"Op 12 januari hebben de ministers van Landbouw van zeven Latijns-Amerikaanse landen de noodklok geluid over de prijscrisis die stilaan zijn tol eist van kleine telers, arbeidskrachten, plattelands-gemeenschappen en het milieu. De bijeenkomst doet meer dan alleen de aanhoudende crisis die bananentelers treft even in de schijnwerpers zetten. Het is een oproep tot actie gericht aan alle spelers in de bananentoeleveringsketen.
Bananen zijn zonder twijfel het populairste fruit ter wereld. En met een geraamde wereldwijde exportwaarde van € 6,25 miljard per jaar is de bananenhandel de hoeksteen van de economie van veel landen. Bovendien zijn voor meer dan 450 miljoen mensen over de hele wereld bananen en bakbananen basisvoedsel.
Maar door de stijgende productiekosten voor verpakkingsmateriaal en meststoffen, de strijd tegen plantenziekten zoals TR4 en de lagere inkomsten vanwege de klimaatverandering en Covid-19, komt bananentelers het water aan de lippen te staan. Een leefbaar inkomen, duurzame landbouwpraktijken en zelfs de voedselzekerheid komen in gevaar.
Bananentelers zijn niet meer in staat gunstige contracten met handelaren af te sluiten en moeten dikwijls prijzen aanvaarden die onder de productiekosten liggen. Bananentelers verliezen momenteel geld op elke verkochte banaan. Dit vreet aan hun vermogen om een behoorlijk inkomen voor zichzelf en hun gezinnen te bekomen en om duurzaam te investeren in hun plantages. Het bedreigt ook de banen van duizenden werkkrachten en verslechtert de arbeids-omstandigheden in regio's waar opties voor alternatieve werkgelegenheid beperkt zijn.
De bezorgdheid over het welzijn van bananentelers is zo groot dat de regeringen van zeven bananenproducenten – Ecuador, Colombia, Panama, Guatemala, Costa Rica, Dominicaanse Republiek en Honduras – zich genoodzaakt zagen om publiekelijk te reageren en een gezamenlijke verklaring af te geven. Vorige week riepen ze de hele bananentoeleveringsketen op tot gedeelde maatschappelijke verantwoordelijkheid.
Fairtrade is het daar volmondig mee eens. Nu de druk op bananentelers toeneemt, is het tijd voor retailers en consumenten om op te staan en actie te ondernemen.
De afgelopen jaren hebben grote Europese supermarktketens indrukwekkende toezeggingen gedaan met betrekking tot een leefbaar inkomen voor alle schakels in hun toeleveringsketens voor bananen. Verschillende multinationals hebben zich aangesloten bij de IDH Roadmap for Living Wages en de INA/GIZ Living Income Working Group. Ook Fairtrade steunt beide initiatieven, want we beschouwen ze als essentieel om van top-down eisen op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) over te gaan naar een inclusief proces dat gebaseerd is op samenwerking, investeringen en solidariteit tussen alle spelers in de waardeketen. We geloven in empowerment en gedeelde verantwoordelijkheid, waarbij retailers ethische inkooppraktijken toepassen en telers naast efficiëntie en duurzaamheid ook fatsoenlijk werk en arbeidsrechten hoog in het vaandel dragen.
Maar de huidige gebeurtenissen laten zien dat er nog een lange weg te gaan is om tot gedeelde verantwoordelijkheid te komen. Veel retailers kijken nog steeds naar de telers om een onevenredig groot deel van de snel stijgende kosten op te vangen. Tegelijkertijd nemen ook de duurzaamheidseisen van retailers en consumenten gestaag toe, wat de financiële last en druk om nieuwe methoden in te voeren voor telers nog vergroot.
"Bij Fairtrade hebben we geconstateerd dat de grote afnemers er vaak voor kiezen om contracten met telers te beëindigen die moeite hebben om aan deze verhoogde eisen te voldoen, zonder hen de tijd of de middelen te gunnen om zich aan te passen. Als de supermarktketens er zich niet toe verplichten om de economische voorwaarden te scheppen voor het verwezenlijken van de sociale en milieudoelstellingen, zullen de bananentelers blijvend geconfronteerd worden met kosten die ze niet meer kunnen dragen en die zullen leiden tot verminderde investeringen in duurzame teeltpraktijken, onveilige werkomstandigheden, banenverlies, bedreiging van het levensonderhoud, meer precaire werkgelegenheid en zwart werk."
"We voelen ons in onze kijk op handel en in ons voorstel voor een minimumprijs gesterkt door de oproep die de regeringen van zeven bovengenoemde Latijns-Amerikaanse landen tot de grote bedrijven hebben gelanceerd. Beweringen over verantwoorde handelspraktijken zijn eenvoudigweg niet geloofwaardig zonder een eerlijke prijs die is overeengekomen met telers, waarbij alle economische, sociale en milieukosten in aanmerking worden genomen."
Bananen hebben een speciale plaats in Fairtrade. De eerste Fairtrade-banaan werd iets meer dan 25 jaar geleden verkocht. Vandaag de dag zijn er meer dan 250 Fairtrade gecertificeerde organisaties en plantages van kleine telers in 16 landen, die in het levensonderhoud voorzien van meer dan 36.000 telers en arbeiders.
Om nog eens 25 jaar eerlijke handel in de bananensector te garanderen, zal Fairtrade blijven aandringen op sociale rechtvaardigheid in de wereldwijde bananentoeleveringsketen. Om een leefbaar inkomen mogelijk te maken zal het blijven samenwerken met commerciële partners en ook telers en arbeiders blijven bijstaan in hun eis voor een eerlijke vergoeding voor hun product."
Silvia Campos Malpartida is senior adviseur Bananen bij Fairtrade.
Wilbert Flinterman is senior adviseur voor Werknemersrechten en Vakbondsrelaties bij Fairtrade.
Marike de Peña is voorzitster van het Netwerk van Bananentelers bij CLAC, het Latijns-Amerikaanse en Caribische Netwerk van Fairtrade-telers.
Willy Paredes is manager Supply Chain en Verkoop Bananen bij CLAC.
Voor meer informatie:
Andrew Zaganelli Giacalone
Fairtrade International
Tel: +49 172 546 8527
a.giacalone@fairtrade.net
www.fairtrade.net