Het is dit jaar een moeilijk seizoen geweest voor bananen op de wereldmarkten, maar in sommige landen zien de vooruitzichten er beter uit. In Nederland herstelt de bananenmarkt zich na een matige zomer, met stijgende prijzen en een stabiel aanbod. Duitsland rapporteert echter een zwakke vraag maar een stabiele verkoop, met af en toe een overaanbod waardoor prijsverlagingen nodig zijn. Italië kampt met extreem lage prijzen, wat vooral gevolgen heeft voor de bananenrijpers die worstelen met minimale winstmarges. Spanje daarentegen heeft het evenwicht in zijn bananenproductie hersteld na de vulkaanuitbarsting, met stabiele prijzen en een toegenomen binnenlandse teelt. Zuid-Afrika kampt met een laag bananenaanbod en aanzienlijk hogere prijzen als gevolg van weersgerelateerde problemen.
In India zorgen een tekort aan regen en kwaliteitsproblemen voor onzekerheid over de toekomstige teelt en beschikbaarheid van bananen. Ondertussen kampt China met schade door tyfoons die de binnenlandse teelt aantasten en verschuivingen in de invoer, terwijl Noord-Amerika zich voorbereidt op een groter bananenaanbod. Ecuador, 's werelds grootste bananenexporteur, ziet de export groeien dankzij de dynamiek van de teelt, de lagere vrachttarieven en de toegenomen export van biologische bananen naar de Verenigde Staten. Daarnaast worstelt de bananensector in het land met veiligheidsdreigingen in verband met drugshandel en investeert het zwaar in veiligheidsmaatregelen om zijn wereldwijde exportpositie te beschermen.
Nederland: Bananenmarkt trekt aan na tamme zomerverkoop
Na een wat tamme verkoop in de zomer trekt de bananenmarkt momenteel aan. "Prijzen voor gerijpte bananen zijn op de daghandel inmiddels gestegen naar een niveau tussen 14-17 euro. Maar we hebben ook wel een slechte periode achter de rug", vertelt een Hollandse importeur. De vertragingen in het Panamakanaal hebben vooralsnog weinig effect gehad op de bananenaanvoer. "Nu zien we dat Ecuador op dit moment een lagere productie heeft. Het meeste fruit komt nu van de Atlantische kant uit landen als Costa Rica, Colombia en Guatemala, dus die zitten aan de goede kant. Wel wordt er momenteel over gesproken om ook de grote zeeschepen langer voor het kanaal te laten wachten, dus het blijft wel boven de markt hangen.” Naast de stabiele afzet richting retail vormt de foodservice een groeiende markt voor de bananen.
Duitsland: Geen sterke vraag naar bananen
De vraag naar bananen op de Duitse markt is de laatste tijd niet bijzonder sterk geweest. Aan de interesse die er was, kon gemakkelijk en zonder moeite worden voldaan. Meestal hebben handelaren hun aanbod aangepast aan de matige vraag, wat resulteerde in een stabiele verkoopsituatie. Af en toe was het aanbod te overvloedig. Prijsverlagingen waren daarom nodig om grotere voorraden te voorkomen. Meestal betrof dit de tweede en derde merken, maar in München werd het hele assortiment getroffen. Over het geheel genomen lagen de prijzen nog steeds iets boven het niveau van vorig jaar.
Italië: Geen winstmarges voor bananenrijpers
De bananenmarkt in Italië heeft te maken met zeer lage prijzen. Dit zegt een marktdeelnemer in Noord-Italië die een van de grootste rijpfaciliteiten heeft. De afgelopen weken schommelden de gemiddelde prijzen voor merkloze bananen tussen €9 en €12 per doos, terwijl een winstgevende prijs minimaal €13-16 is. Dit veroorzaakt grote problemen voor bananenrijpers, die momenteel geen winstmarges hebben omdat de kosten hoger zijn dan de inkomsten. Gehoopt wordt dat met de opening van de scholen volgende week de consumptie zal toenemen en daarmee ook de prijzen. Het weer in Italië helpt momenteel niet: bij 30-34°C kopen consumenten eerder watermeloenen, meloenen en steenfruit dan bananen.
Spanje: Bananenmarkt weer in evenwicht
Het eiland La Palma heeft zijn productiecapaciteit voor bananen, die was aangetast door de vulkaanuitbarsting van 2021, hersteld. De teelt op de Canarische Eilanden was in 2022 met 15% gedaald. Vorig jaar was echt een ongewoon jaar in termen van prijzen voor de sector. Het tekort als gevolg van de vulkaanuitbarsting resulteerde in een gebrek aan aanbod dat de prijzen opdreef en ervoor zorgde dat geïmporteerde bananen marktaandeel wonnen in Spanje. Maar in 2023 is er weer evenwicht tussen binnenlandse en geïmporteerde bananen door een stijging van de prijs van geïmporteerde bananen tijdens de eerste maanden van het jaar en de toename van de binnenlandse teelt van bananen.
