De directie van een aantal citruspakstations in Limpopo, de noordelijkst gelegen provincie van Zuid-Afrika, heeft de drastische beslissing genomen om het verpakken op te schorten. Op sommige citrusteeltbedrijven is het oogsten tot aanstaande maandag stopgezet.
De aanleiding voor deze maatregelen is de illegale staking, zogezegd georganiseerd door All Truck Drivers Foundation, die niet alleen wegen blokkeert, maar ook vernielingen aanricht door vrachtwagens in brand te steken en ook vrachtwagenchauffeurs met geweld te lijf gaan. Net als vorig jaar is de staking een protest tegen de (vermeende) tewerkstelling van buitenlandse vrachtwagenchauffeurs zonder geldige werkvergunning. Legitieme vrachtwagenchauffeursbonden en vakbonden distantiëren zich echter met klem van deze illegale staking.
De activiteiten in de citrussector, dat volop in seizoen is, worden zwaar getroffen door wegblokkades, vernielingen en geweldplegingen.
Vrachtwagen die in brand is gestoken door illegale stakers.
Inpakwerk en oogst stilgelegd
Een citrushandelaar in Limpopo heeft moeite om alle werkzaamheden in zijn verpakkingsfaciliteit doorgang te laten vinden. "Gisteren konden wij gewoon niet verder met ons werk. Alles stond vol en we hebben de oogstwerkzaamheden dan ook moeten stilleggen. We kunnen niet meer citrus in één verpakking persen. Buiten staan de oogstbakken vol. De illegale staking had niet op een slechter moment kunnen komen."
Een illegale staking heeft gevolgen voor het wegtransport in heel Zuid-Afrika. "Containers komen niet van de koelopslag naar het schip, vrachtwagens kunnen geen containers lossen bij de koelopslag en dan terugkeren naar ons om de cirkel rond te maken," legt een pakhuismanager uit, die hoopt dat de illegale staking tegen volgende week voorbij zal zijn.
Verpakkingscentra in Limpopo die citrus en ook avocado's blijven inpakken, melden dat het transport aanzienlijk wordt vertraagd en dat het steeds moeilijker wordt om aan vrachtwagens te komen. Sommige fruitexporteurs hebben besloten om geen ladingen te verplaatsen totdat de dreiging van geweld is afgenomen.
Transport valt stil
Veel transporteurs hebben hun chauffeurs maandagmiddag van de weg gehaald. Op dit moment zijn de chauffeurs, die nog wel rijden, alleen bij daglicht operationeel voor hun eigen veiligheid. Veel vrachtwagenchauffeurs die uit het noorden komen, stoppen voor de nacht bij truckstops in Johannesburg in plaats van rechtstreeks naar de kust te rijden.
"Het heeft een enorme impact op de telers in Limpopo, omdat de pakhuizen vol raken en er vrachtwagens zijn die bepaalde gebieden niet kunnen bereiken," zegt Daniël Bosman van Werda Cargo. "Een reis van Limpopo naar Durban duurt meestal tussen de 18 en 22 uur maar kan nu wel oplopen tot 48 uur met één enkele lading. Het heeft een zeer groot effect op de transporteur wat kosten en inkomsten betreft en ook de exporteur wordt benadeeld, omdat de verzending niet kan plaatsvinden."
"We kunnen ons dit echt niet veroorloven in een tijd waarin we al verliezen lijden," zegt een transporteur. "Het doet ons echt pijn. Je weet niet waar het geweld in het land zal toeslaan. Onze chauffeurs zijn erg nerveus."
Vrachtwagenchauffeurs zijn hun leven niet zeker tijdens deze staking.
Lege koelhuizen in Kaapstad
De impact zal naar verwachting voelbaar zijn op de schepen die de komende dagen moeten varen, met als gevolg een vertraging in het bereiken van de overzeese markt. Daarbij staat het EU-scheepvaartschema gewoonlijk al onder grote druk. In Durban zitten de koelhuizen vol, terwijl er in Kaapstad koelhuizen leeg zijn vanwege de lage productiviteit in de haven van Kaapstad.
Legitieme transportarbeidersbonden en vakbonden nemen afstand van illegale staking
"De staking is geheel anders als vorig jaar. Vrachtwagens in de buurt van Kaapstad en Johannesburg branden uit. Het lijkt erop dat er een willekeur is van aanvallen," zegt Gavin Kelly, CEO van de Road Freight Association, die een aanklacht heeft ingediend tegen de leiders van All Truck Drivers Foundation, die aanzetten tot geweld tegen vrachtwagenchauffeurs en het vernielen van vrachtwagens. Volgens Kelly zogenaamd uit protest tegen de tewerkstelling van buitenlandse vrachtwagenchauffeurs zonder geldige werkvergunning en uit protest tegen de Nationale Commissaris van de Zuid-Afrikaanse Politiedienst.
All Truck Drivers Foundation, waarvan de leiders de verantwoordelijkheid voor de staking echter ontkennen, beweert dat meer dan 90 procent van de vrachtwagenchauffeurs die op de Zuid-Afrikaanse wegen rijden, buitenlands zijn. De xenofobie in Zuid-Afrika neemt toe naarmate de economie vertraagt. Kelly wijst erop dat de Zuid-Afrikaanse wet ruimschoots voorziet in de rechtvaardige oplossing van de beschuldigingen van de systemische tewerkstelling van buitenlanders die illegaal in het land verblijven om zo onder het minimumloon te kunnen betalen. "Bovendien," zegt Kelly, "hebben geregistreerde transportarbeidersbonden verklaard dat ze deze klachten niet hebben ontvangen van hun leden. De vakbonden hebben zich van de staking gedistantieerd, zoals ze dat vorig jaar ook hebben gedaan toen de staking uitbrak."
"De staking van dit jaar verschilt van vorig jaar, merkt Kelly op, "in die zin dat er dit jaar geen lijst is geweest van bedrijven die de arbeidswetten zouden hebben overtreden en dat de aanslagen geografisch wijder en willekeuriger zijn gebleken dan vorig jaar. Helaas is het niet duidelijk geweest wat de uitkomst is van de inspecties van het ministerie van Arbeid naar aanleiding van de klachten van vorig jaar, en of er bedrijven zijn gevonden die de arbeidswetten overtreden. Het zou nuttig zijn als het departement de controversiële bewering dat minder dan 10% van de vrachtwagenchauffeurs in Zuid-Afrika plaatselijke bewoners zijn, zou betwisten of bevestigen."
Een vrachtwagen blokkeert de weg in Kaapstad
De organisatie die achter het geweld zit, de All Truck Drivers Foundation, heeft vanochtend verklaard dat ze van plan zijn om hun staking voort te zetten. Ze hebben niet deelgenomen aan een bijeenkomst met de overheid en andere vrachtwagenorganisaties waarvoor ze eerder deze week waren uitgenodigd.