De wereldwijde aardappelmarkt gaat een zeer wisselend jaar tegemoet, volgens berichten uit verschillende hoeken, met over het algemeen hoge prijzen in veel landen. Nederland heeft te kampen met weersomstandigheden die de opbrengst beïnvloeden, terwijl een bloeiende fritesindustrie de contractprijzen opdrijft. België worstelt met een onzekere oogst als gevolg van ongunstige omstandigheden, wat zorgen baart over de oogst. De Duitse markt voelt het effect van consumenten die in het buitenland op vakantie zijn en daarom niet op de lokale markt kopen. In Frankrijk is de vraag door een tekort in 2022 groter dan het aanbod, waardoor import nodig is en de prijzen veerkrachtig blijven. Het Verenigd Koninkrijk kampt met inflatie en de nasleep van Brexit, wat de winsten beïnvloedt ondanks gunstige groeiomstandigheden. In Italië compenseert de kwaliteit de lagere opbrengsten, terwijl Spanje zich op een markt bevindt die wordt beperkt door het aanbod. Ondertussen verwacht China verschuivingen in prijstrends terwijl Noord-Amerika te maken krijgt met verschuivingen in het aanbod met mogelijke prijsverbeteringen.
Nederland: Weinig handel op aardappelmarkt
Ook dit jaar spelen de weersomstandigheden weer een rol bij de aardappeloogst. Na een lange droge periode zou de regen van afgelopen week, bij verder optimale groeiomstandigheden, nog kunnen zorgen voor wat meer volume. Toch zijn de eerste proefrooiingen niet hoopvol: zoals het er nu uitziet ligt de opbrengst onder de oogst van 2018 en die pakte destijds lager uit dan het meerjarig gemiddelde. En dat bij een aardappelareaal dat toch al onder druk staat vanwege maatregelen rondom de stikstofproblematiek, zoals bijvoorbeeld het instellen van bufferzones. Overigens horen we uit de markt dat er momenteel weinig handel is. Wel positief is de groeiende fritesindustrie die grondstof nodig heeft. Het heeft ervoor gezorgd dat de contractprijzen gestegen zijn.
België: Onzekere oogst voor Belgische aardappelen
Er is veel onzekerheid voor het komende Belgische aardappelseizoen. De problemen in het voorjaar en de moeilijke omstandigheden nu het rooien langzaamaan begonnen is, hebben zijn gevolgen voor de opbrengsten. “Het is nu een kwestie van of de natuur zichzelf kan herstellen of dat we in deze trend het seizoen door zullen gaan. Onder normale omstandigheden is alles tegen eind oktober gerooid. Echter zijn we nu pas net gestart”, vertelt een Belgische verpakker.
“Het is daardoor ook nog maar de vraag of er genoeg tijd is om de extra kilo's aan de planten te ontwikkelen voor de andere aardappelen. Op een bepaald moment zullen ze namelijk toch de grond uit moeten. We gaan niet in de winter rooien. We hebben nog een lange weg te gaan, maar we kunnen wel al bijna met zekerheid zeggen dat we geen toprendementen gaan zien.”
Duitsland: Beperkte vraag vanwege vakantie
Een groothandelaar uit Noord-Duitsland zegt dat het extreem hoge prijsniveau voor aardappelen aanhoudt, wat lange tijd niet is voorgekomen. Aan het begin van het seizoen ontbraken grote kalibers vanwege de ontbrekende regenval. Retailers in Noord-Duitsland kochten grote hoeveelheden aardappelen, waardoor de goederen snel werden opgeruimd. Door de langdurige regenval in de afgelopen weken konden telers geen gewasbeschermingsmiddelen gebruiken om plagen te bestrijden, waardoor er vertraging wordt verwacht voor de nieuwe oogst. De oogst zal waarschijnlijk eind augustus of begin september beginnen. Daarnaast ziet hij een grotere vraag naar grote kalibers.
Zowel de retailers als de verwerkende industrie boden de telers aanzienlijk meer geld, waardoor de groothandel in het begin enigszins werd getemperd, aldus de expert. Bovendien was het aanbod van geïmporteerde goederen dit jaar ook vrij krap. Vanwege de feestdagen is de vraag zoals gewoonlijk gematigd. Hij merkt echter dat er dit jaar meer mensen naar het buitenland gaan, waardoor de vraag nog lager is dan in de jaren daarvoor. Gezien de sterke weersveranderingen wordt het volgens hem steeds uitdagender om goede kwaliteiten en geschikte maten te kunnen leveren. Op dit moment worden meer aardappelen via de groothandel verkocht, omdat veel telers die hun aardappelen normaal gesproken direct op de markt brengen door het weer daar niet toe in staat zijn en ook geen grote kalibers kunnen aanbieden.