Dit jaar zijn de prijzen stabieler en ze zijn zelfs gedaald in de laatste weken als gevolg van de hitte in juli en augustus, die een boost gaf aan de opbrengsten in een periode die niet de meest gunstige is voor de verkoop van bananen van de Canarische Eilanden, namelijk de zomer. Tot nu toe is er dit jaar meer dan 235 miljoen kilo Canarische bananen op de markt gekomen, vergeleken met het gebruikelijke gemiddelde van 268 miljoen kilo bananen op deze data, wat neerkomt op een stijging van 14%. De prijzen die worden betaald voor het fruit dat naar het schiereiland wordt geëxporteerd, zijn met 26% gedaald. Het fruit wordt nu verkocht voor 70 cent per kilo in vergelijking met het gebruikelijke gemiddelde. Voor de zomer was dat ongeveer 95 cent.
Zuid-Afrika: Bananenvoorraden nog steeds 'bitter laag', prijzen 120% hoger
Als gevolg van de tropische cycloon Freddy (de record tropische storm die vijf weken lang actief bleef boven Mozambique en het noordoosten van Zuid-Afrika in februari en maart) en de vorst van twee maanden geleden, is de bananenvoorraad nog steeds "bitter laag", zegt een handelaar, en de vraag blijft zwakker als gevolg van de economische druk.
De bananenvoorraden liggen bijna 50% lager dan een jaar geleden en de prijzen liggen daarentegen 120% hoger: R11,60/kg (0,6 euro) op de AGF-markt in Johannesburg.
Een handelaar die weinig zaken doet op de gemeentelijke markt en vooral levert aan de detailhandel en de verwerkende industrie, zegt dat hij op de versmarkt ongeveer R180 (9,5 euro) per doos van 18 kg krijgt voor middelgrote klasse 2-bananen.
"De volumes zouden volgende week moeten aantrekken," zegt een handelaar, "maar dan zullen alle bananenproducenten de markt waarschijnlijk overspoelen met massa's bananen in één keer."
India: Gebrek aan regen zorgt voor onzekere tijden
Indiase bananen gaan moeilijke en onzekere tijden tegemoet door een tekort aan regen in de belangrijkste teeltregio van Maharashtra. De prijzen zijn al aan het stijgen door de toegenomen consumptie vanwege de naderende feestdagen, met extra druk als gevolg van de toegenomen vraag vanuit het Midden-Oosten en de Perzische Golf. Dit gebeurt ondanks een 40% hogere aanplant voor dit seizoen. Er zijn enkele kwaliteitsproblemen en ondergewicht blijven de beschikbaarheid beïnvloeden door de exportvolumes van kwaliteitsproducten drastisch te beperken. Samengevat zijn de vooruitzichten voor de komende maanden eerder somber wat kwaliteit en beschikbaarheid betreft.
China: Tyfoon treft Chinese binnenlandse bananenteelt
China importeert bananen uit de Filipijnen, Cambodja, Laos, Vietnam en Ecuador. Het land teelt zelf bananen in Guangdong, Guangxi en Sichuan. In juli kwam de tyfoon Tali aan land in Guangdong en de regionale bananenboomgaarden leden zware verliezen. Ook de teelt van bananen in Guangxi werd getroffen: sommige telers meldden dat ze hun hele oogst hadden verloren en dat hun bananenbomen ernstig beschadigd waren. Tyfoons veroorzaken enorme schade aan bananenbomen. Ze veroorzaken niet alleen vruchtval en schade aan de bomen, maar ook waterverzadiging en wortelrot door overstromingen.
China importeert 10% van de wereldbananen. Het aanbod van de opkomende exporteurs Vietnam en Cambodja is snel gestegen, met een totaal invoervolume van ongeveer 800.000 ton, een stijging van 13% op jaarbasis. Het aanbod uit de Filipijnen is gedaald. De import van China uit Ecuador is sinds het begin van de pandemie gedaald als gevolg van hoge transportprijzen en steeds scherpere prijsverschillen ten opzichte van bananen uit Zuidoost-Azië. Ondertussen is de export van Cambodja, waarvan 90% naar China gaat, in de eerste helft van 2023 met bijna 25% gedaald ten opzichte van een jaar eerder. De weersomstandigheden in Cambodja veroorzaakten deze daling en de lage prijzen zetten telers ertoe aan om andere gewassen te telen.
Noord-Amerika: Prijsdruk op bananen in het verschiet
De aanvoer van bananen neemt toe. Op dit moment komen bananen uit Ecuador, Costa Rica, Honduras, Guatemala en Mexico, allemaal regio's met iets meer teelt, deels dankzij El Nino.
Tegelijkertijd is de vraag groot. De marktprijs voor bananen is echter laag omdat er meer fruit beschikbaar is.
