Vorig jaar werd er wereldwijd voor in totaal 13,5 miljard euro aan aardappelen (vers en verwerkt) internationaal verhandeld. De waarde van de export van bevroren producten was met 7 miljard euro veel groter dan die van (verse) consumptieaardappelen, die had een omvang van 3,4 miljard euro. De internationale handel in andere verwerkte aardappelproducten was 2,3 miljard groot. En die van
pootaardappelen 0,7 miljard euro. Deze cijfers zijn exclusief de vaak innovatieve producten die van de 'zetmeel'-aardappelen gemaakt worden.
In ieder geval gaat in Noordwest-Europa de bulk van de consumptie- aardappelen naar de (diepvries)industrie. De grote bedrijven hebben vestigingen in diverse Noordwest-Europese landen. Dit verklaart de grote onderlinge handel tussen de grote teeltlanden Frankrijk, Duitsland, Nederland en België. Voor het lopende seizoen wordt ondanks de toch best langdurige droogte in voorjaar en zomer in Nederland een grote oogst verwacht, nl. 3,93 miljoen ton. De laatste tien jaar was alleen in 2011 en 2017 de oogst van consumptie- aardappelen zo groot. In veel andere landen is de oogst niet zo groot.
Pootaardappelen is een heel ander verhaal. Jaarlijks wordt er in Nederland ca. 1,5 miljoen ton van geoogst. Wereldwijd gezien is Nederland veruit de belangrijkste exporteur. Ook de markt van zetmeelaardappelen is een losstaand verhaal. In Nederland is het een groot product met een jaarlijkse productie van een kleine 2 miljoen ton.
Wereldwijde productie; handel veelal lokaal
Aardappelen worden wereldwijd geteeld met China en India als landen die eruit springen qua productieomvang. Ook de internationale handel vindt wereldwijd plaats, maar het grootste deel van de handel vindt plaats tussen een beperkt aantal landen in West-Europa en Noord-Amerika. De grote import- én exportlanden van consumptie- aardappelen zijn geconcentreerd in West-Europa. Het grootste deel van de consumptieaardappelen is bestemd voor de verwerkende industrie. De grote fritesverwerkers hebben meerdere fabrieken in de diverse landen. Al naar gelang de behoefte en de beschikbaarheid gaan de industrieaardappelen van (contract)teler naar de fabrieken, al of niet via tussenhandel, en passeren daarbij regelmatig de landsgrenzen, in beide richtingen. Bij de export (en import) van aardappelen met de omringende landen kunnen we de vraag stellen hoe relevant dit is. In feite is heel Noordwest-Europa (België, Nederland, Duitsland en Frankrijk) als één teeltgebied te beschouwen.
Van de bijna 4 miljoen ton die de Nederlandse verwerkende industrie in het seizoen 2021/22 (juli-juni) verwerkte kwam 1,56 miljoen ton ofwel bijna 40% uit het buitenland. Van de Nederlandse productie aan consumptieaardappelen gaat rond driekwart naar de Nederlandse verwerkende industrie. De Nederlandse import van consumptie- aardappelen is voor het overgrote deel bestemd voor de industrie.
België exporteert voor 3 miljard euro aan bevroren product
Nederland en België zijn groot in aardappelen en dan vooral als handelsland. Nederland produceert naast 3 tot 4 miljoen consumptie aardappelen ook nog veel (1,5 miljoen ton) pootaardappelen en zetmeelaardappelen (1,8 miljoen ton). België teelt 3,5 a 4 miljoen ton aardappelen, vrijwel allemaal consumptieaardappelen.
Nederland exporteerde vorig seizoen voor bijna 3 miljard euro aan aardappelen incl. verwerkte, maar excl. allerlei afgeleide producten waarin aardappelen verwerkt zijn. De export van België bedroeg in het seizoen 2021/22 bijna 2,7 miljard euro. Daarmee zijn de lage landen veruit de belangrijkste exportlanden van aardappelen, vers en verwerkt. De Verenigde Staten en Canada volgen daarna met
een totale exportwaarde van rond de 1,5 miljard euro.
