voedzaam voor grazers zoals de wilde bokken die de boomgaarden in Lowveld bezoeken. Er is een jachtverbod van kracht op de landerijen van MTO. Wanneer de sorghum en babala grassen zaden hebben, is het "chaos" in de boomgaarden met het neerdalen van zaadetende vogels.
"Terwijl we normaal gezien vier of vijf keer per jaar glyfosaat zouden gebruiken om het onkruid te verdelgen, spuiten we nu hoogstens twee keer per jaar", zegt hij. "In de gebieden met compacte en gebarsten grond hebben we de vegetatie laten groeien en gewoon gewacht tot het zaad zich verspreidde. Vandaag zijn die percelen bijna weer volledig bedekt."
En terwijl eucalyptusbomen verwijderd worden en de vegetatie wordt hersteld tussen de jonge macadamiaplanten, verschijnen er vergeten vaste stromen, die afwateren naar de Klipkoppies Dam, een bij vissers populaire waterplas. Hopkins vertelt dat onlangs opnieuw parelhoenders zijn gezien.
Rechts: een zitstok voor roofvogels in een macadamiaperceel
Zaad van Acacia mearnsii, een invasief peulgewas, kan zeventig jaar in de grond blijven, en hoewel MTO de laatste jaren deze plant niet meer heeft gezien op de hellingen, als de percelen niet worden verzorgd, zullen de jonge macadamiabomen snel worden verstikt door dit gewas en onkruid, vooral gezien de hoge jaarlijkse neerslag van ongeveer 1.200 mm.
Men denkt ook aan een kudde vee voor in de toekomst, want er kan een aanzienlijke hoeveelheid graasland worden gegenereerd op enkele honderden hectaren macadamia-teelt.
Jaarrond bijenweide
Maar de belangrijkste reden voor de biodiversiteit in de boomgaarden is het voorzien van voedsel voor de bijen, zodat ze daar permanent kunnen verblijven. “We zijn van mening dat je niet kunt voorkomen dat bijen gestrest raken als ze worden verplaatst. Momenteel hebben we ongeveer 200 permanente korven op de percelen. Bijen moeten hier jaarrond kunnen leven.”
Wilde cichorei (Cichorium intybus) is zeer nuttig voor dit doel, evenals weegbree, een ander kruid dat vaak als onkruid wordt afgedaan maar geliefd is bij bijen. Lage kruiden voor de bijenweide worden aangevuld met inheemse bomen zoals Schotia ("boerboon") en Syzygium cordatum (water berry).
Vogels worden aangetrokken door de biodiversiteit in de open boomgaarden.
Dr. Schalk Schoeman, een entomoloog in dienst van de macadamiasector, wordt enthousiast van de nieuwe trend die hij ziet onder fruit- en notentelers in Lowveld. Hij heeft geregeld dat er op de percelen van MTO een aloë wordt geherintroduceerd die op het punt staat uit te sterven: Aloe simii. De plant is zo bedreigd dat de aanleg van een weg enkele jaren werd uitgesteld in afwachting van de uitkomst van een propagatieproef.
"We proberen zoveel mogelijk terug te geven aan de natuur", merkt Hopkins op. "Als ik naar alle insecten en vogels luister in onze boomgaarden en ik kijk naar hoe onze bomen groeien onder droge omstandigheden, denk ik dat alles wat we doen echt werkt."
Voor meer informatie:
Henry Hopkins
MTO Group
Tel: +27 13 590 0530 (Zuid-Afrika)
info@mto.group
www.mto.group/