"In de maand november hebben we minder appelen kunnen exporteren en dat heeft in de eerste plaats te maken met de kleine oogst dit jaar", zegt Iurie Fala van Moldova Fruct, de vereniging van fruittelers en -exporteurs van Moldavië. Na onze artikelenreeks in september over de fruitbranche in deze kleine, tussen Oekraïne en Roemenië geprangde voormalige Sovjetstaat, die tot het Russische embargo in augustus van dit jaar 95% van zijn enorme appelproductie in Rusland afzette, namen we in deze voorlaatste week van het jaar weer contact op met de CEO van de telersvereniging om poolshoogte te nemen.
We hadden het dit keer vooral over appelen, al is Moldavië ook heel sterk – zo bleek uit ons bezoek aan het land eind deze zomer – in pruimen, druiven en kersen. Waar we het niet over hadden – want toen we de CEO belden, was het nieuws nog niet bekend – is dat de veiligheidsdiensten van het land een zeer hoog risico zien op een Russische invasie.
"De vraag is niet wanneer Rusland een offensief in de richting van Moldavië zal beginnen, maar wanneer dat zal gebeuren", zei het hoofd van de Veiligheids- en Inlichtingendienst van Moldavië, Alexandru Mustiata, in gesprek met TVR Moldova begin deze week. Volgens Mustiata is het veroveren van een landcorridor naar Transnistrië, een landstrook tussen Oekraïne en Moldavië die sinds 1992 in handen is van Russische soldaten en door Rusland gesteunde milities, nog steeds een doel voor Rusland.
Het is onthutsend nieuws en hopelijk komt de gevreesde invasie er niet. Ondertussen blijven mensen in Moldavië – en laten we niet vergeten, ook in de delen van Oekraïne waar geen gevechten plaatsvinden – dagdagelijks aan de slag om brood op de plank te brengen. Onder hen ook de fruittelers. "Ja, de oorlog is nog steeds gaande en dat weegt natuurlijk, ook in Moldavië", zegt Iurie. "We hebben soms wat problemen met de elektriciteitsvoorziening, wat vooral de opslag van het fruit lastiger maakt, en onze grootste exportmarkt, Rusland, is sinds augustus praktisch weggevallen. Maar al bij al proberen we veerkrachtig te zijn en gaat de handel vrij goed."
Weinig regen
Er is natuurlijk wel de kleinere oogst. "Dat is volledig op het conto van de droogte te schrijven", legt Iurie uit. "Vorig jaar plukten we in Moldavië 665.000 ton appelen, dit jaar hebben we met 405.000 ton opeens 40% minder. De meeste boomgaarden worden niet geïrrigeerd en de resultaten hangen dus in grote mate af van de hoeveelheid regen. Bij pruimen zien we een terugval van 50%."
Verder lijdt de export natuurlijk onder de gevolgen van de oorlog. Niet alleen was de logistiek naar Rusland veel complexer sinds het begin van de oorlog, in augustus kwam daar ook een embargo bovenop. Het werd alleen opgelegd voor Moldavisch fruit geteeld op de rechterkant van de rivier de Dnestr en is het derde embargo sinds 2006.Waar in 2021 maar liefst 95% van de appelen op de Russische markt werd afgezet, dreigde dat cijfer voor de nieuwe oogst naar nul te vallen. Met de laatste oogst staat die hoeveelheid op nul. Er moest dus van de ene op de andere dag een oplossing gevonden worden voor de appelen voor export die op het punt stonden geplukt te worden.
Quasi verdubbeling exportmarkten
"We bleven niet bij de pakken zitten. In 2021 ging het gros van onze appelen naar Rusland en een klein deel naar 17 andere landen. In 2022 zijn we actief op 30 markten. Dat is een mooie vooruitgang. Hoewel we in 2020/21 meer volume exporteerden dan in het voorbije verkoopseizoen (260.000 ton tegenover 190.000 ton), was de export van januari tot en met juli wel hoger in 2022 dan in 2021. Gezien de complexe geopolitieke situatie sinds eind februari, mogen we dat zeker een succes noemen. Met de mindere oogst dit jaar hadden we op 1 december 100.000 ton in de opslag liggen. Dat is 50.000 ton minder dan op dezelfde datum van vorig jaar. Ook al moeten we op zoek naar nieuwe markten, we zullen die 100.000 ton zeker verkocht krijgen", maakt Iurie zich sterk.
In 2022 werd volgens Iurie nog 74% van de appelen afgezet op de markten van GOS-landen. Ook in de voorbije jaren maakten voormalige Sovjetrepublieken zoals Kazachstan, Oezbekistan en Wit-Rusland deel uit van de groep van 18 landen waar de Moldavische appelexporteurs actief waren, maar dit jaar hebben ze hun import opgeschaald. De resterende 26% werd nog meer dan naar de EU, richting het Midden-Oosten verladen. "Daar zie ik een grote groei", zegt Iurie.
Op die markt kunnen de exporteurs, in tegenstelling tot de Europese markt, evenwel niet profiteren van een gunstigere positie van de Moldavische munt. "De transacties gebeuren er in dollars. De waarde van onze leu is de voorbije maanden nauwelijks gewijzigd ten opzichte van de dollar, terwijl hij wel zo’n 5% heeft moeten prijsgeven tegenover de euro. Europese klanten kunnen dus iets goedkoper dan enkele maanden geleden bij ons hun appelen inslaan."
Lager inkomen
De exportprijzen liggen volgens Iurie niet hoger dan vorig jaar en met de mindere oogst en een inflatie die in Moldavië op een bepaald moment 35% bedroeg, is het inkomen van de telers en handelaren in reële termen flink gedaald. “En dan zijn er nog de kosten. De energieprijzen zijn dubbel zo hoog. Telers willen hun fruit dus zo vlug mogelijk verkopen om het niet te lang te moeten bewaren in de koelcellen.”
Vorige week was de Fruit Business Conference in Moldavië aan zijn 8e editie toe. Na twee online evenementen verwelkomde de organisatie meer dan 180 telers en exporteurs in een live-event. "We hadden veel te bespreken, want met de oorlog is onze afzetmarkt natuurlijk helemaal overhoop gegooid. En volgend jaar in februari zijn we weer van de partij op de Fruit Logistica. We nodigen alle geïnteresseerde partijen van harte uit om ons een bezoekje te brengen in paviljoen 7.1", besluit Iurie.
Voor meer informatie:
Iurie Fala (CEO)
Molodova Fruct
MD 2012 Chisinau (Moldova)
Tel: +373 222 23 005
Mob: +373 693 66 424
www.moldovafruct.md
