Er wordt in Europees verband nog altijd gewerkt aan het sterk versoepelen van de regels rondom genetisch gemodificeerde gewassen. Veredelingsbedrijven willen al lange tijd toegang tot moderne veredelingstechnieken, waaronder CRISPR-Cas, maar Europese regels laten het nog niet toe.
Met nieuwe regels wil Europa het concurrentievermogen van de agrovoedingssector verbeteren en een gelijk speelveld voor Europese marktdeelnemers garanderen, de voedselzekerheid te vergroten en de externe afhankelijkheid verminderen. Wat nu op tafel ligt, is een compromisvoorstel. Het voorstel ligt bij het Europees Parlement en de Raad van Lidstaten voor een definitieve stemming. Wanneer deze zal plaatsvinden is nu nog niet bekend.
"We zijn heel blij dat er nu een voorstel ligt", reageert Michel Klompenhouwer, directeur van Plantum. "'Het is een stapsgewijs proces dat niet altijd zo snel gaat als wij zouden willen, maar met deze stap komt de mogelijkheid om ook in de EU nieuwe gewassen met moderne technieken, zoals CRISPR-Cas, te gaan ontwikkelen echt dichterbij. En dat is goed nieuws, wij willen dat veredelaars (en hun klanten) kunnen gaan kiezen of ze wél of niet gebruik willen maken van deze technieken."
Namens Boerenbond reageert voorzitter Lode Ceyssens. "Dit is een belangrijke stap voor de landbouw. Het toepassen van nieuwe genomische technieken maakt onze landbouw beter bestand tegen de invloeden van klimaatverandering, verbetert onze voedselzekerheid en biedt ons de kans nog duurzamer te produceren."
Het oorspronkelijke voorstel
De Europese Commissie (EC) publiceerde in 2023 hun voorstel voor regulatie van New Genomic Techniques (NGT). De Commissie stelde twee categorieën voor om NGT-toepassingen van elkaar te scheiden. In de eerste categorie passen de gewassen die ook met conventionele veredelingstechnieken verkregen zouden kunnen worden, of die in de natuur zelf kunnen ontstaan. Voor deze categorie geldt een notificatieverplichting, die eenvoudig zou moeten zijn. Voor het uitgangsmateriaal van Categorie-1 NGT planten geldt een labellingsverplichting. Deze Categorie-1 planten worden uitgesloten voor biologische ketens.
NGT-gewassen die niet voldoen aan de criteria voor categorie 1, vallen dan in categorie 2. Voor deze categorie geldt een 'GMO-light procedure'. Een uitgebreide veiligheidsbeoordeling blijft verplicht, maar de huidige lange, complexe en dure GMO-procedure geldt niet voor deze gewassen. Ook worden verbeteringen voorgesteld om voor een level-playing field te zorgen in de Europese Unie, zodat individuele lidstaten geen mogelijkheid hebben om teelt van goedgekeurde gewassen tegen te houden.
Met behulp van moderne veredelingstechnieken zoals CRISPR-Cas kunnen verbeterde plantenrassen sneller worden ontwikkeld, met specifieke eigenschappen die inspelen op de uitdagingen waarmee de agrofoodsector wordt geconfronteerd. Zo kunnen deze nieuwe rassen beter bestand zijn tegen de gevolgen van klimaatverandering, zoals droogte of overstromingen, en vereisen ze minder gebruik van meststoffen en pesticiden.
Uitkomst triloog
Het compromisvoorstel dat nu voorligt, behoudt de vereiste labelling van uitgangsmateriaal voor Categorie-1 NGT planten, weet Plantum, dat donderdag na bekendmaking van het nieuws direct haar leden informeerde. Verder is toegevoegd dat herbicide-tolerantie en 'productie van een bekende insecticide-stof' uitgesloten zijn van Categorie-1 NGT. Planten met die eigenschap zouden automatisch Categorie-2 NGT zijn.
Ook is opgenomen dat aanvragers van een Categorie-1 NGT-plant informatie moeten aanleveren over alle relevante octrooien voor die plant. Deze informatie wordt ook in een publieke database opgenomen.
Patenten
Over het patentenpunt is discussie. De biosector maakt zich er zorgen over en vreest dat er een enorme toename van patenten komt, waardoor vrije veredeling voor kleinere bedrijven lastiger wordt. Bovendien vreest men inmenging van gentech in bioveredeling, iets waarvan men gewassen wil vrijwaren.
Een jaar na de inwerkingtreding van de nieuwe regels belooft de Europese Commissie een studie publiceren over de impact van octrooiering op innovatie, de beschikbaarheid van zaden voor telers en het concurrentievermogen van de EU-veredelingssector. Vervolgens zal de Commissie aangeven welke vervolgmaatregelen nodig zijn of een wetsvoorstel publiceren om de in het onderzoek geconstateerde problemen aan te pakken.
Het compromisvoorstel wordt nu voorgelegd aan het Europees Parlement en de Raad van Lidstaten voor akkoord. Pas als beide instituten akkoord zijn, kan gezegd worden dat de Europese Unie een NGT-wet heeft aangenomen. Kortom: uitkomst van de triloog is weer een (grote) stap verder in een proces dat nog niet ten einde is, constateert Plantum.
Nog even geduld
De branchevereniging voor 300 bedrijven in de sector veredeling, vermeerdering en opkweek van zaden en jonge planten blijft de ontwikkelingen op het dossier NGT volgen. De focus ligt nu op de tweede stemming van het Europees Parlement en de Raad van Lidstaten. Mochten zij instemmen, dan zal er nog twee jaar worden gewerkt worden aan zogeheten implementing acts voor verdere uitwerking, weet Plantum. "'Ook dan zullen wij gebruik maken van elke mogelijkheid om, gevraagd én ongevraagd, onze positie uit te dragen naar (nationale) politici, beleidsmakers en andere betrokkenen."
Bron: Raad van Europa/Plantum/Boerenbond/Bionext
