De mandarijn is zonder twijfel de ster van de Peruaanse citrussector, vooral de late rassen. Ze voeren de citrusexport van het land aan, gevolgd door limes en de Valencia sinaasappel, die vooral gewild is voor sap. Peru exporteert maar zo'n 17% van zijn citrusproductie en vertegenwoordigt minder dan 1% van de wereldproductie. Gezien de duizenden hectares die nog ontwikkeld kunnen worden, is de groeipotentie enorm.
Citrusteelt in Peru kent een lange geschiedenis. "Al in de 17e eeuw schreef Garcilaso de la Vega over "zure sinaasappelen". In de twintigste eeuw was de Washington Navel sinaasappel nog de favoriet, tot de opmars van het Tristeza virus in de jaren 50", vertelt Sergio del Castillo Valderrama, directeur van brancheorganisatie ProCitus. "De verwoesting van de gewassen dwong telers tot een keuze: ze schakelden massaal over op mandarijnen. Daarmee begon de specialisatie die de sector nu kenmerkt."
© FreshPlaza
Sergio del Castillo Valderrama, algemeen directeur van ProCitrus
Uit tegenslag ontstaat samenwerking
De jaren 90 waren een keerpunt. Dankzij de nieuwe grondwet in 1993 werd de markt verder geliberaliseerd. Veel telers die in de jaren 70 hun land hadden verloren, konden hun grond terugkopen. Ze kozen voor winstgevende gewassen zoals citrus, druiven en avocado's. De eerste stappen in de citrusexport waren echter moeizaam. "De eerste zendingen kwamen aan in slechte staat. Soms zelfs beschimmeld. Niemand verdiende eraan", aldus Del Castillo.
Die slechte start leidde in 1998 tot de oprichting van ProCitrus. "We moesten telers vooral trainen in oogst en na-oogstbehandeling. De teelttechniek zelf beheersten ze al", vertelt de directeur van de brancheorganisatie, die inmiddels zo'n 150 leden telt, waarvan 130 telers en 20 pakstations. Gemiddeld bewerkt elke teler 60 hectare. Twintig jaar geleden gebruikte 90% nog traditionele bevloeiing, nu beschikt 98% van de bij de organisatie aangesloten telers over druppelirrigatie.
In totaal heeft Peru ongeveer 80.000 hectare citrus. Daarvan is ruim 30.000 hectare sinaasappel (voornamelijk Valencia in de jungle), 25.000 hectare lime (vooral Sutil), en 22.000 hectare mandarijn, het belangrijkste exportproduct.
Mandarijnen: drie seizoenen, één favoriet
Maar liefst 75% van de citrusexport bestaat uit mandarijnen. Die zijn onderverdeeld in vroege rassen (zoals Satsuma en Nova, in maart-april), middenseizoensvariëteiten (zoals Clementina in mei-juni) en late rassen (zoals W. Murcott, Nadorcott, Tango, Orri en Malvasio, tot augustus).
De late rassen domineren de export. W. Murcott en Tango zijn samen al goed voor bijna de helft van de zendingen. Deze nieuwe, pitloze varianten met hogere marktwaarde vervangen steeds vaker de oudere rassen. "We willen citrus kunnen aanbieden van februari tot augustus. Dat spreidt de arbeid en benut de marktkansen beter", zegt Del Castillo. Toch blijven ook moeilijker te pellen rassen zoals Malvasio populair, vooral binnen Peru, vanwege hun smaak.
Limes en sinaasappelen: tussen lokaal en export
De Sutil lime (zo'n 22.000 hectare) is met name voor binnenlandse consumptie en groeit vooral in het noorden (regio's als Piura en Tumbes). Een klein deel gaat naar Chili en Bolivia. De Tahiti lime, met slechts 2.000 hectare, is juist bijna volledig gericht op export. "In de eerste plaats naar de VS en Europa", aldus Del Castillo.
