Gezonde voeding is cruciaal voor de gezondheid van individuen en de samenleving als geheel. Consumenten willen gezonder eten, maar lopen tegen belemmeringen aan: gezonde voeding is duurder en minder makkelijk en snel te verkrijgen dan ongezonde voeding. Dit blijkt uit het consumentenonderzoek uitgevoerd door Panelwizard in opdracht van ABN AMRO.
Omdat de verantwoordelijkheid voor gezonde voeding versnipperd is, is nog meer samenwerking tussen supermarkten, producenten en overheid nodig.
Uit het onderzoek van Panelwizard blijkt dat bijna 89 procent van de ruim 1.000 respondenten gezonde voeding (zeer) belangrijk vindt. De Schijf van Vijf is voor de definitie van gezonde voeding in dit onderzoek als uitgangspunt opgenomen. Ondanks deze intentie stuiten consumenten op verschillende belemmeringen. Prijs vormt een belangrijke factor; bijna 38 procent van de ondervraagden geeft aan dat gezonde producten te duur zijn. Opvallend is dat met name huishoudens met jonge kinderen (44,9 procent) en de leeftijdsgroep 18 tot 30 jaar (53,6 procent) gezond eten te duur vindt.
Daarnaast speelt gemak en snelheid een rol, met 21,3 procent van de respondenten die aangeven dat gezonde voeding moeilijker te verkrijgen en minder snel te bereiden is dan ongezonde voeding. Ook hier geldt dat huishoudens met jonge kinderen (31,5 procent) en de groep tussen 18 en 30 jaar (37,3 procent) relatief hoog scoren. Andere belangrijke redenen zijn dat de consument gezond eten minder lekker vindt (16,7 procent) of het lastig vindt om te achterhalen of producten gezond zijn vanwege slechte informatievoorziening (15,5 procent).
Terwijl gezonde voeding geassocieerd wordt met complexe en lange bereidingstijden, zijn ongezonde keuzes – producten die buiten de Schijf van Vijf vallen – overal beschikbaar: in supermarkten, op stations en bij fastfoodketens. Ongezond voedsel wordt als relatief goedkoop gezien, gemakkelijk te 'snacken', vaak aantrekkelijk gepresenteerd en is op veel plekken beschikbaar.
Supermarkten dragen verantwoordelijkheid
Ruim 80 procent van de consumenten brengt een bezoek aan de supermarkt om boodschappen te doen voor het avondeten, blijkt uit ons onderzoek. Supermarkten hebben daarmee een grote maatschappelijke verantwoordelijkheid. Ze bepalen in belangrijke mate wat consumenten aangeboden krijgen, tegen welke prijs, en hoe zichtbaar die producten zijn. De inrichting van supermarkten is vaak zodanig dat consumenten worden gestuurd in hun keuze, bijvoorbeeld door kassapromoties, volumedeals of opvallende plaatsing van producten op het schap. Meestal komt de consument weliswaar eerst in aanraking met de groente- en fruitafdeling, wat een gezonde keuze stimuleert, maar critici beargumenteren dat circa 80 procent van het supermarktaanbod buiten de Schijf van Vijf valt. Voor veel consumenten wordt het hierdoor lastiger om structureel gezondere keuzes te maken, zelfs wanneer de intentie er wel is.
© ABN AMRO
Voedingsspeciaalzaken, zoals slagers, groenteboeren of bakkers, bereiken slechts een beperkt deel van de bevolking vanwege doorgaans hogere prijzen en een minder bereikbare ligging. Consumenten doen het grootste deel van hun boodschappen in de supermarkt (one-stop-shopping). Dit onderstreept dat juist supermarkten, die een breed publiek bedienen, een sleutelpositie innemen om gezonde voeding voor iedereen toegankelijk te maken.
Ook voedingsbedrijven aan zet
Voedingsbedrijven dragen ook een grote verantwoordelijkheid in het bevorderen van een gezonde leefomgeving. De druk op de sector neemt toe naarmate de ontwikkeling van obesitas niet wordt gekeerd. Respondenten in het onderzoek van Panelwizard geven aan vooral op voedingswaarde (suikers, vetten, zout, eiwitten), energie en ingrediënten te letten om te bepalen welke voeding gezond is. Een op de drie respondenten zegt hiervoor gebruik te maken van de Schijf van Vijf. De veelbesproken Nutri-score, het voedsellogo dat met kleuren aangeeft hoe gezond een product is binnen een productgroep, wordt minder gebruikt. Een op de zes respondenten kijkt naar de Nutri-score. Omdat veel producten buiten de Schijf van Vijf vallen en consumenten deze kopen omdat ze vooral lekker zijn, is de Nutri-score bij uitstek geschikt om de consument het 'betere alternatief' binnen een productgroep te laten kiezen en de voedingsindustrie te stimuleren de samenstelling van deze producten te verbeteren.
Horeca vooral gezien als moment van genieten
Ook horecagelegenheden dragen verantwoordelijkheid voor het aanbieden van gezonde voeding. Steeds meer mensen eten buiten de deur of laten maaltijden bezorgen. Het aanbod binnen met name de fastfood bestaat voor een groot deel uit energierijke, bewerkte producten met een lage voedingswaarde. Vooral in de buurt van scholen is fastfood om die reden niet wenselijk. Veel respondenten in ons onderzoek (64 procent) vinden het (zeer) belangrijk dat restaurants gezonde opties aanbieden op het menu. Toch zien consumenten uiteten gaan ook als een moment om te genieten van een maaltijd zonder bezig te zijn met de vraag of de gerechten al dan niet gezond zijn, blijkt uit de enquête.
Positieve ontwikkelingen
Er zijn ook positieve ontwikkelingen. Enkele supermarkten nemen concrete stappen om gezondheid toegankelijker en aantrekkelijker te maken. Zo verwijderde Dirk van den Broek als eerste grote keten alle snoepwaren bij de kassa's en verving deze door gezondere alternatieven. Albert Heijn ontwikkelde een app waarbij klanten inzicht krijgen in de voedingswaarde van hun winkelmandje. Ekoplaza biedt naast louter biologische producten ook een vitaal weekmenu op de website. Lidl richt zich in toenemende mate op het stimuleren van groenten en fruit, ook voor mensen met een kleiner budget.
Ook producenten zijn in ontwikkeling. Zo introduceerden verschillende leveranciers van pindakaas de 100% variant. Magioni biedt gezondere alternatieven van onder andere pizzabodems en pancakes en Ella's Kitchen positioneert zich met gezonde en gemakkelijke voeding voor baby's en jonge kinderen. Het Nederlandse Hak zet zich in voor groei in groente- en peulvruchtconsumptie met innovatieve gemaksoplossingen.
Bron: ABN AMRO