Tholen - Al tijden is duidelijk dat de Belgische, maar ook Nederlandse, witlofsector het lastig heeft. De kostprijzen blijven stijgen, het gewasbeschermingsmiddelenpakket wordt kleiner en kleiner en jongere consumenten lijken af te haken. Dit seizoen zijn de prijzen weer dermate laag dat er een noodkreet tot verandering is opgekomen. "Deze situatie is onhoudbaar", zo klinkt het. Ook Ignace Carron van Sanac bevestigt dit: "Wat we in 2025 hebben meegemaakt, is werkelijk ongezien."
© Sanac
Sanac is gespecialiseerd in de handel in zaden, gewasbescherming en allerlei toebehoren. "Al jarenlang verdelen wij witloofzaden, waardoor we dagelijks in contact staan met mensen uit de hele sector. Daardoor hebben we een goed zicht op de hele keten, van teelt tot markt", legt Ignace uit. "Ik werk nu 37 jaar in deze sector, maar wat ik afgelopen jaar heb gezien, is nog niet voorgekomen. Er zijn telers die een volledig teeltjaar hebben gewerkt aan de helft van de kostprijs. Dat neemt dramatische vormen aan voor heel wat telers en is absoluut geen houdbare situatie. Het is niet alleen financieel zwaar, maar ook emotioneel belastend. Het gevoel van machteloosheid is groot."
"Het bijzondere is dat we teelttechnisch nochtans een vrij normaal jaar hebben gehad. In 2024 was het wat natter, waardoor de wortels netjes zijn gegroeid. De kalibers waren goed en er zat voldoende inhoud in de wortels, wat betekent dat ze het potentieel hadden om goed witloof te produceren. Het was niet top, maar zeker meer dan voldoende. Toch merken we dat het witloof zijn weg naar de consument niet meer vindt zoals vroeger. De manier waarop het product vandaag wordt verhandeld en verkocht, roept vragen op en maakt het voor veel telers moeilijk om hun investering terug te verdienen."
Frankrijk
De ervaren sectorman stelt hierbij dat men zich hier moet afvragen wat er verkeerd gaat. "Er zijn enorme verschillen in de markt als je onze situatie vergelijkt met die van onze Franse collega's. Zij slagen erin hun product duurder in de markt te zetten dan wij in België en Nederland. Dan moet je je afvragen wat wij hier verkeerd doen en hoe wij ons systeem kunnen verbeteren. Niemand had kunnen voorspellen dat het zo zou lopen. Er zijn altijd wel uitdagingen eigen aan de teelt, want nul risico bestaat in de landbouw niet. Maar dat het deze richting zou uitgaan, had niemand kunnen voorzien. Het laat zien hoe afhankelijk de sector is van bijvoorbeeld marktmechanismen, weersomstandigheden en consumentengedrag."
© Sanac
In België hebben de afgelopen jaren verschillende bedrijven geïnvesteerd en zich vernieuwd. "Vernieuwen betekent in de landbouw echter vaak ook schaalvergroting om uit de kosten te geraken. Daardoor is de capaciteit toegenomen. In de landbouw is het uiteraard altijd zo geweest dat vraag en aanbod in evenwicht moeten zijn. Zodra er te veel aanbod is, verdwijnt de prijs. Er lijkt vandaag structureel een overaanbod te zijn. Er is eigenlijk nooit nog een tekort aan witloof, en dat zorgt voor problemen in de verkoop. Telers staan daardoor onder druk en moeten grote hoeveelheden produceren, terwijl de marktprijzen dit vaak niet toelaten."
Wat kan er dan daadwerkelijk worden geleerd van de Fransen? "In Frankrijk hebben ze door de jaren heen geleerd om het aanbod beter af te stemmen op de vraag. Ze zijn daar anders georganiseerd, in professionele organisaties en kleinere coöperaties. Die coöperaties onderhandelen met de handel en sturen ook de productie aan. Ze hebben geleerd om de markt aan te voelen: hoeveel heeft de markt nodig? Zo voorkomen ze overproductie en kunnen ze betere prijzen realiseren."
"Daarnaast speelt de Franse fierheid op de eigen producten een rol. Franse handelaars kopen eerst bij hun eigen telers. Pas daarna wordt gekeken wat er eventueel van buitenaf beschikbaar is. Daardoor verkopen zij niet onder de kostprijs, maar produceren ze wel minder kilo's. Dat heeft niet alleen financiële voordelen, maar beschermt ook de duurzaamheid van de sector", duidt hij.
Consument moet aanhaken
Hij stelt verder dat marktwerking en aanbod hele belangrijke zaken zijn om naar te kijken, maar dat ook de eindconsument een grote rol speelt. "De consument haakt ook af. Als je de consumptiecijfers over de jaren bekijkt, dan zie je dat we elke dag consumenten verliezen. Ongeacht de sector, zonder consument heb je een probleem. Ik heb helaas geen glazen bol om te zeggen hoe we dat moeten oplossen, maar het is wel dringend dat er iets gebeurt."
© Sanac
"We moeten ons afvragen waarom de consument afhaakt. Enerzijds zijn de eetgewoonten veranderd. Anderzijds zit je met de contradictie dat telers bij lage prijzen meer proberen te produceren, maar dan rijst de vraag of de kwaliteit nog voldoende is om de consument te overtuigen."
"In Frankrijk zie je dat 25 tot 30 procent van de markt is overgeschakeld op miniwitloof, 'Jeunes Pousses'. Dat wordt per stuk verkocht in plaats van per kilo, bijvoorbeeld in verpakkingen van vijf stuks binnen een vast gewichtsvork. Dat maakt het mogelijk om jonger en frisser witloof te produceren, wat beter aansluit bij de voorkeur van de consument."
Zorgen
Ignace geeft dan ook aan dat deze situatie onhoudbaar is, maar blijft hoopvol. "Een hausse blijft nooit duren, maar een crisis gelukkig ook niet. Er zal vroeg of laat wel beterschap komen, maar de vraag is hoe zwaar de verliezen moeten zijn voor het zover is. In andere jaren zorgde het klimaat er soms voor dat alles zich vanzelf herstelde. 2025 had eigenlijk alle klimatologische voorwaarden om minder witloof te produceren. Het was warm en droog. Toch viel er telkens net genoeg regen op het juiste moment. De zaaiteelt is goed gelukt, de planten stonden er goed bij en de wortels hebben zich diep ontwikkeld. Daardoor is er nu opnieuw veel witloof beschikbaar."
"Dat zorgt ook voor zorgen richting 2026. Als we een tekort aan wortels hadden gehad en er nog ruimte was geweest in de koelcellen, dan had dat gezorgd voor een betere spreiding van de productie, minder aanbod en dus normalere prijzen. De overproductie van nu maakt het moeilijk om een gezonde prijsvorming te behouden."
Geen duidelijke oplossing
Een vicieuze cirkel, zo beschrijft Ignace het. "Maximaal produceren, terwijl je je afvraagt of je daarmee niet voorbijgaat aan wat de consument eigenlijk wil. Feit blijft dat er vandaag zeer grote uitdagingen in de witloofsector zijn. Wat ik schets, is slechts een deel van het geheel. Het is een complex verhaal met veel facetten, en iedereen heeft daar zijn eigen visie op. Duidelijk is wel dat we nu twaalf maanden verder zijn en dat er nog steeds geen duidelijke oplossing in zicht is. Het is echt zaak dat we daar als sector eens even heel goed over na gaan denken."
Voor meer informatie:
Ignace Carron 
Sanac
[email protected]
www.sanac.be