Veel retailers gaan echter het contractseizoen in. "Veel telers die aan Europa verkopen, zullen gedwongen worden om hun fruit naar de VS of andere markten in Azië te brengen, gezien de limiettests die de Europese Unie voor bananen invoert", zegt een verlader.
Dat zal waarschijnlijk leiden tot een neerwaartse druk op de prijzen. Telers en verladers blijven echter ook kampen met kostenstijgingen. "Bananenproducenten in Centraal-Amerika hebben nu te maken met een sterke stijging van de arbeidskosten en een veel zwakkere dollar," zegt hij. "De devaluatie van de dollar betekent in de meeste bananenproducerende landen een inkomensdaling van 10 tot 15 procent."
Sommige bananentelende landen, zoals Honduras en Guatemala, hebben valuta's die gekoppeld zijn aan de Amerikaanse dollar en zijn beter in staat om bananen tegen dezelfde prijzen te blijven aanbieden.
Ecuador: 6,99% meer fruit geëxporteerd in de eerste 7 maanden van 2023
De gecumuleerde bananenexport van Ecuador van januari tot juli 2023 stond op 220,17 miljoen kartons, 6,99% hoger dan wat er in dezelfde periode van 2022 werd geëxporteerd.
"De stijging van de export is te danken aan 3 factoren," legt een marketeer en exporteur uit. "De eerste daarvan is de dynamiek in de productie, aangezien de belangrijkste leveranciers van bananen aan de Verenigde Staten, zoals Guatemala, Costa Rica en Colombia, minder bananen produceren in de winter, in tegenstelling tot Ecuador, dat op dat moment meer bananen opbrengt. In feite was er dit eerste semester van 2023 een groei in de exporteerbare teelt ten opzichte van het eerste semester van 2022 van ongeveer 9,5%."
"Ten tweede de verlaging van de vrachttarieven voor de scheepvaart, die al op een normaal niveau liggen, in tegenstelling tot het voorgaande jaar toen ze op sommige bestemmingen zelfs verdubbelden en verdrievoudigden (wat een hoge inflatie genereerde op wereldmarkten zoals de Europese Unie, de Verenigde Staten, Rusland, enzovoort); hoewel de vrachttarieven naar Rusland nog steeds hoog zijn. Hierdoor zijn de kosten voor het importeren van bananen gedaald." Exporteurs zeggen dat ze in staat zijn om te exporteren en aan de vraag naar bananen uit Rusland te voldoen, maar dat moet gebeuren op basis van 100% vooruitbetaling. Vorig jaar was het een grote uitdaging voor de Ecuadoraanse export om aan geld te komen na sancties tegen Russische banken enz. Na een daling zijn de volumes naar Rusland weer gestabiliseerd. Een andere exporteur uit Ecuador heeft een vertegenwoordiger in Wit-Rusland om zowel die markt als Rusland van bananen te voorzien, die niet gemakkelijk meer te krijgen zijn van andere leverende landen.
"Tot slot is een groot deel van de door Ecuador geëxporteerde biologische bananen naar de Verenigde Staten gegaan, en daarom is er een toename van de bananenexport naar dit land."
De sterke groei van +23,54% in de invoer uit de EU-27 - de grootste importeur van Ecuadoraanse bananen - valt op in de eerste 7 maanden van 2023, gedreven door de toename van degenen die nu al de grootste kopers op het continent zijn: Nederland, met bijna 16,2 miljoen kartons bananen, verhoogde zijn invoer met 16,08%; Duitsland verwierf 9,7 miljoen kartons (+39,50%); Italië kocht 8,1 miljoen kartons (+10,96%); België, 6,9 miljoen kartons (+6,64%): Griekenland, 6,5 miljoen kartons (+42,07%); of Slovenië, 4,9 miljoen kartons (+59,57%), onder andere.
Aan de andere kant had Spanje de grootste daling van de invoer in de EU, met een vermindering van 46,62% tot 766,5 miljard kartons.
Na de ondertekening van een vrijhandelsovereenkomst zeggen de bananenexporteurs in Ecuador dat ze verdere contacten leggen en hopen de verkoop op de Chinese markt te kunnen verhogen. Ze zullen dan klaar zijn om meer te verzenden zodra de overeenkomst is ondertekend.
Naast de focus op de teelt en export van bananen, moet de Ecuadoraanse bananensector als wereldleider op het gebied van export ook de drugshandel nauwlettend in de gaten houden, omdat deze vaak gebruikmaakt van bananenzendingen om drugs over de hele wereld te verspreiden. Dit brengt grote schade toe aan de reputatie van het land en de bananensector. De Ecuadoraanse bananencluster zegt dat de sector jaarlijks 100 miljoen dollar uitgeeft aan veiligheidsbedreigingen om de drugsoverlast te bestrijden en de topexportpositie van de sector wereldwijd veilig te stellen. Dit omvat videobewakingsapparatuur, extra beveiligingspersoneel en een groot aantal andere maatregelen.
Volgende week: Overzicht wereldmarkt uien