Het is bijna tien jaar geleden dat het bekende 'stoplicht'-etiketteringssysteem verscheen op supermarktartikelen, waarbij belangrijke gegevens over calorieën, suiker, zout en vet werden aangegeven, schrijft Chris Fiander, Marketing Manager bij Westpak Group. In dit opiniestuk zoomt hij in op de rol van voedselverpakkingen.
"In de retailbranche wordt een soortgelijke nadruk gelegd op milieu-duurzaamheidsgegevens voor levensmiddelen. Deze laatste ontwikkeling lijkt gegrond in een reële consumentenvraag. In 2020 meldde The Carbon Trust dat maar liefst twee derde van de consumenten 'CO2-etikettering' op producten een goed idee vond. Termen als 'Product Carbon Footprint' ('PCF'), bijvoorbeeld, zijn zowel onder retailers als consumenten steeds meer ingeburgerd geraakt, als een middel om de "totale CO2-uitstoot van een product gedurende de levenscyclus" onder de aandacht te brengen.
"Deze definitie is echter het topje van de ijsberg als het gaat om het scala aan duurzaamheidscriteria voor voedsel dat in verpakkingen kan worden verwerkt. De levensmiddelenindustrie wordt momenteel overspoeld met talrijke kaders en criteria voor de beoordeling van de milieu-impact van een product en veel van deze kaders variëren erg in hun complexiteit en visuele voorstelling.
De complexiteit omarmen
"Er zijn al een aantal systemen in gebruik die uitgebreide inzichten bieden in de milieueffecten van voedselproducten. De website pre-sustainability.com(3) geeft een mooi overzicht van deze systemen. Er wordt benadrukt dat de huidige methodologieën voor de beoordeling van de CO2-voetafdruk van producten in twee categorieën vallen. De eerste zijn degene die zich richten op "single issue methodologieën" (die uitsluitend betrekking hebben op emissies die verband houden met klimaatverandering). (Hieronder vallen methodologieën zoals ISO 14067, PAS 2050 en de GHG Protocol Product Standard).
"De tweede reeks methodologieën omvat een breder scala aan milieu-effectcriteria, naast klimaatverandering. (Hieronder vallen de Product Environmental Footprint (PEF), BP X30-323-0 en EN 15804). Hoewel deze systemen een centrale rol spelen bij het maken van een onderscheid tussen puur op emissies gebaseerde milieueffecten en milieuschade in ruimere zin, wordt het potentieel voor productetikettering op grote schaal sterk beperkt door de inherente complexiteit van dergelijke systemen."
Vereenvoudigde alternatieven
"Er zijn echter alternatieve systemen bedacht waarbij etikettering en verpakking een van de belangrijkste aandachtspunten is. Deze sterk vereenvoudigde systemen lijken de eenvoud van de "verkeerslicht"-systeem te evenaren, met een focus op belangrijke milieu- en duurzaamheidsgegevens. Foundation Earth"(4), bijvoorbeeld, biedt een duidelijk gepresenteerde "Eco Impact"-beoordeling die op voedselverpakkingen kan worden afgedrukt. Er zijn hier acht klassen, van 'A+' als meest duurzame tot 'G', met kleuren die van groen naar rood verschuiven, afhankelijk van de behaalde score. Andere partijen, zoals 'My Emissions'(5), bieden een verder vereenvoudigde visualisatie, met slechts vijf klassen, lopend van 'A' tot 'E'.
"Deze partijen bieden een duidelijk voordeel, omdat de eenvoud van hun graphics en beoordelingssystemen gemakkelijk kunnen worden ingepast in het ontwerp van voedselverpakkingen. Ook trekken ze gemakkelijk de aandacht van de consument. Er is echter een probleem dat het systeem voor de consument in het verkooppunt complex blijft, omdat er meerdere gedifferentieerde systemen en weergaven zijn.
"Gaan de conventies van het ene kader bijvoorbeeld naadloos over in het andere? Het ene platform kan 'A+' als hoogste beoordeling hebben, terwijl een ander 'A' als hoogste beoordeling heeft. Bovendien kan je stellen dat door complexe middelen voor milieubeoordeling te presenteren in eenvoudige grafische ontwerpen, de complexiteit rond milieubeoordeling niet direct is opgelost, maar eerder is vervangen door dubbelzinnigheid of een gebrek aan definitie. Is "milieu-impact" voor de gewone consument bijvoorbeeld hetzelfde als "koolstof-impact"?
