Retail in Rusland wint marktaandeel

De Russische detailhandel zette in 2011 maandelijks ongeveer 55 miljard dollar om, 7% meer dan in 2010. Volgens het Russisch bureau voor de statistiek Rosstat kwam 88% hiervan voor rekening van moderne afzetkanalen zoals hypermarkten, supermarkten en discounters. Ambulante handel en de oudere winkels in Sovjetstijl worden steeds minder populair en verliezen marktaandeel.

De Russische voedingsdetailhandel wordt gedomineerd door grote binnenlandse retailers, waaronder X5 Retail Group, Magnit, Seventh Continent en Dixie, met ieder een jaarlijkse omzet van meer dan 2 miljard dollar. Ondanks dat is de Russische retailmarkt nog altijd erg gefragmenteerd. De 10 grootste retailers hebben samen slechts een marktaandeel van 26% (in 2009 was dat 18%). Er mag echter worden verwacht dat het aandeel van deze bedrijven zal groeien.

De retailmarkt in Rusland verschilt erg van district tot district, zowel in waarde als in de manier van ontwikkeling. Dit is afhankelijk van het aantal inwoners, bevolkingsdichtheid, verstedelijking, gemiddelde inkomens en uitgaven, bestaande concurrentie en andere regionale karakteristieken.

Volgens Rosstat vertegenwoordigt het Centraal Federaal District, de kleinste, maar ook de dichtstbevolkte regio van Rusland waaronder ook Moskou valt, de grootste markt voor de retail. Deze was in 2011 goed voor 34,6 procent van alle uitgaven in het land.

Het merendeel van de grootste Russische retailorganisaties stamt uit Moskou. Dit betekent dat het Centraal Federaal District zowel de grote binnenlandse retailers herbergt, als de buitenlandse organisaties, die expansie zoeken in Rusland. Moskou staat op de derde plaats van meest aantrekkelijke steden voor retailers na Londen en Parijs. Tien ketens willen in 2012 hun deuren openen in Moskou, waaronder Debenhams, Noodle House, Seattle’s Best Coffee, MuzzBuzz, Brisket Express, Krispy Kreme, Peek & Cloppenburg en Abercrombie & Fitch. Toch maken de grote concurrentie en de hoge huurprijzen het moeilijk om winst te maken en wordt het interessanter om verdere groei te zoeken in andere regio’s van Rusland. 

Rusland kent de volgende formules: hypermarkten, supermarkten, cash & carry, Convenience stores, gemakswinkels, tankshops, en discopunters. Hieronder een beschrijving van deze Russische winkels.

Dit zijn winkels met een verkoopoppervlakte van meer dan 2.500 vierkante meter, waarvan niet minder dan 35% is gereserveerd voor non-food. In het algemeen zijn hypermarkten gevestigd buiten het centrum van de steden of zijn ze het middelpunt van een groot winkelcentrum. Hypermarkten mikken op families in het bezit van een auto. Het wekelijkse familie-winkelen is erg populair geworden in Rusland. Volgens Euromonitor bestond ca. 82,5% van alle aankopen in hypermarkten in 2011 uit voedselproducten. Dat jaar groeide de omzet van deze formules met 20,4 procent tot 24 miljard dollar. Deze sector bleef vrijwel in handen van negen ketens, waaronder Auchan, O’Key, Lenta, en Karusel, die 79% van de markt hebben. Auchan is daarvan met 22,7% marktaandeel de belangrijkste, gevolgd door O’Key met 13,3% en Lenta met 11%. 

De winkels hebben een verkoopoppervlakte van 400 tot 2.500 vierkante meter, waar minimaal 70% van alle goederen bestaat uit voedingsmiddelen en dagelijkse behoeften. Perekriostok, Dixie, Sedmoi Kontinent en Spar zijn spelers op deze markt. De goedkopere supermarktketens als Pyaterochka en Monetka mikken op huishoudens met een laag inkomen, oudere mensen en studenten. Over het algemeen beschikken deze klanten niet over eigen vervoer en willen ze dicht bij huis hun boodschappen doen. 

In 2011, groeide de omzet van supermarkten met 22% het hardst en bereikte een omzet van 84 miljard dollar. De X5 groep met de formules Pyaterochka and Perekriostok bleef de belangrijkste speler met een marktaandeel van 25,8%.

Met een verkoopareaal van pakweg 8.000 vierkante meter zijn Cash & Carry winkels vergelijkbaar met kleine groothandels. Zij mikken specifiek op klanten uit de handel. Drie ketens waren in 2011 actief in deze sector op de Russische markt: Metro, Rewe en de binnenlandse Dixie Group die slechts een Cash & Carrywinkel uitbaat onder de naam Kesh. De totale Cash & Carry verkopen stegen in 2011 met 12,8% tot 4,8 miljard dollar. Metro is verreweg de grootste speler in de Cash & Carrysector en was goed voor 94,5 procent van de omzet. 

Convenience stores zijn kruidenierszaken met een groot assortiment op een kleine oppervlakte van hooguit 300 vierkante meter, die zich vaak bevinden in woonwijken. Deze winkels bedienen de mensen uit de buurt en zijn vaak 24 uur per dag open. Deze winkels vervangen in hoog tempo de traditionele buurtkiosken. 

In Rusland is er duidelijk een trend waarneembaar naar gemakswinkels. De consument wil tijd besparen en kiest voor het snel even wat meenemen bij de buurtwinkel boven een bezoek aan een grote super- of hypermarkt. Deze winkels bieden naast kruidenierswaren, schoonmaakmiddelen, drogisterij-artikelen, kranten en tijdschriften, alcohol en soms ook bloemen. In 2011 groeide de omzet van de convenience stores met 51% tot 13 miljard dollar. Magnit is hierin de belangrijkste speler en heeft een aandeel van 82,6%. 

Tankshops bieden een breed assortiment kruidenierswaren langs de weg. De verkoopoppervlakte bedraagt vaak niet meer dan 400 vierkante meter. Normaliter zijn deze winkels lang open. Naast kruidenierswaren bieden de tankshops vaak twee of meer van de volgende productcategorieën: audio-video goederen te koop of te huur, kant-en-klaar maaltijden, sandwiches e.d., kranten en tijdschriften, bloemen en planten, ansichtkaarten en auto-onderdelen. Slechts 25% van de Russische tankstations hebben een winkel, maar met de komst van buitenlandse merken (BP, SHELL en Statoil) groeit het aantal.

Volgens Euromonitor lijken de discounters in Rusland niet op die wij kennen, zoals Aldi en Lidl. Die werken met een assortiment van 500 tot 200 artikelen, waarvan vaak meer dan 90% onder private label. In Rusland hebben de winkels een verkoopareaal van 300 tot 1.000 vierkante meter. Het assortiment bestaat uit 500 tot 2.000 verschillende artikelen, waarvan minimaal 50% bestaat uit private-labelproducten. Er wordt verkocht tegen een minimale marge van hooguit 7%.