Het in 2000 opgerichte fruitteeltbedrijf Ceteronis verenigt de velden van maar liefst 9 voormalige kolchozen*, wat neerkomt op een slordige 10.000 hectare. Een derde van dit areaal bestaat uit wijngaarden, een tiende zijn fruitboomgaarden. Naast druiven nemen pruimen een prominente plaats in op de percelen van Ceteronis. "Maar dit jaar is de pruimenoogst nagenoeg volledig verloren gegaan door droogte. Waar we vorig jaar 4.000 ton oogstten, zullen we ons dit jaar tevreden moeten stellen met 400 ton", zegt commercieel directeur Marcel Bobeica.
Vorig jaar laadde Ceteronis 100 trucks pruimen voor afzet in het buitenland, waarvan 30 trucks de EU als bestemming hadden. De Stanley-pruimen komen op de markt wanneer West-Europa en de Balkan geen product meer hebben. Naast hun uitstekende smaak hebben ze dus ook het voordeel dat ze een lege markt betreden. Buurland Roemenië is een belangrijke klant. Er wordt direct geleverd aan bijna alle retailers in het land, niet alleen pruimen, maar ook andere fruitsoorten zoals appelen en perziken.
Transporttarieven naar Wit-Rusland rijzen de pan uit
Het gros van de fruitproductie gaat evenwel naar supermarktketens in Wit-Rusland. In tegenstelling tot Rusland is de Wit-Russische markt nog steeds open voor het Moldavische fruit, al zijn de transportkosten dit jaar torenhoog geweest: terwijl vorig jaar € 2.000 werd betaald voor een truck naar Wit-Rusland, schoot de prijs begin dit seizoen omhoog naar € 11.000. Momenteel is het tarief gezakt naar € 5.000, wat nog steeds heel hoog is, maar het grootste probleem is de lange transittijd: vanwege oponthoud aan de Oekraïense en Wit-Russische grens duurt de reis nu 7 dagen in plaats van de gebruikelijke 2 à 3 dagen.
Marcel denkt dat Wit-Rusland in de nabije toekomst de voorkeur gaat geven aan eigen teelt en pas zal overschakelen op import wanneer er tekorten dreigen. "Dat wordt zeker een obstakel voor de export naar onze grootste bestemmingsmarkt. Maar we zitten natuurlijk niet stil. In 2016 is de Poolse markt opengegaan voor onze druiven en vorig jaar hebben we daar een heel mooie samenwerking gehad." Over de kansen voor de Moldavische appelteelt is Marcel eerder sceptisch vanwege het enorme potentieel van Polen en Italië. "De concurrentie is enorm. De volumes van Polen en Italië zijn natuurlijk indrukwekkend. Toch hebben we ons vorig jaar ook op de exportmarkt gewaagd via een Franse importeur, al zijn onze producties eerder beperkt. We halen nauwelijks 200 ton."
Goede kersenrassen, maar het ontbreekt nog aan sorteertechnologie
Bij kersen heeft Ceteronis met Regina een goed ras voor export naar West-Europa. "We hebben mooie, donkere kersen en het ras weerstaat het transport goed. Het probleem is dat we verschillende kalibers in één verpakking hebben zitten, want we beschikken niet over de nodige sorteerlijnen. Een hydrocooler hebben we wel. Bij een collega-kersenteler is het net andersom: hij kan de kersen niet voorkoelen, maar wel mooi sorteren. Er lopen gesprekken om beide technologieën op één locatie onder te brengen, zodat we beiden de kersen in perfecte omstandigheden zouden kunnen afleveren in West-Europa, maar er is nog geen akkoord over de precieze locatie." Meer samenwerking in de vorm van coöperaties zou de telers in Moldavië zeker op het gebied van naoogstbehandeling een flink eind vooruit helpen en de exportkansen verhogen.
