In de talkshow van Humberto ging het donderdagavond 19 juni over het gebruik van Tracer in de kersenteelt. Er is veel te doen om de tijdelijke vrijstelling die dit seizoen opnieuw is gegeven en het gebruik van het gewasbeschermingsmiddel. Ook in het programma op RTL 4 werd er dus aandacht aan besteed, waarbij er, zo stelt Jan Peeters van Fruitconsult, een 'nieuw dieptepunt werd bereikt in berichtgeving rond gewasbeschermingsmiddelen bij kersen'.
"In de RTL4-uitzending van Humberto Tan werd een nieuw dieptepunt bereikt in het verspreiden van volledig onjuiste informatie over gewasbeschermingsmiddelen op kersen, vervolgens uitmondend in een hele discussie over bestrijdingsmiddelen in algemene zin. Schokkend dat er aan de voordeur van zo'n programma niet een redactie zit die vooraf checkt of degenen die het onderwerp bespreken, wel enige kennis en autoriteit hebben op dit gebied", zo vertelt hij in een uitgebreid betoog.
"Betreffende tafelgast, Marijn Frank van Keuringsdienst van Waarde, vertelde met droge ogen dat het onlangs voor de kersen tijdelijke toegelaten middel Tracer, de werkzame stof glyfosaat zou bevatten. Vervolgens ging zij in op de risico's die glyfosaat op kersen zou veroorzaken, waarin zij het Italiaanse onderzoek aanhaalde wat enkele weken geleden naar buiten kwam en waarin de relatie tussen glyfosaat en leukemie aangetoond zou zijn. Inmiddels worden door diverse onderzoeksjournalisten zoals Simon Rozendaal en Maarten Keulemans stevige vraagtekens gesteld bij dit onderzoek, maar belangrijker nog is het feit dat het volledige onzin is dat er glyfosaat zou zitten in de biologische insecticide Tracer.
Politiek verslaggever Floor Bremer, die zich al verontschuldigde niet heel goed in de materie te zitten, stelde vervolgens ook weer dat er over de insecticide glyfosaat al jarenlang heel veel te doen is. Het is natuurlijk volledige onzin dat Nederlandse groente en fruit glyfosaat zouden bevatten. Glyfosaat is een herbicide (onkruidmiddel) die niet over het gewas gespoten wordt. Het is onbegrijpelijk dat men voor zo'n uitzending geen echte experts uitnodigt rondom de Suzuki-fruitvlieg zoals de Wageningse onderzoeker Herman Helsen. Zelden gezien dat een plank zo ver mis geslagen wordt.
Vervolgens gingen Marijn Frank en Humberto Tan door over een uitzending die Keuringsdienst van Waarde gemaakt heeft over de zogenaamde risico's van (toegestane) residuen in groente en fruit voor baby's en zwangere vrouwen. Het is onbegrijpelijk dat Marijn Frank, die inmiddels toch op de hoogte moet zijn van de stevige kritiek die zij onder andere van het Voedingcentrum heeft gekregen over de inhoud van betreffende uitzending, toch vasthoudt aan de uitspraken uit die uitzending. Het Voedingcentrum heeft op haar website uitgebreid aandacht besteed aan het feit dat ook baby's en zwangere vrouwen zonder bedenkingen verse groente en fruit kunnen eten. Zij baseren zich hierbij op tal van wetenschappelijke experts.
De feiten rondom de kersen:
- Er is sinds circa 12 jaar sprake van een invasief insect, Suzuki-fruitvlieg (Drosophila suzukii), welke alle zachtfruitsoorten in Nederland aantast, maar ook alle besachtigen in de natuur. Het insect kent 6-8 generaties per jaar. Bij iedere generatie kunnen de vrouwtjes 300 eieren in de vruchten leggen. In tegenstelling tot de normale fruitvlieg, welke geen intacte vruchten aantast, legt dit insect eitjes in rijpende vruchten, welke vervolgens uitgroeien tot kleine wormpjes. Logischerwijs zijn partijen met kersen of andere zachtfruitsoorten waarin een deel van de vruchten is aangetast, volledig onverkoopbaar.
- In de professionele kersenteelt wordt binnen een fijnmazig gaas geteeld, waardoor de fruitvlieg grotendeels buiten de kersenaanplanten gehouden wordt en nog slechts 20% van de bespuitingen nodig is, in vergelijking met 5 jaar geleden.
- Tegen de Suzuki-fruitvlieg zijn in Nederland twee middelen beschikbaar die effectief werken, internationaal zijn er veel meer middelen toegestaan. Voor Nederland is het ene middel Exirel. Dit middel is echter in Nederland maar ééns per 3 jaar toegestaan; internationaal is het twee keer per jaar toegestaan. Exirel heeft inmiddels een reguliere toelating. Het tweede middel is het biologische middel Tracer, ofwel Spinozad. Het is een biologisch middel van natuurlijke oorsprong, wat in vele andere gewassen is toegelaten en ook breed wordt toegepast in de biologische teelt. Ook internationaal is het een middel dat heel breed wordt toegepast in de teelt van groente en fruit. In Nederland heeft de fabrikant (nog) geen reguliere toelating aangevraagd voor gebruik op kersen, omdat kers in Nederland een heel klein gewas is, waardoor de fabrikant het financieel niet interessant vond om een toelating aan te vragen. Hierdoor is steeds een tijdelijke ontheffing nodig.