Bij België is de handel in bevroren product dominant met een export in het afgelopen seizoen van 3 miljoen ton ter waarde van 2,2 miljard euro. De Belgische import en export van consumptieaardappelen is naar verhouding niet zo groot. Nederland importeert en exporteert veel consumptieaardappelen, maar naar waarde gezien is de export van bevroren product veruit het belangrijkste met in het afgelopen seizoen een waarde van 1,8 miljard euro.
Landsgrenzen zijn in aardappelwereld niet van belang
De bulk van de consumptieaardappelen gaat zoals gezegd naar de (diepvries) industrie. Volgens de diverse statistische bureaus heeft Nederland in het afgelopen seizoen veel consumptieaardappelen
geëxporteerd, maar ook de import was groot. Volgens Eurostat/CBS is er in het afgelopen seizoen vanuit Nederland 1,6 miljoen ton consumptieaardappelen uitgevoerd. Dat was veel vergeleken met
voorgaande seizoenen. De Belgische (diepvries) industrie is met afstand de belangrijkste afnemer met in het afgelopen seizoen een hoeveelheid van 745.000 ton. Belgische importcijfers geven een wat
kleinere hoeveelheid voor import uit Nederland, nl. 660.000 ton.
De export naar EU-landen vormt wel de bulk, want in het afgelopen seizoen werd er 325.000 ton consumptieaardappelen naar niet EU- landen uitgevoerd. Dit was wat minder dan in het seizoen ervoor, maar wel meer dan daarvoor. De belangrijkste afnemers van buiten de EU waren in het afgelopen seizoen Ivoorkust, Zwitserland, Mauritanië, Senegal, Trinidad en Tobago en Mali.
Import vrijwel geheel bestemd voor industrie
Nederland importeert ook veel consumptieaardappelen. Die gaan vervolgens vooral naar de industrie. In het afgelopen seizoen importeerde Nederland maar liefst 1,9 miljoen ton. Volgens CBS/Eurostat ging het voor het overgrote deel (1,3 miljoen ton) om import uit Duitsland. Overigens valt een dergelijk grote hoeveelheid niet helemaal terug te vinden bij de cijfers van de Duitse export. Die is met 0,9 miljoen ton flink lager maar nog best omvangrijk.
Op afstand zijn België en Frankrijk de andere leveranciers van consumptie/industrieaardappelen aan Nederland. Opvallend is dat het cijfer van de Nederlandse import uit België met 300.000 ton in het
afgelopen seizoen flink lager is dan het Belgische exportcijfer naar Nederland van 750.000 ton. Al met al blijkt wel dat er veel handel in consumptie/industrieaardappelen is tussen Nederland, België, Duitsland en in iets mindere mate ook Frankrijk maar dat de cijfers niet altijd goed op elkaar aansluiten. De Nederlandse consumenten kopen naar schatting een kleine 300.000 ton (tafel)aardappelen. Voor
een klein deel betreft dit importproduct in het voorjaar.
Frankrijk en Duitsland grootse exportlanden
Overigens is Frankrijk wereldwijd wel de grootse exporteur van consumptieaardappelen. In het afgelopen seizoen ging het zelfs om 2,5 miljoen ton. België en Spanje zijn de beide grote afnemers gevolgd door Italië en Portugal. De export naar Nederland had een omvang van rond de 90.000 ton. De Franse export naar landen buiten de EU is van bescheiden omvang. Duitsland is wereldwijd de tweede exporteur van consumptieaardappelen met in het afgelopen seizoen een hoeveelheid van bijna 2 miljoen ton. Nederland was veruit de belangrijkste afnemer op afstand gevolgd door België en Italië. Ook Duitsland exporteert relatief bescheiden hoeveelheden naar landen buiten de EU.
Na Nederland en België volgen de Verenigde Staten (2021: 0,56 miljoen ton) als exportland en dan Iran (ook 0,56), Egypte (0,46), Pakistan (0,43), Canada (0,43), China (0,39), India (0,35) en Spanje (0,33).
