Tholen - Coöperatie Hoogstraten viert dit jaar haar 90-jarig jubileum. Een jaar waarin de coöperatie, door de energiecrisis, één van haar meest uitdagende winters in het bestaan heeft gekend. Het is ook de reden geweest dat het niet al te groots gevierd werd. Toch is er veel vertrouwen in de toekomst, waardoor de blik al gericht is op het 100-jarige bestaan. "Ik ben ervan overtuigd dat wij nog steeds bestaansrecht hebben en een meerwaarde kunnen bieden aan de bedrijven die bij ons aangesloten zijn", vertelt Jan Engelen van Coöperatie Hoogstraten.
Het ontstaan van de coöperatie gaat terug naar 1933 en heeft zijn wortels in buurland Nederland. "De eerste beginselen van Coöperatie Hoogstraten kwamen vanuit Nederland", legt Jan uit. "In België hadden we destijds nog niet een dergelijk coöperatief model, waardoor een groot deel van de Belgische teelt naar Nederland ging. Het resultaat is dat een aantal mensen uit de streek de koppen bij elkaar staken met de gedachte om een soortgelijk systeem te implementeren in België. Naar het voorbeeld van het Nederlandse model is dus de oudste Belgische coöperatie ontstaan, waarna er uiteraard nog vele andere coöperatie naar ons voorbeeld gevolgd zijn."
"Eigenlijk was er gelijk interesse vanuit de telers in de regio destijds", vervolgt Jan. "Het was natuurlijk geografisch voor hen ook makkelijker. Je bleef in je eigen regio. Echter bestonden in de beginjaren de aangesloten telers voornamelijk uit gemengde bedrijven, of telers waarbij de teelt een nevenactiviteit was naast hun dagelijkse baan. Het telersbestand bestond uit misschien wel duizenden telers. Onze regio Noorderkempen was opgedeeld in meerdere regio's, die allemaal weer verantwoordelijken hadden. Deze verantwoordelijken stonden vervolgens in contact met de coöperatie. Een soort tussenfiguren tussen de teelt en de coöperatie. Je moet je voorstellen wat een organisatie dat is geweest, maar het bleek een succes, want in de jaren erna zijn we langzaam maar zeker steeds verder geprofessionaliseerd. Het resultaat is nu zo'n 180 telers met een veelvoud aan areaal en product."
Aardbei, tomaat en paprika
Toch ligt de focus van de coöperatie na al die jaren nog steeds op een select aantal hoofdproducten, waarin ze zich specialiseren. Jan: "Onze regio heeft van oudsher een bepaalde focus gehad. Dit is niet per se een bewuste keuze geweest, maar was een soort samenloop van omstandigheden. Destijds werd er nog volledig in de grond geteeld en de regio hier heeft een zanderige grond. Daardoor kon men bepaalde gewassen beter telen dan anderen en de keuze viel dus al snel op bijvoorbeeld tomaten, paprika's en aardbeien. In de 90 jaar die daarop volgde hebben we ons daarin kunnen specialiseren. En dat is ook gebeurd. Mede door een zeer sterke samenwerking met Proefcentrum Hoogstraten, die eigenlijk de sector en onze teelten hebben doen evolueren naar het punt waarop ze nu staan."
Augurkenteelt
Echter heeft het productenbestand niet altijd alleen uit deze 3 groepen, en enkele kleine teelten ernaast, bestaan. "Er zijn ook teelten geweest die de regio heel goed lagen, maar verdwenen zijn in de loop van de jaren. Eén van deze teelten is die van augurken. Dat is voor de coöperatie een bijzonder grote teelt geweest en waar Coöperatie Hoogstraten lange tijd om bekend heeft gestaan. Er werden speciale machines ontwikkeld voor de sortering en verpakking. Geleidelijk is dat echter verdwenen. Eerst naar Oost-Europa en vervolgens naar China, wat voor onze telers nog wel tot grote zorgen heeft geleid. Alleen liet het ook gelijk de veerkracht zien, want er werd al snel omgeschakeld naar andere teelten."
"Deze teelten, van dus tomaten, paprika en aardbeien met name, werden vervolgens stilaan meer en meer ontwikkeld. Daar hebben we ook een enorme evolutie in gekend", gaat Jan verder. "Zo zijn we vanuit de grond naar boven de grond gaan telen. Dat heeft de nodige investeringen met zich mee gebracht. Denk dan aan het bouwen van de vele serres in België, maar ook de jaarrond productie van de teelten door belichting in de laatste 10 jaar."
