Schoeman Boerdery helpt honderd Zuid-Afrikaanse plattelandsgemeenschappen met teelttrainingen

Anders dan in de Zuid-Afrikaanse mijnsector, waar 1% van de nettowinst wettelijk moet worden besteed aan sociale en arbeidsprogramma's, bestaat een dergelijke wettelijke verplichting niet voor land- en tuinbouwbedrijven. Desalniettemin heeft Schoeman Boerdery, een grote citrusteler in het Senwes-gebied in Limpopo, zich gedwongen gevoeld een programma voor economische ontwikkeling mee te financieren. Het is het zogenaamde Broad-Based Livelihoods (BBL) programma, voor de omliggende gemeenschappen in Sekhukhuneland (Limpopo) en Mpumalanga.

Gogo Mashilo in de groentetuin in Motshephiri, Sekhukhuneland, die zij opzette nadat zij de deep trench methode had geleerd in het Sociotech/Umsizi BBL programma (foto's geleverd door Umsizi)

Het breed opgezette programma voor levensonderhoud werd gecreëerd en uitgevoerd door SocioTech en Umsizi Sustainable Social Solutions, die samen meer dan 30 jaar ervaring hebben met het opzetten van programma's om het probleem van chronische voedselonzekerheid, ondervoeding en armoede aan te pakken.

Marna de Lange, CEO van SocioTech: "Je kunt niet klein genoeg denken - R10 per dag kan iemands besteedbaar inkomen verdubbelen." Volgens haar heeft Covid de kwestie van voedselonzekerheid meer onder de aandacht gebracht en gaf de pandemie een impuls aan het BBL-programma.

"We moeten kansen benutten en dat begint met groenten"
"In de vijf jaar dat we met Schoeman Boerdery werken, heeft hun programma zich als een lopend vuurtje verspreid," legt Jeanine Kirkman, programmamanager bij Umsizi, uit.

"Vooral toen het programma werd uitgebreid naar naburige dorpen, en nog verder weg. Het BBL-programma helpt gewone mensen om hun levensonderhoud te ontwikkelen met wat ze al hebben, in hun eigen tempo, zonder afhankelijk te zijn van externe inputs, en om zo veel op te schalen als ze willen. Het wordt een nieuwe manier van leven."

Training in Strydkraal, Sekhkhuneland (provincie Limpopo)

In en rond Sekhukhuneland worden voortdurend nieuwe dorpen aan het programma toegevoegd. Het programma dat SocioTech en Umsizi namens Schoeman Boerdery uitvoeren is nu in 100 gemeenschappen aanwezig.

"We hebben gereageerd op de vraag naar verdere implementatie van het programma binnen onze huidige middelen, maar er is zoveel potentieel om dit nog breder te doen", zegt Jeanine. "We willen proberen andere partners aan te trekken om het naar een hoger niveau te tillen. Het is een beproefde oplossing, met mogelijkheden voor nog meer schaalbaarheid."

Ze merkt op dat het sterke netwerk van belanghebbenden van SocioTech en Umsizi een van de redenen is voor hun succes. Het project is zo ontworpen dat het de mensen aan de onderkant van de samenleving bereikt, en heeft een lage toetredingsdrempel.

"BBL is anders: het gaat erom zoveel mogelijk mensen te bereiken. We maken geen voorselectie van deelnemers; we stellen het open voor iedereen. Ons doel is niet om een streefaantal tuinen te hebben, ons doel is om hele gemeenschappen te helpen zichzelf uit de armoede te tillen, door meerdere wegen te creëren om toegang te krijgen tot de economie."

Het BBL-programma is uitgevoerd als lokaal economisch ontwikkelingsprogramma ten behoeve van mijnbouwbedrijven die zo kunnen voldoen aan hun sociale en arbeidsverplichtingen. Het loopt in acht provincies van Zuid-Afrika en is actief in duizend gemeenschappen. Daar zijn nu meer dan 25.000 deelnemers opgeleid in het verbouwen van voedsel en commerciële basisvaardigheden.

Zelfgekweekte aardbeien van een deelnemer aan het BBL-programma

MyFood
De eerste stap in de uitvoering van een BBL-programma is een massabijeenkomst. "We leggen uit dat we er niet zijn om aalmoezen te geven, maar dat we hen willen trainen om voedsel te verbouwen om hun gezin te voeden en inkomen te genereren," zegt Jeanine.

"We moeten het potentieel in de informele economie ontsluiten en dat kan bij iemand thuis beginnen, met groenten. We leren de deelnemers de deep trenching methode, om gebruik te kunnen maken van wat voor ruimte ze ook hebben. Je hebt geen geld nodig om een trench van 1 bij 3 meter te beginnen, want alle inputs zijn gratis te verkrijgen. De deep trenching-methode van bodemregeneratie is enorm succesvol gebleken, ongeacht de regio, de bodemkwaliteit of de regenval."

Deelnemers aan het programma, dat 8 tot 10 maanden loopt, krijgen geen zaden of andere inputs, maar worden ertoe aangezet zaad te verzamelen van de groenten die ze al eten. In de fruitboomcampagne van het programma kunnen ze leren hoe ze fruit kunnen toevoegen aan hun teeltpraktijken.

Volgens Marna ontstaat er snel een vertrouwensrelatie, omdat de begeleiders regelmatig terugkeren om te helpen. Een BBL-programma bereikt gewoonlijk uitstekende resultaten in circa drie jaar.

Kweektunnel en druppelirrigatie
Gezien de lage toetredingsdrempel is het voor deelnemers gemakkelijk om de deep trenchmethode aan anderen te leren. Deelnemers die kennis overdragen aan drie andere gezinnen die zo zelf groenten konden oogsten, komen in aanmerking voor een kweektunnel, als het budget dat toelaat.

"Deze kweektunnels zijn uitstekende reclame voor het programma. De tunnels zijn vaak het gesprek van de dag. Men krijgt een demonstratie van de installatie en het onderhoud van de tunnel en het irrigatiesysteem. De teler kan dan in één seizoen genoeg inkomsten genereren voor een tweede tunnel," zegt Marna.

Deze deelneemster verdiende een tunnel door haar expertise over groenteteelt te verspreiden in haar gemeenschap.

MyBusiness & MyFuture
Marna merkt op dat mensen met een zakelijke instelling al snel de mogelijkheden zien van groenteverkoop binnen de gemeenschap. Een extra voordeel is dat het geld in de gemeenschap blijft.

Een programma waarin de basisprincipes van het runnen van een bedrijf worden aangeleerd, zoals budgettering, administratie, prijsbepaling en kostenberekening, volgt dan. Dit kan worden toegepast op welk gebied de deelnemer ook kiest.

"Vaak is er zo'n gevoel van hopeloosheid in de gemeenschappen," zegt Marna. "Het MyFuture-onderdeel van het BBL-programma helpt mensen om zich een andere toekomst voor te stellen door doelen te stellen, en het MyFood-programma is de springplank."

Jeanine: "Schoeman Boerdery ziet het programma als onderdeel van hun visie om hun mensen, hun gemeenschap en hun land te helpen."