Volle terrassen, drukbezochte cafés en volgeboekte restaurants. Na een periode met lockdownrestricties was het enthousiasme om van de Nederlandse horeca gebruik te maken deze zomer hoog. Er was sprake van inhaalgroei. Tegelijkertijd zagen we tijdens de lockdowns een beweging naar meer supermarktuitgaven, aangezien de horeca gesloten was. Deze twee categorieën kunnen gezien worden als substituten van elkaar. Uit een analyse van ABN AMRO blijkt dat de verhouding tussen uitgaven aan Nederlandse supermarkten en horeca, voor het eerst sinds de corona-uitbraak, weer gelijk is aan de verhouding van voor de pandemie. Dit wijst erop dat de inhaalvraag aan horecabestedingen die startte in het voorjaar van 2022 inmiddels ten einde is gekomen. Zij analyseerden de uitgaven aan supermarkten en horeca vanuit geanonimiseerde en geaggregeerde transactiedata van ABN Amro rekeninghouders en geven inzicht in het verloop van de consumptieve bestedingen in deze twee categorieën.
Een typisch seizoenspatroon
In onderstaande figuur tonen zij het verloop van consumptieve bestedingen aan Nederlandse supermarktketens en horeca van januari 2018 tot en met oktober 2022. Hiervoor gebruiken ze de geaggregeerde en geanonimiseerde bestedingen van een vast panel van meer dan een miljoen rekeninghouders. Als er naar de bestedingen aan supermarkten gekeken wordt (gele lijn) dan zien ze dat huishoudens in de decembermaand meer geld besteden aan boodschappen dan in de andere maanden van het jaar. Dit is niet verrassend, gezien de feestdagen in deze maand. In februari wordt er typisch minder aan supermarkten uitgegeven; deze maand telt immers minder dagen. Duidelijk te zien is de forse toename aan supermarkt uitgaven aan het begin van de eerste lockdown. Mensen aten vaker thuis en bovendien werd er ook extra ingeslagen; het zogenaamde hamsteren.
Als er naar de horeca bestedingen gekeken wordt (groene lijn) dan zien ze een ander verloop. Het is niet de decembermaand waarin consumptieve bestedingen aan horeca het grootste zijn, maar gedurende de zomermaanden. Tijdens de lockdowns zien ze een flinke afname van uitgaven aan de horeca. Terwijl afhaalmogelijkheden bleven, was het niet meer mogelijk om in de kroeg te zitten of in een restaurant te eten. De daling van de uitgaven naar de horeca was het sterkste tijdens de eerste lockdown. In elke volgende lockdown was de daling minder sterk, wat het aanpassingsvermogen van zowel consument als bedrijven illustreert.
Uitgaven aan horeca en supermarkt als substituut
Substituten zijn producten die elkaar kunnen vervangen. Wanneer het ene goed niet verkrijgbaar is of relatief duurder wordt, betekent dit dat de vraag naar het andere goed toeneemt. Dit geldt ook voor uitgaven in de supermarkt en de horeca. Op het moment dat je besluit boodschappen te halen en thuis een maaltijd bereidt zit je immers niet in een restaurant. Dat horeca en supermarkten als substituten van elkaar gezien kunnen worden blijkt ook uit onze data. Ze zien dat horeca uitgaven dalen tijdens de lockdown en er dan juist extra geld wordt uitgegeven in de supermarkt.
Einde van de inhaalvraag in de horeca
Vanwege stijgende rentes en de hoge (energie)inflatie komt koopkracht onder druk te staan. Horeca uitgaven worden vaak als niet-essentieel beschouwd, terwijl dit niet voor boodschappen in de supermarkt geldt. Aangezien horeca uitgaven en supermarkt boodschappen als substituten kunnen worden gezien, is relatief minder geld uitgeven aan de horeca ten opzichte van de supermarkt een manier om geld te besparen.
De afgelopen jaren zijn uitgaven aan beide categorieën gestegen: de bestedingen liggen in 2022 ver boven het niveau van 2018. Alhoewel inflatie een rol speelt in de algemene stijgende trend die ze zien in beide lijnen, wordt het verloop rondom deze trend gedreven door consumptieve keuzes. Horeca bestedingen zijn echter meer gestegen dan de uitgaven aan boodschappen. Dit betekent dat er gedurende de zomer van 2022 relatief meer aan horeca werd besteed dan het geval was voor de pandemie. Er was sprake van een inhaalvraag naar horeca. Inmiddels, als ze naar de meest recente maanden kijken, dan zien ze dat de uitgaven naar de horeca en supermarkten weer op hetzelfde niveau zitten. De verhouding lijkt weer terug te zijn op dat van voor de pandemie. Ze kunnen nog niet zeggen of dit een eerste teken is van veranderend bestedingsgedrag door druk op de koopkracht of simpelweg vanwege het einde van de zomer. Wat onze analyse wel aantoont is dat het duidelijke inhaaleffect dat ze zagen in de horeca nu achter de rug is.
Bron: ABN AMRO