Structuur
Op deze manier heeft de coöperatie in de loop der jaren vele mijlpalen gekend. Van de eerste digitalisering met de aankoop van de eerste computer en centralisatie van de administratie in 1967 naar de start van de simultane klokverkoop in 1983 tot de stap naar de uiteindelijke naamsverandering naar Coöperatie Hoogstraten in 2016. "Het enige wat in al die jaren eigenlijk een constante is gebleven, is de structuur van de coöperatie. Je hebt een algemene vergadering, waarin de telers verzameld zijn. Die worden eens per jaar samengeroepen om het jaarverslag te presenteren. Daarnaast vaardigen ze, als het nodig is, de mensen van de raad van bestuur af. De afvaardiging in het raad van bestuur zijn telers die het beleid vervolgens bepalen samen met de directie. Dat is in al die jaren hetzelfde gebleven. Het is de grondgedachte van het coöperatieve denken. Elk lid heeft een gelijke stem. Of ze nu 100 of 1 hectare hebben."
Veerkracht
Toch zijn er naast deze mijlpalen ook voor Coöperatie Hoogstraten de nodige uitdagingen geweest in al die jaren, zo stelt Jan. "Natuurlijk hebben we zeer veel uitdagingen gekend. Toen de augurkenteelt verdween, waren er flinke zorgen wat men nu moest doen. Zo zijn er nog vele voorbeelden te noemen, maar ik denk dat het, zoals gezegd, heeft aangetoond dat er een enorme veerkracht in regio zit bij de telers, maar ook bij ons als coöperatie. Uit zulke dingen trek je lering en ga je vervolgens op zoek naar nieuwe opportuniteiten."
Het is ook de manier waarop Jan kijkt naar misschien wel één van de meest uitdagende periodes van de coöperatie; de recente corona- en daaropvolgende energiecrisis. "Dat is geen makkelijk pad geweest, maar het heeft ons wel geleerd om steeds op te staan en weer door te gaan. Onze hoofdmoot is tegenwoordig natuurlijk glasteelten, waarbij je enorm afhankelijk bent van energie. Als dan bijna de gehele productie stilvalt, ga je evalueren en oriënteren hoe we het anders kunnen doen als zoiets weer gebeurt."
Extra producties
"We zijn er wel van overtuigd dat de terugval door de energiecrisis een tijdelijk gegeven was, waardoor de belichte teelt van komende winter wel door veel van onze telers opgepakt zullen worden. Alleen hebben we natuurlijk de ambitie om te blijven groeien. Als je kijkt naar de statistieken zijn we in de laatste 30 jaar elke 10 jaar in omzet verdubbeld. Dat is geen doel an sich, maar wel een feit. Als we dit opnieuw willen doen, zullen we tegen 2030 naar €600 miljoen moeten evolueren. Dat is wel pittig. Zeker als je bedenkt dat de groei die we hebben gehad een organische groei was bij onze eigen leden. Geen fusie of grote acquisitie van telers rondom ons."
"Dus als we de ambitie van groei door willen trekken, zullen we toch moeten bedenken hoe we dat voor elkaar kunnen krijgen", legt Jan uit. "Dan kom je toch al snel uit bij extra producties. De mogelijkheden om uit te breiden zijn in België schaars, waardoor we moeten gaan kijken naar bestaande producties die interesse hebben om zich bij ons aan te sluiten. Nederland is hierin ook een mooie piste om te verkennen. We liggen als coöperatie dichter bij Nederland dan bij het centrum van België, waardoor de band met Nederlandse telers en teelten, ook vanuit onze historie, altijd zeer sterk is geweest. We geloven dat daar dus voor ons ook een mooie toekomst ligt."
Meerwaarde
Over de toekomst is Jan dan ook uiterst positief. Waar de coöperaties het in vele landen zwaar hebben, blijft België het land bij uitstek waar het model nog altijd floreert. "Ik krijg vaak de vraag of er een toekomst is voor coöperaties, omdat ook wij grote bedrijven hebben in ons telersbestand. Dan wordt vaak de link gelegd met hoe lang zulke bedrijven nog binnen een coöperatie actief willen blijven. Alleen zijn wij ervan overtuigd dat, wanneer een coöperatie mee gaat met de tijd, we nog altijd een meerwaarde kunnen bieden aan zulke bedrijven."
"Wij hebben ons altijd ontwikkeld in de diensten die wij aanbieden aan onze telers en hun benodigdheden. En als ik zie wat wij voor individuele bedrijven kunnen betekenen, denk ik dat we nog altijd meer dan een bestaansrecht hebben. Van kwaliteitscontrole, tot sales, marketing, certificering en vertegenwoordiging bij belangenorganisaties, ook op Europees niveau. Als men dit allemaal als bedrijf zelf moet gaan doen, wordt het een hele uitdaging. Ook voor grote bedrijven. Die zaken kunnen uitbesteden blijft volgens ons een meerwaarde en zal ervoor zorgen dat we straks ons 100-jarig jubileum op grootste wijze kunnen vieren", besluit Jan.
Voor meer informatie:
Jan Engelen
Coöperatie Hoogstraten
Loenhoutseweg 59
2320 Hoogstraten, België
Tel.: +32 33 40 02 11
info@hoogstraten.eu
www.hoogstraten.eu