Tholen - Klimaatverandering en ketenzekerheid in de AGF, zorg of zegen? Zo luidde het onderwerp van de presentatie van Jan Eelco Jansma van Wageningen UR tijdens het Verscongres in Putten. De zelfbenoemde actie-onderzoeker begon zijn presentatie met een foto van de suzuki-fruitvlieg op de framboos. "Maar is deze komen aanwaaien? Of is het middelenpakket het probleem?"
Klik hier om de fotoreportage te bekijken
© Izak Heijboer | AGF.nl
Jan Eelco Jansma
"Het wordt in Nederland droger, natter, warmer en zilter. Als we klimaatverandering blijven negeren, wordt ketenzekerheid in groenten, fruit en zuivel voor 2035 uitzondering in plaats van regel, vanwege onvoorspelbare volumes, afnemende productkwaliteit, afnemende arealen, kortere houdbaarheid, sterk fluctuerende prijzen en structurele verstoring van oogstmomenten", zo hield de onderzoeker de aanwezigen voor.
Jansma poneerde de stelling dat niet de klimaatverandering op zich, maar kwetsbare ketens zorgen voor het grootste risico voor de toekomstige leveringszekerheid. "Dus óf we bouwen samen aan veerkrachtige productieketens óf we accepteren structurele tekorten en hogere kosten. Daarnaast zien we een afnemende effectiviteit van gewasbeschermingsmiddelen door het wegvallen van chemische middelen en een beperkte ontwikkeling van alternatieven. Nu worden de risico's vaak bij de primaire sector neergelegd, maar is dat reëel?", zo vroeg Jansma aan de zaal.
© Izak Heijboer | AGF.nl
Hans van den Heuvel (Hillfresh), Annemarijn van Rossum (Combilo) en Gerard Verweij (Hillfresh)
Hij schetste drie toekomstscenario's op weg naar een klimaatrobuuste landbouw in 2050: de productieve toekomst, waarbij de landbouw wordt afgeschermd van klimaatinvloeden met innovatie en technologie en de voedselproductie gescheiden is van andere landschapsfuncties met intensieve hoogwaardige productie in agro-foodparken. Een tweede denkrichting was de pragmatische toekomst, waarbij de landbouw wordt aangepast aan de mogelijkheden die de regio biedt, en als laatste de participatieve toekomst met een natuur- en waterinclusieve landbouw met het halen van de klimaatdoelen als gemeenschappelijk doel.
"We moeten nadenken over deze transformatie en dat zou ik graag met u willen doen", zo klonk de uitnodiging van Jansma. Hij heeft inmiddels het ministerie van LVVN zover gekregen om in maart 2026 een conferentie te organiseren. "Ik hoop van harte op een landbouwminister met langetermijnvisie die gezamenlijk met de keten wil optrekken. Welk toekomstscenario het ook wordt, de oplossing moet gezamenlijk gemaakt worden."
© Izak Heijboer | AGF.nl
Stefan den Hollander (TNI), Hugo A-Tjak (Olympic Fruit) en Maarten van der Leeden (Rijk Zwaan)
Lennart van den Heuvel van Olympic Fruit vroeg zich vervolgens af of er bij deze conferentie al duidelijkheid is over het gewasbeschermingsmiddelenbeleid en de snelheid van toelating van alternatieve middelen. "Er zijn nu in België middelen toegestaan op de kersen en in Nederland niet. Dat zorgt voor een ongelijk speelveld. Straks kunnen we de gewassen niet alleen niet meer telen, maar ook niet meer beschermen." Jansma erkende de behoefte aan een snelle toelating, maar wees ook op het belang van zorgvuldigheid. "Niemand zit op een tweede Pfas te wachten."
Ook in de afsluitende paneldiscussie met Tim Kievits (FruitMasters), Albert Ras (Sea Fresh Retail) en Annemarijn van Rossum (Combilo) kwam het overheidsbeleid ter sprake. Volgens Annamarijn vormt de strenge wet- en regelgeving de grootste uitdaging van het moment, waarbij de overheid eerder belemmerend dan stimulerend werkt.
"Waarom zijn we zo aan het afbrokkelen in waar we zo goed in zijn?", was dan ook de vraag van Albert Ras. "Ik hoop dat niemand binnen de groenten, fruit en zuivel mee zal maken wat wij in de visserij de afgelopen tien jaar hebben meegemaakt. Die is nog maar een fractie van wat het tien jaar geleden was, terwijl we hier toch een derde van de economie van Flevoland verdienen. Links wil de landbouw en visserij weg, rechts wil de arbeidsmigranten weg. Dat laatste is ook onmogelijk, want zonder de arbeidsmigranten was Urk niet wat het vandaag de dag is."
© Izak Heijboer | AGF.nlHenk Hagoort en Jurriaan Oudejans van Quik's Quality Potatoes
Ook de fruittelers hebben met de strenge wet- en regelgeving te maken. Daarnaast is opvolging een issue. "Zie maar eens een bedrijf met 50 hectare fruit over te nemen als het niet van de familie is", aldus Kievits. Dagvoorzitter Laurens Sloot besloot hoopvol: "We praten altijd graag over de economische kracht van ASML, maar ASML kan zomaar verhuizen naar een ander land. Dat kan deze sector niet, vanwege de hele schil aan bedrijven eromheen. Alleen zal deze sector veel meer gekoesterd moeten worden!"