- Afgelopen jaar is de tijdelijke toelating van Tracer en Exirel pas in de oogst gekomen en waarbij aan het gebruik van zowel Exirel als Tracer hoge eisen gesteld werden aan de wijze van toepassing. Doordat de randvoorwaarden zo laat duidelijk werden, hadden telers niet altijd hun spuittechniek op orde. NVWA heeft er in 2024 een speerpunt van gemaakt om de veelal kleine kersentelers te inspecteren. Er waren duidelijk te veel afwijkingen van het wettelijk spuitvoorschrift, waarin bijvoorbeeld geëist werd dat de teler met een 99% driftreducerende spuit zou werken. Diverse telers hadden enkele jaren geleden de stap gemaakt naar 95% of 97,5% driftreductie en hadden nog niet geïnvesteerd in een nieuwe 99% spuit, omdat die een aantal jaren vergt om terug te verdienen. Er waren echter ook telers die het middel Exirel inzetten, ondanks het feit dat ze in 2023 ook gespoten hadden.
- Tot slot waren er telers die in de nadagen van hun fruittelerscarrière als kleine neventeelt nog kersen hebben, maar hun diploma's/bijscholingen rondom bespuitingen niet meer op orde hadden. Het is evident dat deze afwijkingen écht niet kunnen, maar het is ook evident dat dit geen acties zijn die enige schade kunnen toebrengen aan de volksgezondheid. Voor de NVWA was de slechte naleving van de regels, echter wel reden om een negatief advies te geven rondom de ontheffing van Tracer. Hierbij moeten we wel bedenken dat in geen enkel ander land in Europa de regels rondom Tracer en Exirel zo streng zijn als in Nederland. In het buitenland mag men beide producten 2-3 keer gebruiken en zitten er veel minder strikte regels aan de spuittechniek. Als reactie op de slechte naleving hebben de kersentelers stevig in de spiegel gekeken. Een aantal telers is gestopt met de teelt van kersen en veel telers die doorgaan met de kersen hebben geïnvesteerd in nieuwe spuittechnieken etc. De Nederlandse Fruittelers Organisatie heeft op basis van deze maatregelen van de telers hard gepleit voor een tijdelijke ontheffing van Tracer. Het CTGB was hier voor. De NVWA was nog altijd tegen. Uiteindelijk hebben zowel het ministerie van LVVN als het ministerie van I&W besloten om de tijdelijke ontheffing voor Tracer toch te verlenen, omdat anders het einde dreigde van de Nederlandse kersenteelt.
Ik hoop dat RTL en Humberto het lef hebben om in een volgende uitzending de onjuistheden uit hun uitzending van 19 juni volledig te rectificeren en sorry te zeggen tegen de fruittelers die zij onmiskenbaar beschadigd hebben. Daarnaast hoop ik dat Floor Bremer en Marijn Frank zich veel beter verdiepen in deze materie alvorens zij in een mainstream talkshow dit soort uitspraken doen.
Tot slot hoop ik dat iedereen, ook Youp van 't Hek, enorm zal genieten van Hollandse kersen die op dit moment volop verkrijgbaar zijn."
Statement NFO
Ook de NFO heeft met teleurstelling kennisgenomen van de uitzending van Humberto over gewasbescherming in de sierteelt en voeding, zo geven ze aan. "Het gesprek verliep chaotisch, met onjuiste beweringen die niet alleen de feiten geweld aandoen, daardoor ook onterecht teelten in diskrediet brengen.
Feiten ontbraken
Er werd geen onderscheid gemaakt tussen wetenschappelijk onderbouwde data en ongefundeerde uitspraken, waardoor kijkers een vertekend beeld kregen van gewasbescherming. Aanpak van insectenplagen en onkruid liepen door elkaar heen. Het biologische middel wat in verschillende (biologische) teelten wordt ingezet werd onterecht gekoppeld aan glyfosaat en daardoor weer gekoppeld aan allerlei onderzoeken. Een misser.
Polariserende werking
In plaats van een genuanceerd debat werd gekozen voor sensationele framing. Werken aan een beter milieu en werken aan betaalbaar gezond lokaal en veilig voedsel komen zo tegenover elkaar te staan.
Negatieve impact op telers
De eenzijdige presentatie geeft geen enkele waardering voor al die familiebedrijven die zich dagelijks inzetten voor onze voedselzekerheid.
Wij roepen RTL en de makers van het programma op om werk te maken van:
Een evenwichtige weergave van feiten, onderbouwd met betrouwbare bronnen; constructieve en inhoudelijke discussie in plaats van sensatie en polarisatie; Ruimte voor de stem van professionals, met expertise in gewasbescherming en voedselveiligheid. De NFO staat open voor een gesprek en heeft de redactie van Humberto een bericht gestuurd."
Bekijk hier het item in het programma Humberto