Het Nederlandse ondernemingsklimaat laat na twee jaar van daling tekenen van stabilisatie zien, maar snel herstel blijft uit. Dat blijkt uit de Monitor Ondernemingsklimaat 2025, die door minister van Economische Zaken Vincent Karremans is aangeboden aan de Tweede Kamer. Bedrijven geven het ondernemingsklimaat gemiddeld een 6,1, een lichte stijging ten opzichte van vorig jaar, maar nog altijd lager dan in eerdere jaren.
© Rijksoverheid
Bedrijven waarderen vooral de kwaliteit van leven, het hoge kennisniveau en de digitale en fysieke infrastructuur positief. Deze aspecten behoren al langere tijd tot de mondiale kopgroep. Tegelijkertijd blijven uitdagingen bestaan op het gebied van beleidsvoorspelbaarheid, politieke stabiliteit, regeldruk en schaarste, met name op de arbeidsmarkt en energievoorziening.
Ondernemers worstelen met problemen
Minister Karremans zegt hierover: "Ondernemers worstelen met problemen die grote uitdagingen voor het bedrijfsleven vormen. Het maakt dat een deel van de bedrijven overweegt hun activiteiten deels of geheel buiten Nederland voort te zetten."
Hoewel het aandeel bedrijven dat verplaatsing overweegt niet is toegenomen – ongeveer één op de vijf – wordt het verplaatsen nadrukkelijker overwogen. Ook verschuift de investeringsfocus van bedrijven licht naar het buitenland. Van de investeringen van internationaal opererende ondernemingen zal volgens de monitor dit jaar 51 procent buiten Nederland plaatsvinden, tegenover 36 procent vorig jaar.
Nederland zakt naar 10e plaats
Op internationaal niveau blijft Nederland grotendeels stabiel. In de World Competitiveness Ranking van het IMD zakt Nederland van de 9e naar de 10e plaats, ondanks een hogere totaalscore. Het verlies wordt veroorzaakt door sterkere stijgingen van andere landen, zoals de Verenigde Arabische Emiraten, Taiwan en Qatar. De Global Innovation Index en de European Innovation Scoreboard laten geen verandering zien.
Karremans benadrukt het belang van een sterk ondernemingsklimaat voor de economie: "Willen we de grote beleidsopgaven die bepalend zijn voor de toekomst van ons land kunnen aanpakken, dan zijn economische groei en een sterk ondernemingsklimaat cruciaal. Bedrijven hebben een stevig fundament nodig om te kunnen groeien, investeren en innoveren."
Kabinet werkt aan verbeteringen
Het kabinet werkt volgens de minister aan concrete verbeteringen, waaronder het verminderen van regeldruk door 500 regels te schrappen of te vereenvoudigen, het opstellen van een investeringsadvies door de heer Wennink, de Productiviteitsagenda en een vernieuwd industriebeleid. Daarnaast wil het kabinet structureel overleg voeren met VNO-NCW en MKB-Nederland en organiseert het op 15 december de OndernemersTop.
De monitor wijst verder op actuele belemmeringen zoals arbeidsmarktkrapte, netcongestie en stikstofproblematiek. Volgens de analyse blijven deze factoren remmend werken op het ondernemingsklimaat, terwijl doorbraken op deze terreinen naar verwachting een merkbare verbetering zouden opleveren, zowel in de perceptie van bedrijven als in de internationale concurrentiepositie van Nederland.
