Het logistieke dilemma voor de Zuid-Afrikaanse fruitsector en de rol die de vertragingen in de haven van Kaapstad hierin hebben, waren afgelopen zondag voorpaginanieuws. In een krantenartikel was te lezen dat 'tonnen exportfruit weg liggen te rotten als gevolg van chaos in de haven'. Er werden marktleiders geciteerd die stellen dat de fruitsector dit seizoen tot dusver al €62,3 mln verlies heeft geleden.
De sector is voortdurend in gesprek met Transnet, de havenautoriteit die eigendom is van de staat, en de hoop bestond dat de situatie in de haven zou verbeteren na de Covid-lockdowns.
Een lange stoet van vrachtwagens in Salt River, die met fruit op weg zijn naar de containerterminal in de haven van Kaapstad en waarschijnlijk dagen zullen moeten wachten om gelost te worden.
"Het heeft allemaal te maken met de verouderde apparatuur en infrastructuur en het gebrekkige onderhoud in de haven van Kaapstad," laat een exporteur weten. De problemen worden volgens hem verergerd door de beperkte mogelijkheden voor reeferrederijen en de lage voorraden lege containers.
Hij voegt eraan toe: "We houden er inmiddels al rekening mee dat een zending vertraging oploopt voor het laden. De norm is dat een schip na het aanmeren binnen een dag word gelost. De volgende dag wordt het schip geladen en gaat het op weg naar de volgende haven van bestemming. Dit alles neemt maximaal zeven dagen in beslag. Momenteel duurt het gemiddeld al zeven dagen om een schip te lossen en nog eens zeven om het te laden. Ondertussen blijven er containers aankomen, die gelost moeten worden. Het fruit staat dus zeven tot 21 dagen te wachten om geladen te worden."
Er kan momenteel geen fruit voor Azië worden verladen vanuit Kaapstad
Vorig jaar zijn exporteurs begonnen met het per vrachtwagen vervoeren van steenfruit en druiven voor het Midden- en Verre Oosten naar de haven van Durban, vanwege de gunstige geografische ligging van deze haven ten opzichte van de Indische Oceaan. Eén exporteur laat weten dit jaar hetzelfde te doen, maar nu omdat hij geen andere keuze meer heeft.
Momenteel zijn er geen rederijen die in de haven van Kaapstad producten laden voor het Midden- en Verre Oosten omdat zij Kaapstad en de zogenaamde 'Transnet kwelling' liever omzeilen.
Exporteurs moeten diep in de buidel tasten om hun fruit over de weg naar Port Elizabeth en Durban te verladen. Op de route Kaapstad-Durban is er een tekort aan retourvracht en slechts een beperkt aantal koelvrachtwagens maakt gebruik van deze route. De vrachtkosten voor het over de weg vervoeren van fruit naar andere havens zijn ongekend hoog en worden nog verder opgedreven door de stijgende dieselprijs.
In Durban vertelt een manager van een koelhuis aan FreshPlaza dat hij dit jaar voor het eerst ruimte biedt aan druiven.
Gelijktijdige aankomsten zetten markt in Europa onder druk
Als gevolg van de vertragingen kwam een aantal schepen tegelijk in Europa aan. "Naast de gelijktijdige aankomsten zijn er ook containers die niet naar Rusland kunnen worden verladen en dus naar Europa worden omgeleid. Dit zet het systeem nog verder onder druk omdat verkeerde verpakkingen en kwaliteitsproblemen grote impact op de markt hebben."
Een druivenexporteur vertelt aan FreshPlaza dat het fout ging vanaf het moment dat er in december een stroomstoring was. In deze periode bleek dat Transnet niet over de noodzakelijke capaciteit beschikte om stroomstoringen op te vangen - een veelvoorkomend fenomeen in Zuid-Afrika.
De temperatuur van druiven die 36 uur ongekoeld werden bewaard werd weer naar beneden gebracht, maar toen was de schade al een feit. Telers en exporteurs rekenden dan ook op claims. Transnet beriep zich echter op overmacht, waardoor het niet waarschijnlijk is dat verzekeraars de schade zullen vergoeden. Het is echter een ramp voor de fruitsector.
Sommige exporteurs geven ook het nieuwe reserveringssysteem voor vrachtwagens de schuld van de vertragingen omdat fruit hierdoor dagen staat te wachten om geladen te worden.