Vrijdag 15 mei werden de cijfers over het eerste kwartaal gepubliceerd door het CBS. In dat kwartaal kromp de Nederlandse economie met 1,7% ten opzichte van het vorige kwartaal. Dit was vrijwel conform onze verwachting (zie: Forse krimp Nederlandse economie in eerste kwartaal). Wat met name opviel was de scherpe daling van de consumptieve bestedingen. Huishoudens hebben in het eerste kwartaal 2,7% minder besteed dan in het vierde kwartaal van 2019. Dit is grootste daling sinds het begin van de reeks in 1988. Maandelijkse consumptiedata van huishoudens laten zien dat – hoewel in januari (+0,5% j-o-j) en februari (+0,9% j-o-j) de consumptie nog groeit – het wel al onder het lange termijn gemiddelde zit (consumptieve bestedingen stegen gemiddeld zo’n 1,6% per maand j-o-j in 2019). Maart laat, niet onverwachts, een sterke daling zien. Consumptieve bestedingen krompen met 6,7% j-o-j. Een verdere uitsplitsing geeft aan dat met name de consumptie van diensten sterk daalt (11,8% j-o-j). Dit komt overeen met onze eerdere analyses van transactiedata. Met name de diensten zoals horeca, recreatie en reizen zijn getroffen.
Consumptie tijdens lockdown gemiddeld 19% lager, maar veert licht op vanaf half april
Nadat op 13 maart in Nederland de intelligente lockdown werd ingesteld, daalden de totale consumptieve bestedingen sterk. De totale bestedingen lagen tijdens de lockdownperiode (gemeten van 13 maart tot 11 mei) gemiddeld 19% lager dan in dezelfde periode van 2019 . Maar het verloop van de bestedingen veranderde wel gedurende de lockdownperiode. Het dieptepunt werd bereikt tussen eind maart en halverwege april, waarna de totale bestedingen weer licht aantrokken.
Tijdens de lockdown zat een gedeelte van de economie op slot. Dat is ook duidelijk te zien bij de bestedingen in de categorieën entertainment (-98%), reizen (-80%) en horeca (-72%), die tijdens de lockdown periode laag blijven. In andere bestedingscategorieën vertonen de data een wisselender patroon. Vanaf halverwege april bezoeken consumenten weer regelmatiger winkels, zo blijkt uit de fysieke pintransacties. Kledingzaken en winkels die vrijetijdsspullen en huis-tuin meubelen verkopen, profiteren. Ook de categorie ‘overige spullen’ profiteert. Daaronder vallen onder andere de verkoop van sieraden en boeken. Hoewel spa’s, zonnebanken en kappers nog dicht bleven, profiteerde ook de categorie wellness. Dit komt voornamelijk door de stijging van de verkoop van beautyproducten in bijvoorbeeld parfumeriezaken. De categorie die het meest profiteert van de lockdown, is online bestelling van boodschappen en voeding. Het aantal online bestellingen van voeding (boodschappen en bezorgen van restaurants) steeg gedurende de lockdown en bereikte in de eerste week van mei een plus van +182% ten opzichte van zelfde periode in 2019.
De ‘heropleving’ na de heropening op 11 mei is niet spectaculair
Op 11 mei werd een gedeelte van de lockdownmaatregelen versoepeld. De meeste contactberoepen, zoals kappers en fysiotherapeuten mochten weer open. Basisscholen gingen weer open en mensen hoefden alleen nog thuis te blijven als ze klachten hebben.
Ook kledingwinkels profiteren licht, de bestedingen bij deze winkels zijn weliswaar vergeleken met vorig jaar nog steeds negatief, maar minder negatief dan eerder tijdens de lockdown. Opvallend is dat hoewel consumenten nu, zelf boodschappen mogen halen indien ze klachtenvrij zijn, het online bestellen van boodschappen en eten nog steeds een forse groei laat zien ten opzichte van vorig jaar. De horeca- en de entertainmentcategorie is nog grotendeels gesloten en laat dus ook geen opleving zien. Ook blijven de uitgaven aan vervoer een reizen op een laag niveau hangen. Al met al blijven de totale bestedingen ten opzichte van een vergelijkbare week vorig jaar negatief. Dus van een heropleving of inhaalgroei is nu nog geen sprake.
Verwachte daling van consumptie van 7% voor 2020
Voor onze voorspellingen van de consumptieve bestedingen voor 2020 gaan we uit van een langzaam herstel van de bestedingen nadat de lockdown wordt opgeheven. Horeca (bars) en de entertainment industrie blijven tot minimaal juni dicht. Een gedeelte van de economie mag pas open na september, denk aan sportscholen en grote evenementen. Daarnaast zal de markt voor (internationaal) reizen mondjesmaat op gang komen, in sommige landen is het virus nog niet onder controle en overheden zijn bang dat door toerisme het coronavirus weer zal opleven.
Het is niet waarschijnlijk dat er in 2020 een vaccin op de markt komt. De 1,5 meter economie zal daardoor voorlopig blijven en leiden tot minder omzet in veel van de getroffen sectoren. Thuiswerken is het ‘nieuwe normaal’, waardoor de uitgaven aan vervoer structureel lager blijven. Consumenten blijven bovendien voorzichtig. Dit blijkt ook uit het consumentenvertrouwen gepubliceerd door het CBS. Het consumentenvertrouwen in april was -22. De extra meting in de tweede helft van april liet een verdere daling zien naar -27, om nu bij de meting voor mei uit te komen op -31. Bij de twee laatste metingen oordeelden consumenten vooral negatiever over de economische situatie. Deze deelindicator zakte verder weg van -31 voor april naar -52 in mei. In tijden van grote onzekerheid besteden consumenten minder, met name aan luxe uitgaven zoals een nieuwe auto of een vakantie. Al met al verwachten we voor Nederland een krimp van de consumptieve bestedingen van ongeveer 7% j-o-j in 2020.
Bron: ABN AMRO