De lycheesector in Madagaskar ondergaat een ingrijpende herstructurering. Na jarenlange dominantie door Sodiat en zijn eigenaar Ravatomanga, hervatten exporteurs in Madagaskar deze week de controle over de markt door quota te herverdelen. Dit volgt op een lopend onderzoek naar financiële transacties, belastingontduiking en mogelijke machtsmisbruik binnen de exportketen. Tegelijkertijd zorgen een brand in een verwerkingsstation en veranderingen in transportroutes voor een ongekende dynamiek in het seizoen.
Ravatomanga, een nauwe bondgenoot van voormalig president Andry Rajoelina, domineerde jarenlang de lycheehandel in Madagaskar via zijn bedrijf Sodiat.
Aan het einde van vorige maand begonnen arbeiders in de haven van Tamatave met het laden van de eerste drie schepen met bestemming Europa. Zware regenval vertraagde de werkzaamheden, omdat pallets niet konden worden verplaatst zolang het regende: volgens exporteurs moeten kartonnen verpakkingen droog blijven om het fruit te beschermen. Exporteurs spreken van gunstige teeltomstandigheden dit seizoen, met een gemiddelde maat van 28 mm, een uniforme rijping en opbrengsten boven verwachting. Een exporteur zei tegen RFI-journaliste Sarah Tétaud: "De grens van 20.000 ton lychees wordt gemakkelijk gehaald." De uitbetalingen aan plukkers en producenten liggen inmiddels boven de 2.000 ariary per kilo, ongeveer €0,32.
Een pakstation voor lychees ging de dag vóór de geplande opening in vlammen op. De oorzaak is volgens exporteurs nog onbekend. Tegelijkertijd arriveerden onderzoekers van het Onafhankelijk Anticorruptiebureau van Madagaskar in Tamatave — goed voor zo'n 80 procent van de maritieme goederenstromen — om tien jaar aan financiële transacties door te lichten. Exporteurs melden dat zij contracten, bankafschriften en boekhoudkundige stukken moesten overleggen.
Het onderzoek richt zich op LTC, een in Mauritius gevestigde brievenbusfirma die betalingen tussen exporteurs uit Madagaskar en buitenlandse importeurs afhandelde. Volgens exporteurs had Ravatomanga banden met deze onderneming. Onderzoekers willen duidelijkheid krijgen over mogelijke belastingontduiking, geldstromen en eventuele kickbackconstructies. Een exporteur zei: "Laat degenen die dit hebben gespeeld, de rekening betalen." Een ander voegde toe: "Iedereen moest met Mamy samenwerken. We hadden geen keuze."
Exporteurs vroegen om extra tijd om zich te kunnen concentreren op de zes belangrijkste laaddagen. "Deze dagen zijn extreem belangrijk voor de oostkust van Madagaskar," aldus een exporteur.
In een afzonderlijk brancheverslag schetsen exporteurs hoe Sodiat jarenlang de sector domineerde. Volgens hen legde Ravatomanga vanaf 2009 zijn eigen regels op en eigende hij zich het grootste deel van de quota toe. Op 23 oktober, een dag voor zijn arrestatie op Mauritius, zou hij diverse marktpartijen hebben opgebeld met de waarschuwing: "Waag het niet om ook maar één kilo van mijn quota aan te raken." De volgende dag stemde de Lychee Exporters Group unaniem voor uitsluiting van Sodiat. Narson Rafidimanana zei: "Reders en importeurs willen niets meer met Sodiat te maken hebben. Wij willen niet gelinkt worden aan zijn misstanden." Hij voegde eraan toe dat met deze stap een lang bestaande angst in de sector is weggenomen.
De leden herverdeelden de Sodiat-quota onder 27 exporteurs: kleinere bedrijven ontvingen 100 ton, grotere spelers 25 ton.
De Financial Crimes Commission van Mauritius heeft inmiddels de hulp ingeroepen van Transparency Mauritius. Het Madagascarse ministerie van Justitie schorste twee officieren van justitie, nadat één van hen had verklaard dat er geen procedures tegen Ravatomanga liepen, terwijl er wel klachten waren ingediend.
Exporteurs hebben de luchtvracht voor vroege lychees opnieuw ingevoerd — een route die onder Ravatomanga was geblokkeerd — waardoor het fruit nu circa tien dagen vóór het zeevrachtseizoen kan worden verzonden. Met het lopende onderzoek, de brand in het verwerkingsstation en de vragen rondom LTC, zeggen exporteurs dat dit seizoen duidelijk anders is en dat toekomstige condities afhangen van de uitkomsten van de lopende onderzoeken.
Bron: rfi
