Tholen - Plantenkwekerij Jongerius is nu dan toch failliet verklaard. De grotendeels biologische plantenkwekerij, die een spilfunctie vervulde binnen de Nederlandse biologische tuinbouw, maakte op 31 oktober plotseling bekend de activiteiten te staken. Daarna bleef het wekenlang onrustig, met onzekerheid voor medewerkers, telers en afnemers. Zowel een doorstart als een faillissement hingen boven de markt.
Jan Groen, voorzitter van brancheorganisatie Bionext, kreeg het nieuws over het uitgesproken faillissement te horen via operationeel directeur Gertjan Lekkerkerker. "Hij stuurde mij gistermorgen een bericht dat het faillissement was uitgesproken en dat de curator zich zou melden. Later op de dag heb ik dat bevestigd gezien."
Volgens Jan is het aanstellen van een curator een belangrijke stap. "We hebben nu eindelijk een juridisch aanspreekpunt. Dat maakt het mogelijk om überhaupt het gesprek te voeren over wat er nog kan en wat niet. Dat was tot nu toe lastig, omdat eigenaar en directie onbereikbaar bleven."
Personeel heeft prioriteit
De eerste aandacht van de curator ligt volgens Jan bij de medewerkers. "Het is een bijzondere tijd, zo vlak voor kerst. Je wilt dat mensen zo snel mogelijk duidelijkheid krijgen. De druk ligt er nu vol op om het personeel vooruit te helpen en perspectief te bieden."
Jan geeft aan dat het personeel nog aanwezig is en bereid lijkt om samen te kijken naar een mogelijke toekomst. "De bereidheid van de medewerkers om bij elkaar te blijven en te onderzoeken of bedrijfsopvolging mogelijk is, is hoog. Dat is een belangrijke factor."
Over de loonbetaling is volgens Jan tot begin december nog salaris uitgekeerd. "Vanaf dat moment heb ik geen signalen meer gehad dat dat is doorgezet. De curator heeft aangegeven dat het UWV zo snel mogelijk betrokken wordt."
Doorstart: kansrijk, maar onder de vijftig procent
De vraag of een doorstart nog mogelijk is, blijft open. Jan schat de kans voorzichtig in. "Als je het op een schaal zet, dan zit de kans iets onder de vijftig procent. Maar haast is wel geboden, want hoe langer het duurt, hoe kleiner die kans wordt."
© Green Organics
Belangrijke voorwaarden voor een doorstart zijn volgens Jan helder: "Je hebt gebouwen nodig, machines, mensen en inzicht in de cijfers. En je moet weten wat er precies failliet is, want het gaat om meerdere bv's. Dat moet snel helder zijn."
Volgens Jan zijn de komende weken cruciaal. "Tussen nu en de tweede week van januari moet er duidelijkheid zijn. Anders mis je het seizoen. Dan wordt een doorstart praktisch onhaalbaar."
Eerdere aangekondigde faillissementsdata, eind november en op 9 december, gingen niet door. Dit ondanks een uitspraak destijds van de operationeel directeur die een op handen zijnde faillissement deed vermoeden.
Eigenaar onbereikbaar
Dat zorgde voor verdere onzekerheid in de sector. Met de uitspraak van de rechtbank is nu een curator aangesteld, Marco Guit van AMS Advocaten, en daarmee is er nu voor het eerst sinds eind oktober een juridisch aanspreekpunt. Tot nu toe zwijgt eigenaar Nico Jongerius in alle talen en is hij onbereikbaar gebleken voor een reactie.
De curator onderzoekt de financiële situatie, inventariseert de schulden en bekijkt of onderdelen van het bedrijf kunnen worden verkocht of dat een doorstart mogelijk is. Hij zegt tegen RTV Utrecht dat hij nog geen contact heeft gelegd met de directie en ook niet beschikt over een volledige personeelslijst. Medewerkers worden opgeroepen zich te melden, zodat de procedure voor uitbetaling van achterstallig loon kan worden gestart. Meerdere medewerkers hebben aangegeven hun salaris over de afgelopen maand niet te hebben ontvangen.
Energie afgesloten en executieveiling van machines afgeblazen
Een doorstart leek met het verstrijken van de tijd steeds onwaarschijnlijker te worden. Het bedrijf is vanwege een conflict met de energieleverancier sinds eind oktober afgesloten van energie. Medewerkers verkeren sindsdien in onzekerheid.