De Valencia sinaasappel, ooit vooral lokaal geconsumeerd, wint terrein in de export. De reden daarvoor is dat de prijs van geconcentreerd sinaasappelsap wereldwijd flink is gestegen, mede doordat marktleider Brazilië te kampen heeft met plagen en klimaatproblemen. "De Peruaanse Valencia valt in de smaak door zijn saprijkheid, hoog suikergehalte en het feit dat veel kleinschalige telers in de praktijk biologisch telen, niet uit ideologie, maar omdat bestrijdingsmiddelen simpelweg te duur zijn."
Roze grapefruit, geteeld in Pisco, is goed voor slechts 2.000 tot 3.000 ton per jaar en gaat volledig naar de Verenigde Staten. "Vorig jaar was top, maar dit jaar is de oogst kleiner door het natuurlijke ritme van de plant", zegt Del Castillo.
De wereld lonkt en Azië komt op
De VS en Canada blijven in 2025 de belangrijkste bestemmingen voor Peruaans citrus (45%), gevolgd door Centraal-Amerika en Mexico (20%), de EU (19%) en het VK (7%). Azië is nog klein met 3%, maar de groei is spectaculair: +65% ten opzichte van het jaar ervoor. "Japan accepteert voorlopig alleen de Satsuma, hun "eigen" mandarijn. Maar er lopen onderhandelingen om ook Tango en Orri toe te laten", legt Del Castillo uit.
Groot potentieel, beperkte export
Jaarlijks produceert Peru 1,7 miljoen ton citrus, maar voert het slechts 17% uit. "Als Peru besluit alles te exporteren wat het teelt, kan dat het spel op de wereldmarkt veranderen. Dat weten landen als Zuid-Afrika maar al te goed", waarschuwt Del Castillo. De top 10 van exportproducten ziet er als volgt uit: W. Murcott (29%), Tango (19%), lime (12%), Satsuma (8%), Valencia (8%), Primosole (5%), Orri (5%), Clementina (3%), Tangelo Minneola (3%) en citroen (2%).
Na twee moeilijke jaren door weersomstandigheden is er herstel zichtbaar. In 2025 (tot week 42) is 322.130 ton citrus geëxporteerd, 13% meer dan in 2024, en 36% meer dan in 2023.
Op korte termijn wordt geen grote uitbreiding van het areaal verwacht. De nadruk ligt nu op rassenvernieuwing. Op langere termijn kunnen projecten zoals Majes-Siguas II het teeltareaal mogelijk verdubbelen. "Peru vertegenwoordigt nu minder dan 1% van de wereldproductie en slechts 0,4% van de wereldhandel. Dat zegt genoeg", aldus Del Castillo.
Diversiteit als strategie
Citrus moet concurreren met lucratievere teelten zoals avocado, druif en blauwe bes. Toch biedt citrus ook voordelen. De oogst valt in een ander seizoen, het vraagt minder arbeid en het past goed in een strategie van risicospreiding. Veel telers combineren daarom gewassen. "Ik ken bedrijven met avocado, asperge en citrus. Ze gebruiken de asperge zelfs als natuurlijke barrière om kruisbestuiving te voorkomen", vertelt Del Castillo.
Volgens hem ligt de kracht van de Peruaanse teler in kennis van het eigen land. "Ze begrijpen hun bodem, hun klimaat, hun wind. Daar zit veel wijsheid in." De grootste sprong voorwaarts is de inzet van nieuwe technologieën zoals fertigatie, satellietbeelden en bodemsensoren. Wat nog ontbreekt, is een systematische aanpak van dataverzameling. "We lopen achter op techniek, maar we leren snel", besluit Del Castillo.
Voor meer informatie:
Sergio del Castillo Valderrama (CEO)
ProCitrus
Av. Nicolás Arriola 314 Of. 903
Lima 13 (Peru)
Tel: +511 226 1952
[email protected]
www.procitrus.org