Na België en Nederland is Spanje wereldwijd het derde importland voor consumptieaardappelen. In het afgelopen seizoen importeerde Spanje 0,85 miljoen ton. Frankrijk was veruit de belangrijkste leverancier. Andere grotere importlanden van consumptie- aardappelen zijn: Italië, Oezbekistan, Rusland, Duitsland, de Verenigde Staten, Portugal, Nepal, Frankrijk en Afghanistan.
Afgelopen seizoen record export bevroren aardappelen vanuit België en Nederland
Vooral in België gaan veel aardappelen naar de diepvriesindustrie. In het afgelopen seizoen exporteerde België maar liefst 3 miljoen ton bevroren aardappelproducten ter waarde van 2,23 miljard euro. België exporteert naar heel veel landen waarvan een 40-tal meer dan 10.000 ton. Frankrijk is de belangrijkste afnemer gevolgd door het Verenigd Koninkrijk, Nederland en Spanje. Brazilië is de belangrijkste verder weg gelegen afzetmarkt voor Belgische diepgevroren frieten. Dan volgt de Verenigde Staten. In het afgelopen seizoen kon er een record hoeveelheid van 200.000 ton naar de Verenigde Staten worden uitgevoerd. Overigens is Canada voor de Verenigde Staten veruit de belangrijkste leverancier van diepgevroren aardappelproducten. In het afgelopen seizoen ging het om ruim 1,1 miljoen ton. Van de hele Belgische export gaat overigens een kleine helft naar landen buiten
de EU.
Nederland exploreerde in het afgelopen seizoen 2,0 miljoen ton diepgevroren aardappelproducten. Dat was flink wat meer dan in de beide voorgaande seizoenen. Daarvoor schurkte de export weleens
tegen de grens van 2 miljoen ton aan. Ook Nederland exporteert naar heel veel landen. Het Verenigd Koninkrijk is de belangrijkste afnemer. Gevolgd door Duitsland, België, Frankrijk en Saoedi-Arabië. Van de Nederlandse export aan diepgevroren aardappelen gaat overigens ruim de helft naar landen buiten de EU.
Nederlandse export pootaardappelen bleef in afgelopen seizoen achter bij voorheen
Pootaardappelen is een heel andere markt. Vanwege de ligging (dicht bij de zee) en de kennis is Nederland wereldwijd een grote speler op deze markt. In het afgelopen seizoen exporteerde Nederland volgens Eurostat/CBS cijfers ca. 800.000 ton pootaardappelen. Dat was minder dan in 2020/21 en nog minder dan de seizoenen daarvoor. In 2016/17 zou het volgens deze bron al eens bijna een miljoen ton geweest kunnen zijn. De productie van pootaardappelen in Nederland ligt al jaren op een niveau van ca. 1,5 miljoen ton. Als de cijfers van de diverse landen kloppen zou Nederland ongeveer de helft van de internationale handel in pootaardappelen vertegenwoordigen. De Nederlandse pootaardappelen gaan naar heel veel landen. Pakweg 55 tot 60% is gericht op EU-landen waarbij België de belangrijkste is. Buiten de EU zijn de Noord-Afrikaanse landen Algerije, Egypte en Marokko de belangrijkste afnemers. Andere afnemers zijn: Israël, Cuba, Irak, Turkije, Saoedi-Arabië, Libanon en Pakistan.
Zetmeel aardappelen
Jaarlijks wordt er in Nederland een kleine 2 miljoen ton zetmeel- aardappelen geteeld, vooral in de noordelijke provincies. Dit is een heel aparte markt. Van deze aardappelen worden de meest uiteenlopende vaak zeer innovatieve producten gemaakt.
Klik hier voor de achtergrondcijfers
Voor meer informatie:
Jan Kees Boon
Fruit and Vegetable Facts
www.fruitandvegetablefacts.com
fruitvegfacts@gmail.com