Bestuurders van de duurzaamheidsnetwerken en -werkgroepen van D66, CDA, VVD en GroenLinks-PvdA hebben een gezamenlijke visie op de toekomst van de Nederlandse land- en tuinbouw gepresenteerd aan de informateur. Het document is bedoeld als handreiking voor het nieuwe kabinet.
De betrokkenen maken deel uit van de duurzaamheidsnetwerken en -werkgroepen van de vier partijen. Zij werken samen in de commissie landbouw binnen het Duurzaamheidsoverleg Politieke Partijen (DoPP). In het voorwoord stellen ze dat zij 'niet één gedeeld toekomstbeeld' hebben, maar dat ze elkaar wel vinden in hun 'optimisme over wat mogelijk is' en een gevoel van urgentie om uit de impasse te komen. "We willen niet doormodderen; het is tijd voor doorbraken", staat in het stuk.
Kringlooplandbouw en vermindering chemische middelen
Centraal in de visie staat een omslag naar kringlooplandbouw, waarbij boeren minder afhankelijk worden van chemische bestrijdingsmiddelen, kunstmest en geïmporteerd veevoer. Boeren moeten "verder kunnen verduurzamen door te kiezen voor een circulaire, klimaatneutrale of natuurinclusieve bedrijfsvoering", staat in het document. Chemische middelen worden slechts ingezet als sluitpost, terwijl biodiversiteit en weerbare gewassen een grotere rol krijgen.
Maximaal gebruik van dierlijke mest en Renure is een belangrijk onderdeel van de aanpak. Daarnaast pleiten de partijen voor een meer grondgebonden veehouderij en regionale kringlopen van mest en veevoer.
Strategisch grondbeleid en groene ruilverkaveling
De transitie heeft volgens de partijen een ruimtelijk aspect. Het Rijk moet een ruimtelijke visie ontwikkelen voor landbouw, natuurbeheer, energietransitie, klimaatadaptatie en woningbouw. In de uitvoering moet zoveel mogelijk gewerkt worden vanuit gebiedsprocessen. Boeren, terreinbeheerders, provincies en waterschappen krijgen ruimte voor maatwerk en vakmanschap.
Verder wil men boeren actief helpen bij de omslag naar een grondgebonden bedrijfsvoering, door grond van stoppende boeren op te kopen en betaalbaar te verkopen of verpachten aan boeren die verduurzamen. Bij ruilverkaveling worden dier- en fosfaatrechten uit de markt genomen, en de pachtwetgeving wordt aangepast om langdurige contracten mogelijk te maken.
Eiwittransitie en gezonde voedselomgeving
Het document stelt dat een plantaardiger voedingspatroon bijdraagt aan dierenwelzijn en een gezondere leefomgeving. Ook pleiten de partijen voor het afschaffen van de vrijstelling van soja van Europese handelstarieven, om ontbossing en oneerlijke concurrentie te verminderen.
Daarnaast moeten gemeenten meer bevoegdheden krijgen over hun voedselomgeving en moeten kinderen een gezonde lunch op school kunnen krijgen. Het document benadrukt dat subsidies en instrumenten in de keten worden gebruikt om de transitie te versnellen, zoals betalingen voor ecosysteemdiensten.
Innovatie en kennisintensieve transitie
De visie onderstreept het belang van kennis en innovatie. Boeren worden ondersteund door onafhankelijke landbouwadviseurs en er wordt geïnvesteerd in agro-ecologische kennisclusters, precisielandbouw, zaadveredeling, nieuwe teeltmethodes, fermentatie, kweekvlees en plantaardige producten met een minimale ecologische voetafdruk. Gentechnologie kan kansen bieden, mits ethische bezwaren worden gerespecteerd en kwekersrecht wordt behouden.
Het document is opgesteld door de bestuursleden van de vier partijen en vormt een basis voor verdere discussie in het politieke proces, zonder dat hierover formele afspraken zijn gemaakt tussen fracties.
Bron: DoPP Landbouw