Volgens een federaal ministerie was de vraag eerder beperkt door de vakanties. Handelaren hadden zelden reden om hun eerdere vraag te wijzigen. In Berlijn werd binnenlands Berber iets duurder als gevolg van de beperkte beschikbaarheid. Binnenlandse aanbiedingen hadden de overhand. Aanvoer uit Italië volgde, maar was alleen vertegenwoordigd op plaatsen met restvoorraden. Italiaanse Sienna verscheen in Frankfurt: de langovale en smaakvolle aardappel groeit op rode grond. Zendingen uit Spanje en Nederland maakten het aanbod compleet.
Frankrijk: De vraag overtreft het aanbod
De Franse markt blijft de gevolgen ondervinden van het tekort aan teelt in 2022, waarbij de seizoenen elkaar overlappen. Hoewel alle gebieden in Frankrijk nu aan het oogsten zijn, is de vraag nog steeds groter dan het aanbod, met een krappe markt en prijzen die niet afnemen.
Dit is te wijten aan een aantal factoren, waaronder een seizoen 2023 dat begon met weinig of geen voorraden, een vertraging van de aanplant in 2023 door weersomstandigheden van ongeveer twintig dagen in sommige grote teeltgebieden, en een groeiende vraag van de industrie, die de vraag opnieuw doet toenemen.
Om dit volumetekort op te vangen, beleeft de Franse markt deze zomer een ongekende situatie, waarbij Spaanse aardappelen worden geïmporteerd om te voldoen aan de behoeften van de verwerkende sector, die zich de afgelopen jaren goed heeft ontwikkeld.
Daarbij komt nog een regenachtige zomer, met temperaturen die soms bijna herfstachtig zijn, waardoor er meer aardappelen dan zomersalades worden geconsumeerd. Het resultaat van dit krappe aanbod is een markt die niet verzacht in termen van prijs, met basisbehoeften die nog steeds betaalbaar zijn.
Op dit moment zijn alle teeltgebieden in Frankrijk actief. De teelt zal de komende weken toenemen, waarbij de eerste consumptieaardappelen de voorraden zullen aanvullen. Er zijn dan twee mogelijke scenario's: gunstig weer voor de teelt, waardoor het tekort aan aardappelen tot april/mei zal worden aangevuld, of ongunstig weer, dat zijn weerslag zal hebben op de teelt en daardoor het aanbod gedurende het hele seizoen onder druk zal zetten.
VK: Aardappelwinsten geraakt door inflatie en Brexit ondanks goede teeltomstandigheden
De aardappelsector in het VK heeft dit jaar een betere periode doorgemaakt, maar het heeft lang geduurd voordat het aardappeltekort zijn weerslag had op de telers, omdat er nog oogst van vorig jaar op de markt was en de prijzen pas rond half mei stegen. De volumes waren laag en tegen het einde van het seizoen waren aardappelen van goede kwaliteit moeilijk te vinden. De betere prijzen aan het einde van vorig seizoen kunnen de winter doorkomen, aangezien er zowel in 2022 als in 2023 minder geplant zal worden.
Het nieuwe aardappelseizoen is een paar weken geleden begonnen in Engeland en de nieuwe oogst ziet er goed uit. "De vroege aardappelen zijn aangetast door de droogte eerder in het jaar, maar we hebben nu regen en de latere aardappelen zullen goed zijn. De opbrengsten zijn op dit moment erg variabel, we zijn pas een paar weken bezig met de oogst en sommige gebieden zijn goed, terwijl andere minder zijn," zei een teler.
De aardappelen worden geoogst in East Anglia waar de grondsoorten veelzijdig zijn en de oogst niet wordt gehinderd door de regen.
Op dit moment zien de groeiomstandigheden er in Schotland voor zowel consumptie- als pootaardappelen positief uit, na een zeer droge mei en juni viel er in juli veel regen. De belangrijkste oogst begint in september in Schotland. "De volumes zullen dit jaar laag zijn, ongeacht de opbrengsten, omdat veel telers zijn gestopt met aardappelen telen na te veel slechte jaren. De handel in verse producten in het algemeen wordt al jaren overheerst door de grote retailers en meer recent door Brexit, gevolgd door hoge energiekosten en een gebrek aan arbeidskrachten. Helaas hebben aardappeltelers niet de neiging om terug te komen vanwege de hoge kapitaalinvesteringen. Voor degenen die het overleefd hebben, zijn het een paar hele moeilijke jaren geweest," aldus een Schotse teler.