De Moldova-druif is goed bestand tegen extreme kou
Op het vlak van rassenvernieuwing ligt er bij de Moldavische teeltbedrijven nog werk op de plank, zeker nu de Russische markt gesloten is en de weg naar de Wit-Russische markt geplaveid is met obstakels. "Op onze kersen- en abrikozenpercelen is de omschakeling naar nieuwe rassen vrijwel volledig gebeurd. In de druiventeelt is het daarentegen niet zo gemakkelijk nieuwe rassen aan te planten. Het Moldova-ras, dat 90% van ons druivenareaal uitmaakt, is immers goed bestand tegen vorst, wat een enorm voordeel is tegenover vele andere rassen. We zien hier soms temperaturen tot -20 ºC. Veel planten kunnen dit niet aan. De Moldova-druif is een zwarte druif met pit. Hij is behoorlijk zoet, exporteerbaar tot in de maand december en in de koelopslag houdbaar tot april. Daarnaast hebben we ook nog Kadranka-druiven, beter bekend als Black Magic. De druiven zetten we vooral af in Roemenië, Polen en Kroatië. In West-Europa verkiest de consument seedless."
Focus op karton
In de nabije toekomst plant Ceteronis te investeren in een verpakkingslijn voor steenfruit in kartons. Momenteel wordt het fruit in houten kisten gelegd, maar dat is niet geschikt voor de Europese markt. De pruimen worden ook nu al in kartons geëxporteerd, maar het verpakkingsmateriaal is importproduct. Om de kosten te drukken moet worden uitgekeken naar een eigen productielijn. "Naast de juiste koel- en sorteeroptie, zullen we als Moldavische fruitsector moeten inzetten op het juiste verpakkingsaanbod. Karton speelt daarbij een belangrijke rol, maar ook de herbruikbare plastic kratten. Flowpack wordt steeds minder gevraagd, want niet elke teler heeft de nodige certificaties en eens geflowpacked, kan het product op bestemming niet meer gecontroleerd worden."
Met de blik op West-Europa
De export heeft niet alleen te kampen met uitdagingen in de naoogstbehandeling en packaging, ook de beperkte toegang tot financiële instrumenten zorgt voor heel wat kopzorgen. "Hier in Moldavië kunnen we onze ladingen niet verzekeren. Een optie is een filiaal openen in Roemenië en daar een verzekering nemen. Ook geld lenen in Moldavië is heel duur. Niet alles loopt van een leien dakje, maar wij zijn er alvast van overtuigd dat we in de komende jaren kwaliteitsvolle producten kunnen blijven afleveren en ook op de West-Europese markt een plaatsje veroveren. Het komt erop aan de juiste rassen te kiezen, onze kwaliteitsstandaard in de teelt en koelopslag te behouden en stappen vooruit te zetten op het vlak van sortering en packaging", besluit Marcel.
Ceteronis is een fruitteeltbedrijf met percelen en pakstations op verschillende locaties in Moldavië. Het hoofdkantoor is gevestigd in het zuiden van het land, nabij de grens met Roemenië. Naast een klein areaal met Golden Delicious-appelen (15 ha), Xenia-peren (26 ha) en nectarines (15 ha), teelt het bedrijf ook Regina-, Kordia- en Napoleon-kersen (85 ha), maar de klemtoon ligt op Stanley-pruimen (330 ha, productiecapaciteit van 4.200 ton) en Moldova- en Magic Black-druiven (545 ha, productiecapaciteit van 5.300 ton). Het bedrijf is GlobalGAP, GRASP en ISO 22000-gecertificeerd en exporteert naar 12 landen, waaronder Rusland, Wit-Rusland, Oekraïne, de Baltische staten en meerdere landen in Oost- en West-Europa.
Klik hier om een virtuele tour te maken door het teeltbedrijf Ceteronis.
* groot collectief landbouwbedrijf ten tijde van de Sovjet-Unie, gekenmerkt door een combinatie van gemeenschappelijke en persoonlijke eigendom en gebruiksrecht
Voor meer informatie:
Marcel Bobeica
Ceteronis
Costangalia (Cantemir) - Moldavië
Tel: +373 769 90 08 59
Mob: +373 60 090 888
davidesculena07@gmail.com