De Nederlandse landbouw heeft in 75 jaar tijd een verduurzamingsslag gemaakt. Voor het produceren van een simpel broodje gezond, bestaande uit brood, kaas, boter, tomaat en komkommer, is vandaag ruim 75 procent minder landbouwgrond nodig dan in 1950. Dat blijkt uit nieuw onderzoek van De Eerste Duurzame Generatie, dat wordt gepubliceerd onder de titel Broodje (Ge)zonder Land.
Waar een broodje gezond in 1950 nog bijna 0,84 m² aan landbouwgrond vergde, is dat in 2025 gedaald tot 0,23 m². De vooruitgang is te danken aan hogere opbrengsten per hectare, efficiëntere veehouderij en modernere kassen.
"Iedereen ziet wat er misgaat in de landbouw, maar bijna niemand ziet wat er verbeterd is," zegt Marco van der Sar, mede-oprichter van De Eerste Duurzame Generatie. "Onze analyse laat zien dat Nederlandse boeren en tuinders al decennialang enorme stappen hebben gezet. Dankzij technologische vooruitgang, kennis en innovatie produceren we meer voedsel met veel minder impact."
© De Eerste Duurzame Generatie
Belangrijkste bevindingen uit het onderzoek
- 75% minder landgebruik per broodje gezond sinds 1950
- Emissies per broodje daalden met ruim 30% dankzij efficiëntere productie
- Pesticidengebruik in Nederland is sinds 1990 met circa 60% gedaald
- Tarweopbrengsten zijn verdrievoudigd, melkproductie per koe is meer dan verdubbeld
- Kasopbrengsten voor tomaat en komkommer zijn verzes- tot zevenvoudigd
Strategische keuze voor Europa en Nederland
Het onderzoek plaatst kritische kanttekeningen bij de Europese beleidslijn, die sterk inzet op extensivering van de landbouw. Extensieve systemen gebruiken per definitie meer land per kilo voedsel, wat in een dichtbevolkt continent als Europa de biodiversiteitsdruk juist kan vergroten.
De Eerste Duurzame Generatie roept daarom op tot een moderniseringsagenda die inzet op:
- Versnelde innovatie in veredeling (zoals CRISPR), precisielandbouw en autonome teelt.
- Herstel van de publieke kennisinfrastructuur, van proefboerderijen tot onderzoekslabs.
- Beleid dat efficiëntie beloont, in plaats van opbrengstverlaging stimuleert.
"De feiten zijn helder," zegt Margriet Looije, directeur bij Looije Tomaten. "We kunnen de landbouwvoetafdruk verder verlagen als we kiezen voor moderne, kennisintensieve landbouw met hoge opbrengsten en lage impact. Het is tijd om het verhaal over duurzaamheid te moderniseren."
Bekijk hier het hele onderzoek
