Ecuador is verreweg de grootste exporteur van bananen ter wereld en Fairtrade blijft het belang van een redelijk levensstandaard voor arbeiders in de bananensector benadrukken. Tijdens de onlangs gehouden jaarlijkse International Convention of Banana Exporters (AEBE) prees Fairtrade de Ecuadoraanse overheid en bananensector voor hun inzet voor het tot stand brengen van een leefbaar loon maar ging een stapje verder door aan te dringen op het bevorderen van gezonde banden met vakbonden en het zekerstellen van waardige banen voor duizenden arbeiders in de bananenteelt.
Uit een recente studie naar leefbare lonen in Ecuador, uitgevoerd in opdracht van de Global Living Wage Coalition door een team onder leiding van Martha en Richard Anker en met steun van Fairtrade, kwam naar voren dat het leefbaar loon in de drie voornaamste bananenteeltgebieden €387,84 per maand bedraagt. Bij de methodologie werd rekening gehouden met de kosten voor levensonderhoud in de betreffende regio's, zoals de woonlasten, kosten voor voedsel, onderwijs, gezondheidszorg, transport en andere essentiële zaken.
De Ecuadoraanse regering heeft haar eigen landelijke beleid voor een 'salario digno' (eerlijk loon). Momenteel is het zo dat het minimumloon op bananenplantages, inclusief de verplichte 13de en 14de maand, begint bij €392,02 per maand, hetgeen ongeveer gelijk is aan het leefbare inkomen. In ons streven naar het stellen van vaste standaarden voor leefbare lonen hebben we gemerkt dat er maar weinig andere landen zijn waar het minimumloon wettelijk is vastgesteld aan de hand van het leefbare loon. Verdere bijzonderheden en cijfers zijn in dit onderzoek te vinden.
Informaliteit in de sector en Fairtrade verbetert levens van arbeiders
Hoewel de resultaten positief zijn, is er nog veel werk te doen. Ondanks de goede praktijken van werkgevers in de sector, beschikken veel arbeiders in de Ecuadoraanse bananensector niet over een formeel contract. Er zijn geen officiële cijfers beschikbaar maar in het rapport wordt gesteld dat zo'n 40% van de arbeiders in de bananensector van het land hier op informele basis werken. Wegens het ontbreken van formele registraties is het voor de autoriteiten moeilijk te waarborgen dat hun rechten volledig worden gerespecteerd.
Zelfs voor degenen met een contract vormen duurzame leefomstandigheden nog steeds een uitdaging. Ondanks het feit dat onderwijs gratis is, worstelen ouders bijvoorbeeld vaak met de kosten voor schoolspullen, zoals schooluniformen, boeken, schrijfgerei en het vervoer van en naar school. Hoewel de gezondheidszorg in theorie ook gratis is, komt het er in de praktijk op neer dat het bijzonder lastig is om een doktersafspraak te maken. Het is heel gebruikelijk dat de wachttijden tot enkele maanden oplopen. Arbeiders op Fairtrade gecertificeerde plantages hebben de Fairtrade-premie gebruikt om tijdige toegang tot medische dienstverlening te verkrijgen, zoals gratis tandheelkundige en gynaecologische zorg.
Fairtrade dringt aan op zowel leefbare lonen als waardig werk
“Het Salario Digno-beleid is absoluut prijzenswaardig maar waardig werk draait om meer dan alleen een redelijk minimumloon," zegt Wilbert Flinterman van Fairtrade International. "Om tot waardig werk te komen zou het leefbaar loon gecombineerd moeten worden met een bredere benadering voor het beschermen van de fundamentele rechten en vrijheden op het werk, zoals gezondheid, veiligheid, gendergelijkheid, aanvaardbare werktijden, de vrijheid om zich te organiseren en te onderhandelen, om er maar een paar te noemen."
Fairtrade roept op tot actie op vijf hoofdpunten:
- Meer handel op Fairtrade-voorwaarden zodat telers een eerlijke prijs ontvangen en hun personeel een leefbaar loon uit kunnen betalen. Een leefbaar inkomen voor kleinschalige teeltbedrijven. Ook deze moeten een eerlijke prijs voor hun bananen krijgen. Fairtrade is het enige certificeringsprogramma met een minimumprijs voor bananen. Deze prijs wordt met enige regelmaat in overleg met de telers zelf aangepast aan de hand van de kosten van de duurzame teelt.
- Wetgeving over handels- en mensenrechten en regels met betrekking tot inkooppraktijken. Fairtrade dringt aan op verplichte HRDD-wetgeving. Het draagvlak voor wetgeving op het gebied van mensenrechten neemt toe, met name in Europese landen, nu gebleken is dat vrijwillige overeenkomsten maar weinig effectief waren. Voor Fairtrade is het essentieel dat een leefbaar loon wordt erkend als een mensenrecht in dit soort wetgeving maar ook met betrekking tot de prijsstelling, om zo de 'race tot the bottom' in de wereldwijde bananensector een halt toe te roepen.
- Collectief onderhandelen binnen de sector voor het realiseren van een leefbaar loon en waardig werk voor alle arbeiders. Eerlijke bananenprijzen worden het best vertaald in een sectorovereenkomst over lonen en werk. Dit geldt voor alle arbeiders in de bananensector. Dit kan niet alleen worden bereikt door een systeem van collectief onderhandelen, hetgeen afhankelijk is van de vrijheid van organisatie en het respecteren van vakbondsrechten. Fairtrade is van mening dat er in een gezonde bananensector ook sprake dient te zijn van gezonde arbeidsverhoudingen. We nodigen de sector uit om met ons, vakbonden en de gemeenschap samen te werken om de maatschappelijk dialoog te versterken binnen bedrijven en op sectorniveau.
- Invoering van een wereldwijde routekaart voor een leefbaar loon in de bananensector. Aangezien Ecuadoraanse telers op de wereldmarkt actief zijn, is het van belang dat aan dit onderwerp aandacht wordt geschonken op het World Banana Forum (een platform voor de voornaamste stakeholders binnen de mondiale bananen-supply chain) en besloten wordt tot de invoering van een Living Wage-routekaart met andere spelers binnen de wereldwijde bananensector.
- Langdurige verbintenissen met afnemers en retailers om betere arbeidsomstandigheden voor arbeiders te kunnen realiseren in de sector. Afnemers en retailers moeten hun handel niet weghalen bij telers die hun arbeidsomstandigheden nog moeten verbeteren. 'Due Diligence' voor mensenrechten houdt een gedeelde verantwoordelijkheid met leveranciers in om de praktijken te verbeteren. In het geval van Ecuador betekent dit eveneens het samenwerken met de sector en overheid om de sociale dialoog te versterken.
- Op al deze punten wil Fairtrade samenwerken.
Eerlijke prijzen en handelsvoorwaarden zijn cruciaal om te garanderen dat iedere arbeider en gezin een redelijk inkomen heeft uit arbeid. Om de arbeidsomstandigheden van alle medewerkers in de bananensector te verbeteren, is het essentieel dat zij zich vrij mogen verenigen in onafhankelijke organisaties en mogen onderhandelen over hun eigen arbeidsvoorwaarden. Tegelijkertijd hebben kwetsbare telers behoefte aan langdurige verbintenissen met afnemers, zodat zij kunnen investeren in het tot stand brengen van deze betere werkomstandigheden. Door te kiezen voor Fairtrade-bananen kan iedereen bijdragen aan een positieve verandering in de wereldwijde bananensector.
Voor meer informatie:
Fairtrade
Tel: +49 (0) 228 - 949 - 230
Email: [email protected]
www.fairtrade.net