Hoewel de prijzen dit jaar beter waren, heeft de inflatie telers de winst ontnomen die ze hadden kunnen hebben.
Pootgoedtelers hebben het niet beter getroffen, telers verloren een enorm deel van hun exportmarkt toen de Europese markt voor hen werd gesloten na Brexit, en om het nog erger te maken vonden Europese pootgoedtelers een achterpoortje waardoor ze pootgoed naar het VK konden sturen. Britse telers waren al begonnen met het telen van rassen om het gat op te vullen waarvan ze verwachtten dat het zou ontstaan als er geen Europese pootaardappelen meer op de markt zouden zijn.
Er is echter ook positief nieuws: Britse telers kunnen zaad naar Noord-Ierland sturen, waar het kan worden opgekweekt en vervolgens naar Europa gestuurd, maar het zal kleinschalig zijn omdat er in Noord-Ierland niet genoeg grond of telers zijn om dit op grote schaal te doen. Sinds de sluiting van de Europese markt voor pootaardappelen zijn er geen nieuwe markten geopend voor Schots pootgoed, telers hebben zich alleen gericht op de huidige markten. De Schotse regering heeft de cijfers nog niet vrijgegeven, maar er wordt verwacht dat de teelt van pootaardappelen voor het eerst in vele, vele jaren onder de 10.000 hectare zal duiken.
Italië: Uitstekende kwaliteit en lagere opbrengst zorgen voor hoge prijzen
De teelt van aardappelen in Emilia Romagna, een van de belangrijkste teeltgebieden in Italië, is met 25-30% gedaald. Dit heeft geleid tot een aanzienlijke prijsstijging bij een constante vraag. Volgens een groothandelaar verlaten de aardappelen de verpakkingsmagazijnen tegen een gemiddelde prijs van €1,15/kg. De maten zijn niet erg groot, maar de kwaliteit is erg goed. In tegenstelling tot de vorige twee jaren waren er in 2023 geen wijdverspreide plagen en is er weinig bederf. Voor de telers worden de lagere opbrengsten gecompenseerd door de hoge prijzen. De groothandelaar legt ook uit dat een bekend aardappelmerk heeft besloten om de prijzen constant te houden. Dit leidt tot een grote vraag naar aardappelen van dit merk, omdat er niet veel prijsverschil is met het generieke (merkloze) product.
Het Gemengd Comité van de Aardappelbeurs heeft de uitstekende kwaliteit van de tot nu toe geoogste aardappelen en de minimum referentieprijs voor de teler van €0,50 per kilogram op de markt gebracht bevestigd. De aardappelen van topkwaliteit die op de verse markt worden gebracht voor het verkoopseizoen 2023/24 zijn aardappelen met een minimumgrootte van meer dan 40 mm en een maximumgrootte van 75 mm.
Spanje: Momenteel tekort op de aardappelmarkt
In heel Castilla y León is de aardappeloogst al begonnen. "In feite is al 20% van de oogst voltooid in de regio", legt een vertegenwoordiger van de aardappelsector uit. "Het seizoen begon vroeg, begin juli en in sommige gebieden zelfs eind juni. Er waren enkele momenten van onzekerheid omdat er toen het begon nog aardappelen uit Andalusië, Murcia of Levante waren, maar tot onze verrassing werd de export geopend en hebben zowel Frankrijk, België als Nederland de vroege rassen weggevaagd, zodat de markt op dit moment gelijkmatig is, met een zeker gebrek aan aardappelen en prijzen die omhoog gaan".
Het seizoen in Castilla y León is begonnen in een zeer bijzondere commerciële context, met een voortzetting in de zuidelijke en Levante gebieden, waar de daling van de opbrengsten als gevolg van droogte en weersomstandigheden de prijzen opdreven tot punctuele prijzen van wel 70 cent per kilo bij de oorsprong.
"Het is erg moeilijk om met deze prijsniveaus te werken als je aan de eindklanten denkt, maar in Castilla y León hebben ze in ieder geval geholpen, zodat de prijsdaling met de verwachte toename van het aanbod niet zo groot is geweest: we zijn van de 70 cent per kilo die in Andalusië werd betaald naar 24-25 cent gegaan, wat niet zo slecht is".
"Nu stijgen ze bovendien beetje bij beetje," merkt hij op. "Dit jaar zal de aardappelmarkt stabiele prijzen hebben met een licht stijgende trend."
