Enza Zaden heeft een lange geschiedenis in spinazieveredeling, maar speelde tot voor kort een bijrol in de spinaziemarkt. Daar is dit jaar verandering in gekomen. Na jarenlang onderzoek bleken twee nieuwe rassen met een verbeterd resistentiepatroon het goed te doen in Amerika, waar andere rassen ten onder gingen aan valse meeldauw.
“Onze rassen kwamen goed mee met de gevestigde orde, maar andere bedrijven waren meestal sneller met veredelen op resistentie dan wij”, zegt Trinette van Selling (Crop Breeding Manager Leafy Products). “Misschien was het een kwestie van prioriteiten. De aanzet voor verbetering werd gegeven in 2008, toen wij participeerden in een initiatief van het Centrum voor Genetische Bronnen in Wageningen.” In dat jaar trok een team van plantkundigen naar Centraal Azië om wilde spinazieplanten te verzamelen. Drie jaar later volgde een vergelijkbare expeditie naar de Kaukasus. In deze oorsprongs-gebieden groeien de meeste wilde soorten en is veel genetische variatie aanwezig. Van Selling: “Ook ten aanzien van resistenties en weerstand tegen ziekteverwekkers, zoals valse meeldauw. Er was dringend behoefte aan ‘vers DNA’ om onze resistentieveredeling naar een hoger niveau te brengen. En dat is gelukt, zo lijkt het nu.
De natuur is grillig
In 2015 kreeg het veredelingsprogramma een extra impuls dankzij de gezamenlijke inspanningen van nieuwe spinazieveredelaar Jan Dijkstra en moleculair bioloog Faira Suidgeest. Op basis van het gedegen werk dat in de jaren daarvoor al was verricht, konden zij snel concrete vooruitgang boeken. Op basis van goede resultaten tijdens field trials in 2018 en 2019 heeft Enza Zaden afgelopen winter en voorjaar twee nieuwe rassen (Trailboss en Crosstrek) met een verbeterd resistentiepatroon gelanceerd, die door meerdere telers zijn opgepakt. Sales Representative Emmanuel Alcantar uit Californië rekent er op dat vraag voorlopig alleen maar zal stijgen. Inmiddels is namelijk gebleken dat een van de voornaamste rassen, afkomstig van een zaadhuis dat in de spinazieveredeling een uitstekende reputatie geniet, in de voorjaarsteelt ten onder is gegaan. “Waarschijnlijk heeft dat ras weinig weerstand tegen een nieuwe fysio van valse meeldauw, terwijl onze nieuwe rassen daar wel bestand tegen zijn”, licht Alcantar toe. “Het is eigenlijk heel triest om te zien. Spinazievelden waar tientallen procenten van de plantjes zijn aangetast, kun je in één keer afschrijven. Het is natuurlijk geweldig dat onze rassen wel bestand lijken te zijn tegen de nieuwe meeldauwstam. Tot nu toe zien we in Californië geen schade. Hoe ze zich straks in Arizona houden, moeten we afwachten, maar het schept wel enig vertrouwen.” De vertegenwoordiger merkt op dat de natuur grillig is en dat onmogelijk is te voorspellen of je het succes van nu volgend jaar kunt herhalen. “Feit blijft dat Enza Zaden zichzelf dit jaar heel goed op de kaart heeft gezet. Ik verwacht daarom dat we ons marktaandeel geleidelijk aan kunnen uitbouwen. Temeer daar er in de huidige trials opnieuw een paar uitblinkers zitten. De eerste willen we al op korte termijn commercieel introduceren.”
In de Verenigde Staten wint de biologische teelt in veel gewassen terrein. Op de vraag of dit ook voor spinazie geldt, zegt Alcantar: “Ik schat het aandeel van de biologische teelt op zo’n 40%. Je moet het materiaal heel goed leren kennen voor je een zaadteelt tot een goed einde kunt brengen. Dat kost tijd. We zijn er samen met onze biologische dochter Vitalis uiteraard wel mee bezig.” Vooralsnog ligt de prioriteit binnen de spinazieveredeling bij het uitbouwen van de bestaande portfolio. “Er is veel behoefte aan snelle winterrassen, dus daar richten we ons nadrukkelijk op”, aldus Van Selling. “We zien ook een groeiende vraag vanuit indoor farming. Plant factories with artificial light vormen nog geen grote markt, maar wel een snel groeiend segment. Het is bovendien een segment met geheel eigen wensen en uitdagingen. Nu we ook voor deze markt over goede researchfaciliteiten beschikken, kunnen en zullen we daar nog gerichter op inspelen.”
Geen makkelijk gewas
Valse meeldauw is in meerdere bladgewassen berucht vanwege zijn vermogen om nieuwe stammen of fysio’s te ontwikkelen en ingekruiste, meestal monogene resistenties van planten te omzeilen. In sla zijn wel meer dan 20 fysio’s bekend, in spinazie een stuk of 17. Telers hebben niets aan rassen die snel ten prooi vallen aan valse meeldauw. De spinazieveredeling is daarom nog altijd sterk resistentie-gedreven. Van Selling: “Telkens wanneer er een nieuwe fysio opduikt en resistente rassen weer kwetsbaar blijken, moet er een nieuw genetisch antwoord worden gevonden én ingekruist. Uiteraard inclusief alle positieve eigenschappen die een teler verder van rassen verwacht. Het is een constante wapenwedloop tussen muterende ziekteverwekkers enerzijds en onze veredelaars en overige specialisten anderzijds.”
Bron: www.enzazaden.com