"En er kan een nog fundamentelere verwarring ontstaan voor de consument, zoals de vraag of de etikettering van toepassing is op het levensmiddel zelf, op de verpakking, of op beide. Sommige leveranciers lijken op hun websites en andere platforms meer duidelijkheid te verschaffen, maar dit is allemaal veel te complex voor een snelle besluitvorming van de consument in de retail-omgeving. Er kan ook onduidelijkheid of zelfs onenigheid bestaan tussen beoordelingskaders en consumenten, over de drempels die worden gebruikt om te bepalen aan welke gegevens welke duurzaamheidsbeoordeling kan worden toegekend."
"Bijvoorbeeld, hoeveel gram koolstofdioxide komt in aanmerking voor een hoge of lage duurzaamheidsbeoordeling? Het 'My Emissions'-platform stelt met betrekking tot hun criteria: "De drempelwaarden zijn gebaseerd op een statistische analyse van alle ruim 3,000 voedingsmiddelen in de My Emissions-database. Ze zijn gecontroleerd door de externe consultants van W2R Solutions. Wij vinden dat de drempelwaarden voor een koolstofetiket door de overheid moeten worden vastgesteld (net als voedingsdrempels), en zijn hierover actief in gesprek met regelgevers(6)". ('Foundation Earth' biedt ook meer details over haar methodologie online[7])."
"Er zijn echter een aantal bestaande kaders die een evenwicht proberen te vinden tussen vereenvoudigde grafische weergave van gegevens en een iets uitgebreidere uitleg. De Carbon Trust(8), bijvoorbeeld, biedt een reeks certificeringen voor etikettering die expliciet aangeven of ze betrekking hebben op de verpakking, het product als geheel, een verminderd CO2-gebruik, koolstofneutraliteit, enz. Een ander voorbeeld, "Eaternity"(9), deelt zijn scores op in vier belangrijke criteria - "Klimaat" (grammen CO2), "Water" (liters), "Dierenwelzijn" en "Regenwoud". Elk van deze categorieën krijgt een score tussen één en drie sterren (waarbij drie de hoogste waardering is)."
Toekomstige ontwikkelingen
"Het is duidelijk dat de huidige conventies rond de duurzaamheidsetikettering van voedselproducten breed en gevarieerd zijn. Het wordt nog interessanter als een dergelijke etikettering via overheidswetgeving verplicht wordt voor retailers. In dat geval zou de behoefte aan harmonisatie van de verschillende methoden wel snel actueel kunnen worden."
"Een andere belangrijke ontwikkeling zal zijn hoe deze trend van de levensmiddelenindustrie overslaat naar de foodservice- en afhaalmarkt. Eaternity' en 'My Emissions' zijn momenteel actief in de foodservice-industrie, maar is interessant om te kijken hoe dergelijke benaderingen verder in deze markt worden overgenomen, naarmate deze ontwikkeling vordert. Tenslotte zou een dergelijke milieu-etikettering belangrijke gevolgen kunnen hebben voor de verpakking van levensmiddelen, zowel wat het ontwerp als wat de gebruikte materialen betreft. Wanneer verpakkingen in aanmerking worden genomen voor dergelijke milieu-productbeoordelingen, zal het niet voldoende zijn dat een verpakkingsontwerp op het etiket staat of verondersteld wordt milieuvriendelijk te zijn. In plaats daarvan zal de duurzaamheid ervan in kwantificeerbare termen moeten worden getoond, als onderdeel van het totale product."
Referenties:
(1) https://www.carbontrust.com/resources/product-carbon-footprint-labelling-consumer-research-2020
(2) https://www.planetly.com/articles/all-you-need-to-know-about-the-product-carbon-footprint
(3) https://pre-sustainability.com/
(4) https://www.foundation-earth.org/
(5) https://myemissions.green/
(6) https://myemissions.green/our-data/
(7) https://www.foundation-earth.org/frequently-asked-questions/
(8) https://www.carbontrust.com/what-we-do/assurance-and- certification/product-carbon-footprint-label
(9) https://eaternity.org/
Voor meer informatie:
Chris Fiander
Westpak Group
www.westpakuk.com