Zuid-Afrika: Uitzonderlijk hoge prijzen
De aardappelvolumes en aardappelverkopen op de markt beginnen te stijgen, maar de volumes liggen 7% lager dan vorig jaar.
De aardappelprijzen zijn uitzonderlijk hoog en worden door marktanalist AMTrends geschat op 78% hoger dan vorig jaar. Nu Limpopo zijn aanvoer begint te verhogen, samen met de Westelijke Vrijstaat die nog aan het oogsten is, zal de markt beter bevoorraad worden en een neerwaartse druk op de prijzen uitoefenen.
De gemiddelde prijs ligt nog steeds boven de R70 per zak van 10 kg, boven de R80 per zak van 10 kg voor klasse 1 aardappelen, zelfs tot R90 op de gemeentelijke markt van Durban en R100 in Kaapstad voor, interessant genoeg, lokaal geteelde Sandveld aardappelen.
Er werden dit seizoen minder hectaren consumptieaardappelen gepoot (20.413 ha) en stroomonderbrekingen beïnvloeden de irrigatiemogelijkheden op teeltbedrijven en de beslissing om minder te planten. Hoewel verhoudingsgewijs veel lager, werden er meer hectares verwerkte aardappelen (iets minder dan 4.000 ha) gepoot dan vorig jaar.
Zuid-Afrika is zelfvoorzienend in aardappelen en exporteert over de grens naar landen als Mozambique.
Op de Zuid-Afrikaanse versmarkten (exclusief retailhandel) zijn dit jaar tot nu toe bijna 60 miljoen zakken van 10 kg verkocht, wat - mogelijk door de hoge prijs - onder het 5-jaars gemiddelde van 66,6 miljoen zakken van 10 kg ligt.
China: Plantareaal stijgt met meer dan 13% jaar-op-jaar
Dit aardappelseizoen 2022/23 wordt gekenmerkt door een toename van de teeltarealen in het noorden en zuiden (voor de winterproductie) en op de Centrale Vlakten van China.
Midden en eind juli komen de eerste nieuwe aardappelen op de markt. Dit jaar zijn de prijzen lager dan vorig jaar omdat het aanbod is toegenomen. "Er wordt een grotere prijsdaling verwacht in augustus en september, wanneer grotere hoeveelheden aardappelen op de markt komen. Vanwege deze verwachte neerwaartse prijstrend zien we dat kopers voorzichtig zijn," zegt een teler uit Jiangsu. "Maar ook al is het aardappelareaal dit jaar toegenomen, door dalingen in voorgaande jaren ligt het totale plantareaal nog steeds iets onder 2020-21."
De Central Plains telen aardappelen in de maanden mei tot juli. Hier was de totale teelt dit jaar iets lager door het koude weer in de wintermaanden. Dit heeft gezorgd voor een hoger aardappelprijsniveau in de eerste helft van het jaar.
Noord-Amerika: Groter aardappelaanbod nieuwe oogst op komst
Het aardappelaanbod in Noord-Amerika staat op het punt te verschuiven, aangezien de nieuwe oogst in sommige regio's al is begonnen. Regionaal gezien zijn Delaware, Minnesota en Quebec al begonnen met de oogst, terwijl Idaho, Washington, North Dakota, Massachusetts en de Oost-Canadese provincies op het punt staan om te beginnen. "Ik heb gehoord dat er een grote, goede oogst gaat komen in het westen en aan de oostkust zijn de groeiomstandigheden, op een paar uitzonderingen na, behoorlijk goed geweest. We zouden een zeer grote aardappeloogst kunnen hebben," zegt een verlader.
Ondertussen is de vraag goed, zelfs ondanks het feit dat aardappelen het hele seizoen al historisch hoge prijzen hebben. De verwachting is dat met meer beschikbaar aanbod, de prijzen waarschijnlijk lager zullen zijn en de vraag mogelijk zal aantrekken. "Veel dingen kwamen plotseling opzetten en nu zijn de markten overspoeld. We gingen van deze enorm hoge prijzen met een enorm rendement voor de telers, hoewel het moeilijk was voor retailers om het tegen deze hoge prijzen op de markt te brengen. We zitten nu al vijf tot zeven dagen in een soort vrije val," voegt hij eraan toe.
Een groter aanbod met lagere prijzen betekent echter ook dat er waarschijnlijk een betere promotiesituatie in het verschiet ligt voor aardappelen.
Volgende week: Overzicht wereldmarkt peren