Eind november vond een executieveiling plaats, maar die werd last minute aangepast, zodat cruciale machines in Houten achterbleven. Wat er nu met de kassen, de mensen en de machines gaat gebeuren, lijkt in handen te liggen van de curator.
Het ontbreken van contact met de eigenaar ziet Jan niet als doorslaggevend voor de slagingskans van een doorstart. "Uiteindelijk gaat het erom of er een partij is die de kennis, de middelen en de bereidheid heeft om met de mensen verder te gaan. Dat is bepalender dan de vraag of de eigenaar direct meewerkt."
Markt heeft al veel opgevangen
Intussen heeft een groot deel van de markt niet stilgezeten. "Wij hebben ons als Bionext al vroeg gericht op de vraag: waar zitten de gaten en wie kan die invullen? Andere plantenkwekerijen, ook in Duitsland en België, hebben opgeschaald. Een deel van de markt is al ingevuld."
Voor de korte termijn hebben steeds meer bedrijven eigen keuzes gemaakt voor de bio-opkweek. Sommige bedrijven vonden onderdak bij collega-opkwekers, andere bedrijven zijn zelf op gaan kweken, al dan niet in samenwerking met collega-telers. Vanuit de biosector wordt ook aan een langdurig, duurzame oplossing gewerkt voor het wegvallen van Jongerius. Dit zou dan in de vorm van een coöperatie moeten zijn, zoals bio-supermarktketen Odin onlangs nog aanstipte.
Niemand heeft stilgezeten
Volgens Jan is er veel ondernemerschap zichtbaar in de sector. "Niemand heeft stilgezeten. Iedereen kijkt wat er binnen de eigen mogelijkheden kan. Dat laat zien hoe groot de saamhorigheid in de biologische sector is."
Als er geen doorstart komt, verwacht Jan geen ontwrichting van de sector. "Dan zal de markt het verder absorberen. Er zit genoeg ondernemerschap in de biologische sector om dit op te vangen. Dat is niet ideaal, maar ook geen ramp."
Wel ziet hij risico's voor kleinere telers. "Met name kleinere initiatieven, zoals CSA-bedrijven en Herenboeren, zijn afhankelijk van toegankelijke biologische plantopkweek. Voor hen zou een doorstart echt verschil maken."
Oorzaken vooral bedrijfsspecifiek
Over de oorzaken van het faillissement is volgens Jan nog weinig met zekerheid te zeggen. "Ik denk dat dit vooral bedrijfsspecifiek is. De laatste openbare jaarrekening dateert van 2021. Sindsdien is er geen actueel inzicht in de cijfers. Dan wordt het voor iedereen moeilijk om mee te denken."
Kostenstijgingen, zoals energie, kunnen hebben meegespeeld, maar verklaren volgens Jan niet alles. "Ik heb niet de indruk dat dit iets zegt over de positie van biologisch ten opzichte van regulier."
Wat volgens Jan vooral opvalt, is dat er geen hulpvraag is gesteld. "Dat is misschien wel de belangrijkste les. Als ondernemers merken dat het zwaar wordt: trek op tijd aan de bel. Er zijn banken, adviseurs en partijen in de sector die bereid zijn om mee te denken, maar dan moet je als ondernemer wel pro-actief in contact treden en openheid betrachten."
Belang van ketensamenwerking
De belangrijkste les die Jan trekt, is het belang van ketensamenwerking. "Biologische landbouw vraagt commitment door de hele keten heen. Van producent tot afnemer. Als je denkt dat je het alleen kunt oplossen, dan wordt het lastig."
Ondanks alles blijft Jan positief over de veerkracht van de sector. "De biologische sector gaat door, met of zonder Jongerius. Faillissementen zijn van alle tijden. Wat je ziet, is dat het telkens weer wordt opgepakt." Voor nu overheerst volgens Jan de hoop op snelle duidelijkheid. "Niet alleen voor de markt, maar vooral voor de mensen die daar werken. Die verdienen zo snel mogelijk een nieuw perspectief."
Voor meer informatie:
Jan Groen 
Bionext
Bennekomseweg 43
6717 LL Ede
Tel: +31(0)30-2339970
[email protected]
bionext.nl
